Giáo án điện tử chuyên đề Kinh tế pháp luật 10 kết nối Bài 7: Pháp luật hình sự liên quan đến người chưa thành niên

VUI MỪNG CHÀO ĐÓN

CÁC EM ĐẾN BÀI HỌC

NGÀY HÔM NAY!

Trả lời câu hỏi

KHỞI ĐỘNG

01

02

Em hãy kể về một trường hợp dưới 18 tuổi phạm tội mà em biết.

Chia sẻ bài học rút ra từ trường hợp này.

Chuyên đề 3: Một số vấn đề và nguyên tắc cơ bản của pháp luật hình sự

Bài 7: Pháp luật hình sự liên quan

đến người chưa thanh niên

NỘI DUNG BÀI HỌC

01

Hoạt động 1. Tuổi chịu trách nhiệm hình sự

02

Hoạt động 2. Tìm hiểu nguyên tắc xử lí đối với người dưới 18 tuổi phạm tội

03

Hoạt động 3. Tìm hiểu các biện pháp giám sát, giáo dục áp dụng trong trường hợp được miễn trách nhiệm hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội

06

Hoạt động 6. Tìm hiểu mức hình phạt, tổng hợp hình phạt, miễn giảm hình phạt, tha tù trước thời hạn; xóa án tích đối với người dưới 18 tuổi phạm tội

04

Hoạt động 4. Tìm hiểu biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.

05

Hoạt động 5. Tìm hiểu các hình phạt áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội

Hoạt động 1.

Tuổi chịu trách nhiệm hình sự

LÀM VIỆC CÁ NHÂN

Mỗi cá nhân hãy tiến hành đọc thông tin và tình huống trong SGK (trang 54) để trả lời các câu hỏi:

1/ Vì sao S và H cùng tham gia vụ trộm cắp tài sản nhưng chỉ có S bị truy cứu trách nhiệm hình sự, còn H bị xử lí hành chính?

2/ Tại sao khi xử lí hành vi vi phạm pháp luật hình sự phải xác định rõ tuổi của người vi phạm?

ĐÁP ÁN CÂU 1

Theo Điều 12 Bộ luật Hình sự về tuổi chịu trách nhiệm hình sự, mặc dù S và H là đồng phạm trong vụ trộm cắp tài sản nhưng S trên 16 tuổi nên bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội trộm cắp tài sản (Điều 173 Bộ luật Hình sự), còn H 13 tuổi bị xử lí hành chính về hành vi vi phạm luật của mình.

ĐÁP ÁN CÂU 2

• Điều 12 Bộ luật Hình sự về quy định người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự đối với những tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm.
• Quy định này dựa trên sự phát triển về nhận thức, tâm sinh lí của người dưới 18 tuổi. Vì thế, khi xử lí hành vi vi phạm pháp luật hình sự cần xác định rõ độ tuổi của người phạm tội.

Tiến hành tham khảo thông tin phần Ghi nhớ (SGK – tr.55) và trả lời câu hỏi: Em hãy nêu tuổi chịu trách nhiệm hình sự.

Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự đối với những tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các điều 123, 134, 141, 142, 143, 144, 150, 151, 168, 169, 170, 171, 173, 178, 248, 249, 250, 251, 252, 265, 266, 286, 287, 289, 290, 299, 303 và 304 của Bộ luật Hình sự.

Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật Hình sự có quy định khác.

Hoạt động 2.

Tìm hiểu nguyên tắc xử lí đối với người dưới 18 tuổi phạm tội

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Cả lớp chia thành 6 nhóm, mỗi nhóm đọc các trường hợp trong SGK (trang 55) và thảo luận với nhau để trả lời những câu hỏi sau:

1/ Vì sao cơ quan nhà nước có thẩm quyền ra quyết định miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng biện pháp giám sát, giáo dục đối với C và T ?

2/ Em hãy nêu ý nghĩa của nguyên tắc xử lí đối với người dưới 18 tuổi phạm tội trong Bộ luật Hình sự.

ĐÁP ÁN CÂU 1

C và T thật sự ăn năn, hối lỗi về hành vi của mình. Bản thân C và T đã cùng gia đình khắc phục hậu quả, thành thật khai báo, nhận tội. Nhận thấy C và T có khả năng giáo dục, cải tạo, cơ quan có thẩm quyền ra quyết định miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng biện pháp giám sát, giáo dục đối với C và T.

Nguyên tắc xử lí đối với người dưới 18 tuổi phạm tội thể hiện nguyên tắc nhân đạo của pháp luật hình sự, đồng thời bảo đảm lợi ích tốt nhất của người dưới 18 tuổi thực hiện mục đích chủ yếu là giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích cho xã hội.

