Giáo án gộp KHTN (Sinh học) 8 kết nối tri thức kì I

GIÁO ÁN WORD CHƯƠNG VII. SINH HỌC CƠ THỂ NGƯỜI

Bài 30: Khái quát về cơ thể người

Bài 31: Hệ vận động ở người

Bài 32: Dinh dưỡng và tiêu hoá ở người

Bài 33: Máu và hệ tuần hoàn của cơ thể người

Bài 34: Hệ hô hấp ở người

Bài 35: Hệ bài tiết ở người

Bài 36: Điều hoà môi trường trong của cơ thể người

Bài 37: Hệ thần kinh và các giác quan ở người

Bài 38: Hệ nội tiết ở người

BÀI MẪU

Ngày soạn: .../.../...

Ngày dạy: .../.../...

BÀI 32. DINH DƯỠNG VÀ TIÊU HOÁ Ở NGƯỜI

I. MỤC TIÊU

1. Kiến thức

Sau bài học, HS sẽ:

• Nêu được khái niệm dinh dưỡng, chất dinh dưỡng và mối quan hệ giữa tiêu hóa, dinh dưỡng.

• Trình bày được chức năng của hệ tiêu hoá; kế tên được các cơ quan của hệ tiêu hoá, nêu được chức năng của mỗi cơ quan và sự phối hợp các cơ quan thể hiện chức năng của cả hệ tiêu hoá.

• Trình bày được chế độ dinh dưỡng của con người ở các độ tuổi; nêu được nguyên tắc lập khẩu phần ăn cho con người; thực hành xây dựng đế độ dinh dưỡng cho bản thân và những người trong gia đình.

• Nêu được một số bệnh về đường tiêu hoá và cách phòng chống các bệnh đó; vận dụng để phòng chống các bệnh về tiêu hoá cho bản thân và gia đình.

• Trình bày được một số vấn đề về an toàn thực phẩm.

• Thực hiện được dự án điều tra về vệ sinh an toàn thực phẩm tại địa phương; dự án điều tra một số bệnh đường tiêu hóa trong trường học hoặc tại địa phương.

1. Năng lực

Năng lực chung:

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện một cách độc lập hay theo nhóm; trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.

• Năng lực tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.

• Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực riêng: 

• Năng lực nhận thức khoa học tự nhiên: 

  • Trình bày được các khái niệm dinh dưỡng, chất dinh dưỡng và mối quan hệ giữa tiêu hóa, dinh dưỡng.

  • Kế tên được các cơ quan của hệ tiêu hoá, nêu được chức năng của mỗi cơ quan và sự phối hợp các cơ quan thể hiện chức năng của cả hệ tiêu hoá.

  • Nêu được chế độ dinh dưỡng của con người ở các độ tuổi; nêu được nguyên tắc lập khẩu phần ăn cho con người.

  • Nêu được một số vấn đề về an toàn thực phẩm.

• Năng lực tìm hiểu tự nhiên: 

  • Tìm hiểu một số bệnh về đường tiêu hoá và cách phòng chống các bệnh đó.

  • Lập dự án và thực hiện điều tra về vệ sinh an toàn thực phẩm tại địa phương; dự án điều tra một số bệnh đường tiêu hóa trong trường học hoặc tại địa phương.

  • Viết, trình bày báo cáo và thảo luận sau quá trình thực hiện dự án.

• Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: 

  • Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học thực hành xây dựng đế độ dinh dưỡng cho bản thân và những người trong gia đình.

  • Vận dụng hiểu biết để phòng chống các bệnh về tiêu hoá cho bản thân và gia đình.

  • Vận dụng được hiểu biết về an toàn vệ sinh thực phẩm để đề xuất các biện pháp lựa chọn, bảo quản, chế biến, chế độ ăn uống an toàn cho bản thân và gia đình; đọc và hiểu được ý nghĩa của các thông tin ghi trên nhãn hiệu bao bì thực phẩm và biết cách sử dụng thực phẩm đó một cách phù hợp.

1. Phẩm chất

• Tham gia tích cực các hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.

