Giáo án lịch sử 7 kì 1 chân trời sáng tạo

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

BÀI 3: SỰ HÌNH THÀNH QUAN HỆ

SẢN XUẤT TƯ BẢN CHỦ NGHĨA Ở TÂY ÂU TRUNG ĐẠI

(3 tiết)

1. MỤC TIÊU
2. Mục tiêu

Sau bài học này, HS sẽ:

• Xác định được những biến đổi trong xã hội Tây Âu.
• Nắm được sự nảy sinh quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa ở Tây Âu.

2. Năng lực

• Năng lực chung:
• Tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.
• Giao tiếp và hợp tác: có thói quen trao đổi, giúp đỡ nhau trong học tập; biết cùng nhau hoàn thành nhiệm vụ học tập theo sự hướng dẫn của thầy cô.
• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, có sáng tạo khi tham gia các hoạt động lịch sử.
• Năng lực lịch sử:
• Phát triển năng lực tìm hiểu lịch sử: xác định được những biến đổi chính trong xã hội và sự nảy sinh phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa ở Tây Âu.
• Phát triển năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: tìm hiểu thêm về sự thay đổi của xã hội Tây Âu sau phát kiến địa lí.

3. Phẩm chất

• Trình bày trung thực những quan sát của mình về những biến đổi trong đời sống, xã hội.

1. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
2. Đối với giáo viên

• SGK, SGV, SBT Lịch sử Địa lí 7 – phần Lịch sử.
• Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm có liên quan đến bài học Sự hình thành quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa ở Tây Âu trung đại.
• Máy tính, máy chiếu.

2. Đối với học sinh

• SGK, SBT Lịch sử Địa lí 7 – phần Lịch sử.
• Đọc trước bài học trong SGK.
• Tìm kiếm và đọc trước tài liệu có liên quan đến bài học.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
2. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS vào bài học và giúp HS có hiểu biết ban đầu về bài học mới.
3. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS vận dụng kiến thức đã học, hiểu biết thực tế để trả lời câu hỏi.
4. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS về những nội hàm liên quan đến cụm từ “biến đổi xã hội”, “quan hệ sản xuất”.
5. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS thảo luận theo nhóm đôi và trả lời câu hỏi: Em hiểu về cụm từ “biến đổi xã hội”, “quan hệ sản xuất” như thế nào?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm đôi và trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 2-3 nhóm đôi trả lời câu hỏi:

+ Biến đổi xã hội là một quá trình qua đó những khuôn mẫu của các hành vi xã hội, các quan hệ xã hội, các thiết chế xã hội và các hệ thống phân tầng xã hội được thay đổi theo thời gian.

+ Quan hệ sản xuất là khái niệm chỉ mối quan hệ giữa người với người trong quá trình sản xuất (sản xuất và tái sản xuất xã hội), là một trong những biểu hiện của quan hệ xã hội, giữ vai trò xuyên suốt trong quan hệ xã hội vì quan hệ sản xuất là quan hệ đầu tiên, quyết định những quan hệ khác. Quan hệ sản xuất gồm 3 mặt:

+ Quan hệ sở hữu đối với tư liệu sản xuất

+ Quan hệ tổ chức lao động sản xuất

+ Quan hệ phân phối sản phẩm lao động.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Vào đầu những năm 1600, nhà văn Tây Ban Nha M. Xéc-van-téc cho ra đời tiểu thuyết Đôn-ki-hô-tê. Đó là một câu chuyện về quý tộc Tây Ban Nha  sa sút, bị mắc kẹt trong những huyền thoại của quá khứ thời trung cổ. Câu chuyện hài hước của M. Xéc-van-téc phản ánh một thế giới mới đang từ chối những yếu tố lạc hậu của xã hội cũ để trở thành xã hội hiện đại hơn – đó là thời kì cuối cùng của lịch sử Tây Âu trung đại. Ở bài học này, các em sẽ tìm hiểu về những biến đổi chính trong xã hội Tây Âu thời kì này và quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa đã nảy sinh như thế nào? Chúng ta cùng vào Bài 3: Sự hình thành quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa  ở Tây Âu trung đại.

1. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu những biến đổi trong xã hội Tây Âu

(Rèn luyện năng lực nhận thức và tư duy lich sử - mức độ hiểu)

1. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nắm được nguyên nhân và những biến đổi chính trong xã hội Tây Âu.
2. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS đọc thông tin SGK, khai thác tư liệu 3.1, 3.2 SGK tr.17, 18 và trả lời câu hỏi.
3. Sản phẩm học tập: HS nắm và ghi được vào vở nguyên nhân và những biến đổi chính trong xã hội Tây Âu.
4. Tổ chức hoạt động :

Hoạt động 2: Tìm hiểu về sự nảy sinh quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa ở Tây Âu

(Rèn luyện năng lực nhận thức và tư duy lich sử - mức độ hiểu)

1. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nắm được những biểu hiện về sự nảy sinh quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa trong lòng xã hội phong kiến ở Tây Âu.
2. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS đọc thông tin SGK, khai thác tư liệu 3.3, 3.4, 3.6 SGK tr.18, 19 và trả lời câu hỏi; thảo luận theo nhóm vẽ sơ đồ tư duy mô tả sự chuyển biến quan hệ sản xuất phong kiến và quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa ở Tây Âu
3. Sản phẩm học tập: HS nắm và ghi được vào vở những biểu hiện về sự nảy sinh quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa trong lòng xã hội phong kiến ở Tây Âu; hoàn thành sơ đồ tư duy mô tả sự chuyển biến quan hệ sản xuất phong kiến và quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa ở Tây Âu
4. Tổ chức hoạt động:

