Đáp án Đạo đức 5 chân trời Bài 1: Người có công với quê hương, đất nước

BÀI 1. NGƯỜI CÓ CÔNG VỚI QUÊ HƯƠNG, ĐẤT NƯỚC

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Nghe/hát bài hát Kim Đồng (nhạc và lời: Phong Nhã) và thực hiện yêu cầu:

- Em biết gì về nhân vật trong bài hát

- Nêu cảm nhận xủa em khi nghe bài hát này.

Hướng dẫn chi tiết:

- Nhân vật qua bài hát là anh Kim Đồng: 

+ Kim Đồng đã cùng đồng đội làm nhiệm vụ giao liên, đưa đón Việt Minh và chuyển thư từ. 

+ Trong một lần đi liên lạc, khi cán bộ đang có cuộc họp, anh phát hiện có quân Pháp đang tới nơi cư trú của cán bộ, Kim Đồng đã đánh lạc hướng họ để các bạn của mình đưa bộ đội về căn cứ được an toàn. 

+ Kim Đồng chạy qua suối, quân Pháp theo không kịp liền nổ súng vào anh. Kim Đồng ngã xuống ngay bên bờ suối Lê Nin ở Cao Bằng vào ngày 15 tháng 2 năm 1943 khi anh vừa mới tròn 14 tuổi

- Cảm nhận của em sau khi nghe bài hát này: Mở đầu bài hát có giai điệu vui tươi, nhí nhảnh như lứa tuổi của người anh hùng Kim Đồng; xen lẫn vào đso là sự quyết tâm, anh dũng và quả cảm khi anh thực hiện nhiệm vụ. Kết thúc bài hát tác giả thể hiện sự tự hào, biết ơn đối với anh Kim Đồng khi đã anh dũng hi sinh để đổi lấy hòa bình, tự do cho đất nước. 

KIẾN TẠO TRI THỨC MỚI

1. Quan sát tranh và thực hiện yêu cầu

- Nêu đóng góp của các nhân vật trong tranh với quê hương, đất nước.

- Kể thêm tên và đóng góp của người có công với quê hương, đất nước

Hướng dẫn chi tiết:

a, Đóng góp của các nhân vật trong tranh: 

- Hai Bà Trưng: Là những người đầu tiên lãnh đạo nhân dân ta đứng lên khởi nghĩa, giành độc lập cho dân tộc sau hơn 2 thế kỉ bị đô hộ. Bước đầu xây dựng một chính quyền độc lập, tự chủ, thực hiện xá thuế cho nhân dân 3 quận trong 2 năm.

- Lý Thái Tổ:  trong gần 20 năm trị vì (1009-1028), ngoài những công lao to lớn đối với nhà Lý trên các phương diện kinh tế, văn hóa, củng cố thế độc lập tự chủ dân tộc, ông đã có một đóng góp nổi bật mang ý nghĩa lịch sử, đó là công cuộc dời đô từ Hoa Lư ra Thăng Long, đánh dấu một bước phát triển quan trọng của nhà nước phong kiến độc lập và mở ra một giai đoạn lịch sử mới có ý nghĩa quyết định với vận mệnh dân tộc của đất Thăng Long.

- Trần Quốc Toản: Trần Quốc Toản đã trực tiếp chỉ huy đội quân hơn 1000 người sát cánh chiến đấu với quân chủ lực của triều đình góp phần làm nên những chiến thắng vang dội ở Hàm Tử, Tây Kết, Chương Dương. Giặc Mông - Nguyên phải bỏ Thăng Long, chạy về Kinh Bắc (Bắc Ninh) để tìm đường về nước.

- Võ Thị Sáu: chị đã gia nhập cuộc cách mạng từ khi mới 14 tuổi. Không mất quá nhiều thời gian, chị trở thành một nữ chiến sĩ trinh sát được biết đến với lòng gan dạ, quyết tâm bất khuất trong đội công an xung phong Đất Đỏ. Năm 1950, trong lúc tham gia trận dánh tiêu diệt một nhóm địch ở chợ quê gần nhà, chị Sáu đã bị bắt. Cả một năm trôi qua trong khám Chí Hào, chị phải chịu đựng những đòn roi tra tấn và bị tra hỏi đủ thứ. Nhưng dù gian khó, chị Võ Thị Sáu vẫn kiên cường không bỏ cuộc, không khuất phục trước áp lực của kẻ thù.

- Trần Đại Nghĩa: giáo sư, viện sĩ, anh hùng lao động Trần Đại Nghĩa (1913-1997) là một người tài đức, vẹn toàn, người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, người có công lớn trong việc gây dựng nền quân giới, chế tạo vũ khí, góp phần đặc biệt quan trọng vào thành công của cuộc kháng chiến chống thực dân, đế quốc

- Tôn Thất Tùng: Ông là người đầu tiên nghiên cứu thành công phương pháp “cắt gan có kế hoạch” (còn được gọi là “phương pháp cắt gan khô” hay “phương pháp Tôn Thất Tùng”). Suốt cuộc đời, giáo sư luôn gắn bó với bệnh viện, với các đồng nghiệp, các học trò và các bệnh nhân của mình, ông làm việc không mệt mỏi cho đến tận cuối đời.