• Cẩn thận, trung thực và thực hiện yêu cầu bài học.

• Có niềm say mê, hứng thú với việc khám phá và học tập khoa học tự nhiên.

• Có ý thức bảo vệ giữ gìn sức khỏe của bản thân, của người thân trong gia đình và cộng đồng, tuyên truyền/ chia sẻ một số biện pháp phòng chống các bệnh về tiêu hoá cho bản thân và gia đình, sử dụng thực phẩm an toàn, hiệu quả.

1. THIẾT BỊ DẠY HỌC

1. Đối với giáo viên

• Giáo án, SHS, SGV, SBT khoa học tự nhiên 8.

• Tranh ảnh, mô hình, video về cấu tạo hệ tiêu hoá ở người.

• Máy tính, máy chiếu(nếu có).

• Phiếu học tập, mẫu nhật ký hoạt động nhóm, phiếu đánh giá, phiếu bài tập.

2. Đối với học sinh

• SHS khoa học tự nhiên 8.

• Tranh ảnh, tư liệu có liên quan đến nội dung bài học và dụng cụ học tập.

1. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

2. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (MỞ ĐẦU)

3. Mục tiêu: Đưa ra câu hỏi phần khởi động để khơi gợi hứng thú học tập.

4. Nội dung: GV đưa ra câu hỏi, HS thảo luận đưa ra các phương án trả lời

5. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.

6. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

GV đặt câu hỏi: “Dựa vào kiến thức đã học, em hãy liệt kê các nhóm chất dinh dưỡng con người hấp thu.”

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

• HS thảo luận nhóm viết câu trả lời vào bảng phụ.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

• Đại diện từng nhóm lên bảng treo bảng phụ, báo cáo kết quả thực hiện của nhóm

• Các nhóm khác bổ sung nhận xét

Bước 4: Kết luận và nhận xét:

Đáp án: 

Các nhóm chất dinh dưỡng con người hấp thu: Protein, lipid, carbohydrate, vitamin và chất khoáng.

• GV nhận xét, tuyên dương nhóm có nhiều câu trả lời đúng.

• GV dẫn vào bài: “Cơ thể cần thường xuyên lấy các chất dinh dưỡng từ nguồn thức ăn để duy trì sự sống và phát triển. Tuy nhiên, thức ăn hầu hết có kích thước lớn nên các tế bào của cơ thể không thế hấp thụ được. Vậy quá trình nào đã giúp có thể giải quyết vấn đề này và quá trình đó diễn ra như thế nào?”. Để có đáp án cho câu hỏi này chúng ta sẽ cùng đi tìm hiểu Bài 32. Dinh dưỡng và tiêu hoá.

1. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm chất dinh dưỡng và dinh dưỡng

1. Mục tiêu: Trình bày được khái niệm chất dinh dưỡng và dinh dưỡng

2. Nội dung: Học sinh ôn lại kiến thức đã học và đọc thông tin ở mục I, SGK - tr128 tìm hiểu khái niệm chất dinh dưỡng và dinh dưỡng

3. Sản phẩm: Khái niệm chất dinh dưỡng và dinh dưỡng

4. Tổ chức thực hiện

Hoạt động 2: Tìm hiểu cấu tạo và chức năng của hệ tiêu hoá.

1. Mục tiêu: Trình bày được cấu tạo và chức năng của hệ tiêu hoá.

2. Nội dung: HS làm việc theo nhóm trả lời câu hỏi trong SGK

3. Sản phẩm: Cấu tạo và chức năng của hệ tiêu hoá.

4. Tổ chức thực hiện

Hoạt động 3: Tìm hiểu quá trình tiêu hoá ở người

1. Mục tiêu: Nêu được quá trình tiêu hoá ở người.

2. Nội dung: Học sinh quan sát video, nghiên cứu thông tin SGK, thảo luận nhóm trả lời câu hỏi thảo luận.

3. Sản phẩm:  Quá trình tiêu hoá ở người.

4. Tổ chức thực hiện

Nội dung trả lời HĐ1:

Sự phối hợp các cơ quan thể hiện chức năng của cả hệ Tiêu hoá:

- Trong khoang miệng diễn ra quá trình tiêu hoá cơ học và hoá học thức ăn. 

