Giáo án và PPT Kinh tế pháp luật 10 chân trời Bài 6: Ngân sách nhà nước và thực hiện pháp luật về ngân sách

BÀI 6: NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

VÀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ NGÂN SÁCH

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời câu hỏi:

Đọc thông tin dưới đây và cho biết:

• Em hãy chia sẻ suy nghĩ của em về chính sách hỗ trợ, không thu học phí của Chính phủ trong thông tin trên. Theo em, khoản kinh phí hỗ trợ trên được trích từ nguồn nào?

• Em hãy chia sẻ suy nghĩ của em về khái niệm ngân sách nhà nước?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. KHÁI NIỆM NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

Hoạt động 1.

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:  

• Em hiểu thế nào là ngân sách nhà nước?

• Ngân sách nhà nước gồm những khoản và bộ phận nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Theo Điều 4 của Luật Ngân sách nhà nước năm 2015, Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định để bảo đảm chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước.

- Ngân sách nhà nước gồm có:

+ Ngân sách địa phương là các khoản thu ngân sách nhà nước phân cấp cho cấp địa phương hưởng, thu bổ sung từ ngân sách trung ương cho ngân sách địa phương và các khoản chi ngân sách nhà nước thuộc nhiệm vụ chi của cấp địa phương.

+ Ngân sách trung ương là các khoản thu ngân sách nhà nước phân cấp cho cấp trung ương hưởng và các khoản chi ngân sách nhà nước thuộc nhiệm vụ chi của cấp trung ương.

2. ĐẶC ĐIỂM CỦA NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

Hoạt động 2.

GV đưa ra câu hỏi:

• Hãy liệt kê những đặc điểm của ngân sách nhà nước.

Sản phẩm dự kiến:

• Là một kế hoạch tài chính cần được Quốc hội thông qua trước khi thi hành

• Là kế hoạch tài chính của toàn thể quốc gia, được trao cho Chính phủ tổ chức thực hiện nhưng phải đặt dưới sự giám sát trực tiếp của Quốc hội.

• Ngân sách nhà nước được thiết lập và thực thi hoàn toàn vì mục tiêu mưu cầu lợi ích chung cho toàn thể quốc gia

• Ngân sách nhà nước luôn phản ánh mối tương quan giữa quyền lập pháp và quyền hành pháp trong quá trình xây dựng và thực hiện ngân sách.

3. VAI TRÒ CỦA NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

Hoạt động 3.

GV đưa ra câu hỏi:

• Ngân sách có vai trò như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

• Tạo lập nguồn vốn lớn, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và huy động nguồn tài chính
• Là công cụ để Nhà nước thực hiện việc điều tiết các hoạt động kinh tế và xã hội
• Điều tiết thu nhập dân cư, hạn chế sự bất bình đẳng xã hội

4. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CÔNG DÂN TRONG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

Hoạt động 4.

GV đưa ra câu hỏi:

• Em hãy cho biết các quyền và nghĩa vụ trong việc thực hiện pháp luật về ngân sách nhà nước

Sản phẩm dự kiến:

* Luật Ngân sách nhà nước số 83/2015/QH13: Quy định quyền hạn, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân liên quan đến ngân sách nhà nước, bao gồm:

• Nộp đầy đủ, đúng hạn các khoản thuế, phí, lệ phí và các khoản phải nộp khác vào ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật.

• Trường hợp được Nhà nước trợ cấp, hỗ trợ vốn và kinh phí theo dự toán được giao thì phải quản lí, sử dụng các khoản vốn và kinh phí đó đúng mục đích, đúng chế độ, tiết kiệm, hiệu quả và quyết toán với cơ quan tài chính nhà nước.

• Chấp hành đúng quy định của nhà nước về kế toán, thống kê và công khai ngân sách.

• Được cung cấp thông tin, tham gia giám sát cộng đồng về tài chính - ngân sách.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1: Trường hợp nào dưới đây được gọi là bội chi ngân sách nhà nước?

A. Tổng thu lớn hơn tổng chi.

B. Tổng thu nhỏ hơn tổng chi.

C. Tổng thu lớn hơn hoặc bằng tổng chi

D. Tổng thu nhỏ hơn hoặc bằng tổng chi.

Câu 2: Ngân sách nhà nước nước ta bao gồm mấy loại chính?

A. 2.

B. 3.

C. 4.

D. 5.

Câu 3: Chấp hành đúng quy định của pháp luật về kế toán, thống kê và công khai ngân sách là nội dung nói về thuộc tính nào của ngân sách nhà nước?

A. Khái niệm ngân sách nhà nước.

B. Đặc điểm của ngân sách nhà nước.

C. Quyền hạn, nghĩa vụ của công dân đối với ngân sách nhà nước.

D. Vai trò của ngân sách nhà nước.

Câu 4: Những khoản thuộc tổng chi ngân sách là

A. chi đầu tư phát triển, dự phòng ngân sách nhà nước, chi thường xuyên.

B. chi đầu tư phát triển, thu viện trợ, chi thường xuyên.

C. chi đầu tư phát triển, thuế, chi thường xuyên.

D. chi đầu tư phát triển, thuế, chi viện trợ. 

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: B

Câu 2: A

Câu 3: C

Câu 4: C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Tại sao nói “Ngân sách nhà nước phản ánh mối tương quan giữa quyền lập pháp và quyền hành pháp”?

Câu 2: Em hãy vẽ sơ đồ tư duy về đặc điểm và vai trò của ngân sách nhà nước.

Câu 3: Hãy thiết kế một sản phẩm tuyên truyền về quyền và nghĩa vụ của công dân trong thực hiện pháp luật về ngân sách nhà nước để tuyên truyền đến bạn bè, người thân.