ĐÁP ÁN CÂU 2

Đọc mục Ghi nhớ trong SGK (trang 55) để trả lời câu hỏi sau: Em hãy nêu các nguyên tắc xử lí đối với người dưới 18 tuổi phạm tội theo quy định tại Điều 91 của Bộ luật Hình sự.

• Việc xử lí người dưới 18 tuổi phạm tội phải căn cứ vào độ tuổi, khả năng nhận thức của họ về tính chất nguy hiểm của hành vi phạm tội, phải đảm bảo lợi ích tốt nhất và nhằm mục đích giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích cho xã hội.
• Người dưới 18 tuổi phạm tội thuộc trường hợp pháp luật quy định, có nhiều tình tiết giảm nhẹ, tự nguyện khắc phục phân lớn hậu quả, thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng các biện pháp do pháp luật quy định.
• Việc truy cứu trách nhiệm hình sự người dưới 18 tuổi phạm tội chỉ trong trường hợp cần thiết và phải căn cứ vào những đặc điểm vệ nhân thân của họ, tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội và yêu cầu của việc phòng ngừa tội phạm.

• Khi xét xử, Toà án chỉ áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội nếu xét thấy việc miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng một trong các biện pháp giám sát, giáo dục hoặc việc áp dụng biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng không bảo đảm hiệu quả giáo dục, phòng ngừa. Không xử phạt tù chung thân hoặc tử hình đối với người dưới 18 tuổi phạm tội. Không áp dụng hình phạt bổ sung đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.
• Án đã tuyên đối với người chưa đủ 16 tuổi phạm tội, thì không tính để xác định tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm.

Hoạt động 3.

Tìm hiểu các biện pháp giám sát, giáo dục áp dụng trong trường hợp được miễn trách nhiệm hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội

Cả lớp chia thành 6 nhóm, các nhóm hãy tiến hành thảo luận với nhau để thực hiện nhiệm vụ cụ thể theo sự phân công dưới đây:

Nhóm 1,2: Tìm hiểu biện pháp khiển trách

1/ Cơ quan điều tra căn cứ vào những yếu tố nào để quyết định áp dụng biện pháp khiển trách đối với H? Việc áp dụng biện pháp khiển trách đối với H nhằm mục đích gì?

2/ Theo em, biện pháp khiển trách tạo điều kiện như thế nào để giúp người dưới 18 tuổi phạm tội sửa chữa sai lầm trong cuộc sống sau này?

• Đọc các thông tin, trường hợp trong SGK (trang 56) và cho biết:

Nhóm 3,4: Tìm hiểu biện pháp hòa giải tại cộng đồng

1/ Cơ quan điều tra căn cứ vào những yếu tố nào để quyết định áp dụng biện pháp hòa giải tại cộng đồng đối với B? Việc áp dụng biện pháp hòa giải tại cộng đồng nhằm mục đích gì?

2/ Theo em, biện pháp hòa giải tại cộng đồng tạo điều kiện như thế nào để giúp người dưới 18 tuổi phạm tội sửa chữa sai lầm trong cuộc sống sau này?

• Đọc các thông tin, trường hợp trong SGK (trang 57) và cho biết:

Nhóm 5,6: Tìm hiểu biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn

• Đọc các thông tin, trường hợp trong SGK (trang 58) và cho biết:

1/ Tòa án căn cứ vào những yếu tố nào để quyết định áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn đối với P?

2/ Theo em, biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn tạo điều kiện như thế nào để giúp cho người dưới 18 tuổi phạm tội sửa chữa sai lầm trong cuộc sống sau này?

3.1. Biện pháp khiển trách

Câu 1

Cơ quan điều tra căn cứ vào các yếu tố sau để áp dụng biện pháp khiển trách đối với H: H 17 tuổi, lần đầu phạm tội, đã thật sự ăn năn hối hận về hành vi phạm tội và hậu quả gây ra, đã thành thật khai báo với cơ quan điều tra.

3.1. Biện pháp khiển trách

Câu 2

Khiển trách là sự nhắc nhở, phê phán của Nhà nước đối với người dưới 18 tuổi phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự, giúp họ nhận thức rõ hành vi phạm tội và hậu quả gây ra cho cộng đồng, xã hội và nghĩa vụ của họ để từ đó quyết tâm sửa chữa sai lầm để trở thành người công dân có ích cho xã hội.