- Dạ dày có lớp cơ rất dày và khỏe, sự phối hợp hoạt động co của các lớp cơ dạ dày đảo trộn thức ăn, giúp thức ăn nhuyễn và thấm đều dịch vị. 

- Những thành phần tham gia vào hoạt động tiêu hoá ở ruột non: dịch tụy, dịch mật và dịch ruột. Ở ruột non có các hoạt động tiêu hoá cơ học và hoá học, trong đó hoạt động tiêu hoá hoá học là chủ yếu.

- Ruột già có chức năng hấp thụ thêm một số chất dinh dưỡng, chủ yếu hấp thụ lại nước, cô đặc chất bã. 

è Các cơ quan của hệ tiêu hóa có các chức năng chuyên biệt và có mối quan hệ mật thiết với nhau.

Hoạt động 4: Tìm hiểu một số bệnh về đường tiêu hoá

1. Mục tiêu: 

- Nêu được một số bệnh về đường tiêu hoá và cách phòng chống các bệnh đó; vận dụng để phòng chống các bệnh về tiêu hoá cho bản thân và gia đình.

- Vận dụng hiểu biết để phòng chống các bệnh về tiêu hoá cho bản thân và gia đình.

1. Nội dung:  HS làm việc theo nhóm quan sát hình 32.2 và 32.3 trả lời câu hỏi trong SGK

2. Sản phẩm: Kết quả tìm hiểu một số bệnh đường tiêu hoá

3. Tổ chức thực hiện

          Tham khảo các giai đoạn sâu răng

 Giai đoạn 1: Triệu chứng ban đầu là răng đổi màu ở một vài vùng trên mặt nhai hoặc kế giữa hai răng. Lúc này người bệnh chưa cảm thấy đau hay buốt.

Giai đoạn 2: Những vùng đổi màu trên răng biến đổi thành màu sắc tối hơn (màu nâu hoặc màu đen). Lỗ sâu ở răng xuất hiện.

Giai đoạn 3: Lỗ sâu răng tăng dần kích thước, có thể toàn bộ mặt nhai. Người bệnh cảm thấy khó chịu, đau khi thức ăn bám vào lỗ sâu, cảm thấy buốt khi ăn thức ăn nóng hoặc lạnh.

Giai đoạn 4: Tuỷ răng đã bị viêm, người bệnh bị đau răng kéo dài, cường độ đau gia tăng. Khi bị viêm tủy thì việc điều trị sẽ kéo dài và tốn kém. Nếu không chữa tủy thì bệnh sẽ diễn biến nghiêm trọng hơn, có thể dẫn đến vỡ cụt thân răng, mất chức năng của răng.

Bên cạnh đó, khi bị sâu răng, hơi thở của người bệnh còn có mùi hôi.

Hoạt động 5: Tìm hiểu chế độ dinh dưỡng ở người

1. Mục tiêu: 

• Nêu được chế độ dinh dưỡng của con người ở các độ tuổi; nêu được nguyên tắc lập khẩu phần ăn cho con người.

• Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học thực hành xây dựng đế độ dinh dưỡng cho bản thân và những người trong gia đình.

1. Nội dung: Học sinh đọc thông tin ở mục IV, SGK - tr 131 tìm hiểu chế độ dinh dưỡng ở người

2. Sản phẩm: Chế độ dinh dưỡng ở người

3. Tổ chức thực hiện

Hoạt động 6: Tìm hiểu về an toàn vệ sinh thực phẩm

1. Mục tiêu: 

• Trình bày được một số vấn đề về an toàn thực phẩm.

• Vận dụng được hiểu biết về an toàn vệ sinh thực phẩm để đề xuất các biện pháp lựa chọn, bảo quản, chế biến, chế độ ăn uống an toàn cho bản thân và gia đình; đọc và hiểu được ý nghĩa của các thông tin ghi trên nhãn hiệu bao bì thực phẩm và biết cách sử dụng thực phẩm đó một cách phù hợp.