b, Một số người có đóng góp với quê hương đất nước: 

• Đại tướng Võ Nguyên Giáp

Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã có công lớn xây dựng một đội quân hùng mạnh, góp phần quyết định cùng toàn dân đánh thắng hai đế quốc là thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược

Đại tướng Võ Nguyên Giáp có công lao to lớn góp phần vào việc hình thành và phát triển học thuyết quân sự - đường lối chiến tranh nhân dân độc đáo của Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh

• Nhạc sĩ Văn Cao

Văn Cao là một nhạc sĩ Việt Nam nổi tiếng. Ông là tác giả của Tiến quân ca - Quốc ca của Việt Nam, đồng thời cũng là một trong những nhạc sĩ có sức ảnh hưởng lớn nhất của nền tân nhạc Việt Nam. Văn Cao còn là một chiến sĩ cách mạng, họa sĩ, nhà thơ với nhiều tác phẩm giá trị.

2. Đọc câu chuyện “MẸ VIỆT NAM ANH HÙNG” và trả lời câu hỏi:

- Mẹ Thứ đã có những đóng góp gì cho quê hương, đất nước?

- Theo em, vì sao phải biết ơn những người có công với quê hương, đất nước?

Hướng dẫn chi tiết:

- Những đóng góp của mẹ Thứ: 

+ Suốt mấy mươi năm, Mẹ luôn đào hầm để nuôi giấu các chiến sĩ cách mạng trong vườn nhà.

+ Bao đêm dài, Mẹ đã thức canh các cuộc họp quan trọng của cán bộ chiến sĩ

+ Chồng, 9 người con ruột, 1 con rể và 2 cháu ngoại của mẹ Thứ là liệt sĩ đã hy sinh vì nền độc lập dân tộc.

- Phải biết ơn những người có công với đất nước vì: họ đã chiến đấu hy sinh vì độc lập dân tộc, tự do của tổ quốc; họ đóng góp xây dựng, phát triển đất nước trên nhiều lĩnh vực như chính trị, kinh tế, văn hóa… Nhờ những đóng góp của những người có công với quê hương đất nước, chúng ta mới có cuộc sống hòa bình, ổn định, hạnh phúc như ngày hôm nay.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Nhận xét các ý kiến sau

- Ý kiến 1: Chỉ có người đóng góp to lớn cho quê hương, đất nước mới là người có công.

- Ý kiến 2: Người có đóng góp trong bất kì lĩnh vực nào của đời sống xã hội đều là người có công.

- Ý kiến 3: Những người dùng quyền hành để tham ô không phải là người có công với quê hương, đất nước.

- Ý kiến 4: Biết ơn người có công với quê hương, đất nước vì họ giúp cho xã hội tốt đẹp hơn.

Hướng dẫn chi tiết:

- Ý kiến 1: Ý kiến này không chính xác. Đóng góp có thể có nhiều hình thức khác nhau và mức độ quan trọng của mỗi đóng góp cũng có thể khác nhau. Những người có đóng góp nhỏ cũng có thể có công đối với quê hương và đất nước, và không chỉ những người đóng góp lớn mới được coi là người có công.

- Ý kiến 2: Ý kiến này chính xác. Người có đóng góp trong bất kỳ lĩnh vực nào của đời sống xã hội đều có thể được coi là người có công. Đóng góp có thể liên quan đến chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục, công nghệ, và nhiều lĩnh vực khác. Việc đóng góp trong các lĩnh vực này đều có thể có ảnh hưởng tích cực đến xã hội và được coi là có công.

- Ý kiến 3: Ý kiến này chính xác. Những người dùng quyền hành để tham ô là những người đang gây hại cho đất nước, làm đất nước nhanh bị suy thoái kinh tế, làm giá trị đạo đức con người đi xuống.

- Ý kiến 4: Ý kiến này chính xác. Nhờ những đóng góp của những người có công với quê hương đất nước, chúng ta mới có cuộc sống hòa bình, ổn định, hạnh phúc như ngày hôm nay.

Câu 2: Em đồng tình hay không đồng tình với lời nói, việc làm nào sau đây?

Hướng dẫn chi tiết:

- Bức tranh 1: Em đồng tình với ý kiến cần phải trân trọng các đóng góp của những nhà khoa học. Vì đó là những phát minh, sáng kiến giúp cuộc sống của con người tốt hơn

- Bức tranh 2: Em đồng tình với ý kiến đó. Dù là các dân tộc ít người nhưng chúng ta không thể phủ nhận sự đóng góp lớn lao của họ đối với sự nghiệp bảo vệ và xây dựng Tổ quốc. Tiêu biểu là Anh hùng Núp – dân tộc Ba Na

- Bức tranh 3: Em đồng tình với ý kiến tự hào về nhà giáo ưu tú. Những người giáo viên có đóng góp vô cùng to lớn trong sự nghiệp trồng người, phát triển mầm non của đất nước

- Bức tranh 4: Em không đồng tình với ý kiến: Nghệ nhân quan họ không phải người có công. Họ cũng có những đóng góp lớn trong lĩnh vực văn hoá. 

Câu 3: Xử lí tình huống:

………….