Khi áp dụng biện pháp khiển trách, người dưới 18 tuổi phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự, được sống với gia đình, được gia đình, chính quyền địa phương cùng giám sát, giáo dục họ thực hiện các nghĩa vụ trong thời gian chịu sự giám sát.

Kết luận về biện pháp khiển trách

Biện pháp khiển trách nhằm giúp người dưới 18 tuổi phạm tội nhận thức rõ hành vi phạm tội và hậu quả gây ra đối với cộng đồng, xã hội và nghĩa vụ của họ

Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Toà án quyết định áp dụng biện pháp khiển trách. Việc khiển trách đối với người dưới 18 tuổi phạm tội phải có sự chứng kiến của cha mẹ hoặc người đại diện hợp pháp của người dưới 18 tuổi.

Kết luận về biện pháp khiển trách

Người bị khiển trách phải thực hiện các nghĩa vụ sau đây:

Tuân thủ pháp luật, nội quy, quy chế của nơi cư trú, học tập, làm việc.

Tham gia các chương trình học tập, dạy nghề do địa phương tổ chức, tham gia lao động với hình thức phù hợp trong thời gian từ 3 đến 12 tháng (khoản 3, 4 Điều 93 Bộ luật Hình sự).

Trình diện trước cơ quan có thẩm quyền khi được yêu cầu trong thời gian từ 3 đến 12 tháng.

3.2. Biện pháp hòa giải tại cộng đồng

Là biện pháp do Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Toà án phối hợp với Uỷ ban nhân dân cấp xã tổ chức, cho phép người dưới 18 tuổi phạm tội và bên người bị hại được thương lượng giải quyết các vấn đề phát sinh từ việc phạm tội khi bên bị hại đồng ý và đề nghị miễn trách nhiệm hình sự cho họ.

Câu 1: Cơ quan điều tra căn cứ vào các yếu tố sau để ra quyết định áp dụng biện pháp hoà giải cộng đồng đối với B:

3.2. Biện pháp hòa giải tại cộng đồng

Độ tuổi của B: 16 tuổi

B đã nhận thức được hậu quả do hành vi của mình gây ra và cố gắng khắc phục hậu quả đó (đưa chị H vào viện điều trị, sửa chữa xe máy hỏng và bồi thường thiệt hại cho chị H).

B đã được chị H đề nghị cơ quan điều tra xem xét miễn trách nhiệm hình sự cho B.

Câu 2: Việc áp dụng biện pháp hoà giải tại cộng đồng nhằm giải quyết mâu thuẫn giữa người phạm tội và người bị hại, giải quyết các vấn đề phát sinh từ hành vi phạm tội trên tinh thần tự nguyện của hai bên, trước sự chứng kiến của chính quyền địa phương nhằm ngăn ngừa các hậu quả xấu khác có thể nảy sinh, tạo điều kiện để người dưới 18 tuổi phạm tội được sống trong cộng đồng, được gia đình, chính quyền giáo dục, được tạo điều kiện học tập và phát triển để trở thành công dân có ích cho xã hội. Người phạm tội có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại (hoặc cam kết bồi thường thiệt hại) và các nghĩa vụ khác theo quy định pháp luật.

Kết luận về biện pháp hòa giải tại cộng đồng

Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án phối hợp với UBND cấp xã tổ chức việc hòa giải tại cộng đồng khi người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của người bị hại đã tự nguyện hòa giải và đề nghị miễn trách nhiệm hình sự (Khoản 2 Điều 94 Bộ luật Hình sự).

Kết luận về biện pháp hòa giải tại cộng đồng

Người được áp dụng biện pháp hòa giải tại cộng đồng phải thực hiện các nghĩa vụ sau đây:

01

Xin lỗi người

bị hại và bồi thường thiệt hại

02

Tuân thủ pháp luật, nội quy, quy chế của nơi cư trú, học tập, làm việc.

03

Trình diện trước cơ quan có thẩm quyền khi được yêu cầu.

Kết luận về biện pháp hòa giải tại cộng đồng

Người được áp dụng biện pháp hòa giải tại cộng đồng phải thực hiện các nghĩa vụ sau đây:

04

Tham gia các chương trình học tập, dạy nghề do địa phương tổ chức.

05

Cam kết hoàn thành nghĩa vụ bồi thường thiệt hại (nếu có).

3.3. Biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn

Câu 1: Căn cứ để Toà án áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn đối với P là: tuổi khi P phạm tội, loại tội phạm (theo Điều 9 Bộ luật Hình sự) và nơi cư trú của người phạm tội.

3.3. Biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn

--------------- Còn tiếp ---------------