1. Nội dung: HS quan sát video đọc thông tin ở mục V, SGK - tr 130 tìm hiểu một số vấn đề về an toàn thực phẩm.

2. Sản phẩm: Một số vấn đề về an toàn thực phẩm.

3. Tổ chức thực hiện

Hoạt động 7: Thực hiện dự án: điều tra một số bệnh đường tiêu hoá và vệ sinh an toàn thực phẩm.

1. Mục tiêu: Lập dự án và thực hiện điều tra về vệ sinh an toàn thực phẩm tại địa phương; dự án điều tra một số bệnh đường tiêu hóa trong trường học hoặc tại địa phương.

2. Nội dung: Học sinh nghiên cứu SGK, lập kế hoạch và thực hiện dự án.

3. Sản phẩm: Kết quả thực hiện dự án của HS

4. Tổ chức thực hiện

 Mẫu nhật ký hoạt động nhóm

Phiếu đánh giá sản phẩm

(Dùng cho GV và các nhóm đánh giá đồng đẳng)

1. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

2. Mục tiêu: HS củng cố lại kiến thức về dinh dưỡng tiêu hóa ở người.

3. Nội dung: Cá nhân HS làm các câu hỏi trắc nghiệm khách quan củng cố kiến thức

4. Sản phẩm: Đáp án của HS cho các câu hỏi trắc nghiệm khách quan.

5. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

GV tổ chức trò chơi “Rung chuông vàng”, yêu cầu HS trả lời lần lượt các câu hỏi trắc nghiệm sau: 

Câu 1: Hoạt động đầu tiên của quá trình tiêu hóa xảy ra ở đâu?

A. Miệng               B. Thực quản                  C. Dạ dày              D. Ruột non

Câu 2: Vai trò của thực quản là

A. Tiết dịch vị giúp tiêu hóa protein

B. Tham gia cử động nuốt và chuyển thức ăn xuống thực quản

C. Đưa thức ăn từ hầu xuống dạ dày

D. Co bóp giúp nghiền nát và trộn lẫn thức ăn với dịch vị

Câu 3: Cơ quan nào dưới đây không nằm trong ống tiêu hóa?

A. Thực quản          B. Tuyến tụy                  C. Dạ dày               D. Tá tràng

Câu 4: Dinh dưỡng là

A. Quá trình thu nhận, biến đổi và sử dụng chất dinh dưỡng để duy trì sự sống của cơ thể

B. Quá trình thu nhận, biến đổi và sử dụng oxygen để duy trì sự sống của cơ thể

C. Quá trình thu nhận, biến đổi và sử dụng chất đạm để duy trì sự sống của cơ thể

D. Quá trình thu nhận, biến đổi và sử dụng chất béo và vitamin để duy trì sự sống của cơ thể

Câu 5: Cho các phát biểu sau

(1) Một số bệnh về đường tiêu hóa thường gặp ở người là sâu răng, viêm dạ dày cấp, táo bón, tiêu chảy, viêm gan, viêm khớp,…

(2) Bệnh sâu răng là hiện tượng răng bị phá hủy và gây ra các triệu chứng như đau, buốt răng

(3) Nguyên nhân gây bệnh sâu răng có thể là do vi khuẩn trong các mảng bám, thức ăn chứa nhiều chất dinh dưỡng gây phá hủy cấu trúc răng

(4) Giữ vệ sinh răng, miệng; khám răng định kỳ,…giúp bảo vệ và người sâu răng

(5) Sưng, viêm lớp niêm mạc dạ dày là hiện tượng của bệnh viêm dạ dày

Phát biểu không đúng là

A. (1), (2)                        B. (2), (5)              C. (3), (4)              D. (1), (3)

Câu 6: Cho các phát biểu sau về an toàn thực phẩm

(1) An toàn thực phẩm là việc đảm bảo để thực phẩm không gây hại đến sức khỏe, tính mạng con người

(2) Không sử dụng dụng cụ đun nấu, chứa đựng bằng inox 

(3) Không sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc, có màu sắc và mùi vị khác thường

(4) Thực phẩm mới hết hạn sử dụng nếu không có nấm mốc vẫn có thể sử dụng

(5) Chỉ ăn khoai tây mọc mầm khi mầm khoai tây còn nhỏ

Số phát biểu không đúng là

A. 2                                B. 3                       C. 4                       D. 5

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

• HS suy nghĩ trả lời

• GV điều hành, quan sát, hỗ trợ

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

• HS giơ tay phát biểu

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- GV chữa bài, chốt đáp án.

- GV nhận xét thái độ học tập, phương án trả lời của HS.

- GV ghi nhận và tuyên dương HS có nhiều phương án trả lời đúng, động viên các HS khác.

Đáp án

1. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

2. Mục tiêu: HS thực hiện làm các bài tập vận dụng để nắm vững kiến thức và biết ứng dụng những kiến thức dinh dưỡng và tiêu hoá ở người

3. Nội dung: HS làm việc nhóm đôi vận dụng các kiến thức đã học vào giải quyết các bài tập trong phiếu bài tập.

4. Sản phẩm: Đáp án của HS cho các câu hỏi vận dụng liên quan.

5. Tổ chức thực hiện: 

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

• GV phát phiếu bài tập vận dụng cho HS, yêu cầu các nhóm đôi hoàn thành tất cả các câu hỏi trong phiếu.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

• Nhóm đôi HS thảo luận hoàn thành nhiệm vụ.

• GV điều hành quan sát, hỗ trợ.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

• HS phát biểu, các HS khác chú ý lắng nghe nhận xét và góp ý bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

• GV chữa bài, chốt đáp án.

• GV nhận xét thái độ làm việc, sản phẩm, phương án trả lời của các học sinh, ghi nhận và tuyên dương.

Đáp án

Câu 1. Cần vệ sinh răng miệng sau khi ăn bánh, kẹo vì bánh, kẹo còn sót lại trong răng, miệng sẽ là nơi cư trú của các vi khuẩn thường trú trong miệng. Vì khuẩn sử dụng đường trong bánh, kẹo, tạo ra acid làm tan lớp men răng dẫn đến sâu răng.

Câu 2. Một số biện pháp bảo vệ hệ tiêu hoá tránh các tác nhân có hại:

• Vệ sinh ăn uống: ăn chín, uống sôi; rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn; chế biến và bảo quản thức ăn sạch sẽ;...

• Vệ sinh môi trường sạch sẽ, diệt ruồi nhặng.

• Vệ sinh cá nhân; vệ sinh răng miệng đúng cách, khoa học; tẩy giun sán định kỳ

• Không sử dụng chất hoá học không an toàn để bảo quản thức ăn.

• Lập khẩu phần ăn hợp lí và ăn uống đảm bảo khoa học. 

Câu 3. Khi nhai kĩ thì thức ăn sẽ được nghiền thành dạng nhỏ, làm tăng bề mặt tiếp xúc với các enzyme tiêu hoá, dẫn đến hiệu suất tiêu hoá cao, cơ thể sẽ hấp thụ được nhiều chất dinh dưỡng và được đáp ứng đầy đủ nên no lâu.

* HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

- Ghi nhớ kiến thức trong bài, hoàn thành bài tập trong SBT

- Chuẩn bị bài 33. Máu và hệ tuần hoàn của cơ thể người

      GV chia lớp thành 3 nhóm, giao nhiệm vụ tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng, hậu quả của một số bệnh về máu, tim mạch; một số biện pháp phòng bệnh, bảo vệ hệ tuần hoàn và cơ thể, giải thích cơ sở các biện pháp đó:

Nhóm 1: Bệnh thiếu máu

Nhóm 2: Bệnh cao huyết áp

Nhóm 3: Xơ vữa động mạch.

                   Hình thức báo cáo: thuyết trình Powerpoint/A_o