Sơ đồ tư duy mô tả sự chuyển biến quan hệ sản xuất phong kiến

và quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa ở Tây Âu

1. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

(Rèn luyện năng lực nhận thức và tư duy lich sử - mức độ hiểu)

Hoạt động 1: Chơi trò chơi “Ai nhanh hơn”

1. Mục tiêu: HS củng cố lại kiến thức đã học về sự hình thành quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa ở Tây Âu trung đại.
2. Nội dung: GV nêu câu hỏi; HS trả lời câu hỏi trắc nghiệm dưới dạng trò chơi.
3. Sản phẩm học tập: HS chọn đúng được đáp án câu hỏi trắc nghiệm.
4. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Ai nhanh hơn”.

- GV nêu yêu cầu: Khoanh tròn vào chữ cái đặt trước câu trả lời đúng:

Câu 1. Hệ quả của các cuộc phát kiến địa lí là:

1. Các quý tộc, thương nhân Tây Âu ngày càng giàu lên nhanh chóng, tích lũy được một số vốn ban đầu.
2. Nền sản xuất hàng hóa và thương mại Tây Âu ngày càng phát triển.
3. Các công ty thương mại và những trang trại rộng lớn lần lượt ra đời.
4. Cả A, B, C đều đúng.

Câu 2. Cảng biển Li-xbon là cảng biển tấp nập vào thế kỉ XVI của:

1. Bồ Đào Nha.
2. Áo.
3. Pháp.
4. Hà Lan.

Câu 3. Đâu không phải là tầng lớp bị mất đất, không có quyền công dân, nghèo đói và bị bần cùng hóa?

1. Dân thành thị.
2. Thợ thủ công.
3. Chủ xưởng.
4. Người làm thuê.

Câu 4. Quan hệ giữa chủ và thợ trong xã hội Tây Âu thế kỉ XVI được thay thế bằng:

1. Quan hệ giữa các chủ đồn điền, trang trại với nông dân mất đất.
2. Quan hệ giữa chủ xưởng và người lao động.
3. Quan hệ giữa tư sản và vô sản.
4. Cả B và C đều đúng.

Câu 5. Nông dân mất đất, phải vào làm thuê trong các trang trại, đồn điền, bán sức lao động, trở thành:

1. Người làm thuế.
2. Công nhân nông nghiệp.
3. Người ăn xin.
4. Tư sản nông nghiệp.

Bước 2 : HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học, trả lời câu hỏi trắc nghiệm.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3 : Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời:

Câu 1. Đáp án D.

Câu 2. Đáp án A.

Câu 3. Đáp án C.

Câu 4. Đáp án D.

Câu 5. Đáp án B.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4 : Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang hoạt động mới.

Hoạt động 2: Kể tên những giai cấp mới trong xã hội Tây Âu và địa vị của các giai cấp này trong xã hội.

1. Mục tiêu: HS kể được tên những giai cấp mới trong xã hội Tây Âu và địa vị của các giai cấp này trong xã hội.
2. Nội dung: GV nêu câu hỏi; HS trả lời câu hỏi về những giai cấp mới trong xã hội Tây Âu và địa vị của các giai cấp này trong xã hội.
3. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS về những giai cấp mới trong xã hội Tây Âu và địa vị của các giai cấp này trong xã hội.
4. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV nêu yêu cầu: Trả lời câu hỏi phần Luyện tập SGK tr.19

Hãy kể tên những giai cấp mới trong xã hội Tây Âu. Địa vị của các giai cấp này trong xã hội như thế nào?

Bước 2 : HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học, trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3 : Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời: Những giai cấp mới trong xã hội Tây Âu:

+ Tư sản: giàu có, có địa vị thống trị, nắm tư liệu sẵn có.

+ Vô sản: nghèo khổ, địa vị bị trị, là lực lượng sản xuất ra của cải trong xã hội nhưng không nắm giữ liệu sản xuất, phải làm thuê cho tư sản.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4 : Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang hoạt động mới.

1. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
2. Mục tiêu: HS củng cố, khắc sâu kiến thức đã học
3. Nội dung: GV nêu câu hỏi; HS sưu tầm tư liệu về sự thay đổi trong cuộc sống của dân nghèo thành thị và người nông dân trong xã hội Tây Âu sau các cuộc phát kiến địa lí và viết đoạn văn ngắn.
4. Sản phẩm học tập: HS viết được đoạn văn ngắn (khoảng 15 dòng) về sự thay đổi trong cuộc sống của dân nghèo thành thị và người nông dân trong xã hội Tây Âu sau các cuộc phát kiến địa lí.
5. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV nêu nhiệm vụ cho HS: Tìm hiểu thêm về sự thay đổi trong cuộc sống của dân nghèo thành thị và người nông dân trong xã hội Tây Âu sau các cuộc phát kiến địa lí và viết một đoạn văn ngắn khoảng 15 dòng về sự thay đổi đó.

- GV hướng dẫn HS:

+ HS sử dụng công cụ internet hoặc sách báo để tìm hiểu về sự thay đổi của xã hội Tây Âu sau phát kiến địa lí.

+ HS sưu tầm thông tin về đời sống sinh hoạt, sản xuất những người lao động, công nhân, nông dân trong xã hội Tây Âu sau phát kiến địa lí.

Bước 2 : HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học, kiến thức thực tế, sưu tầm tư liệu và hoàn thành nhiệm vụ.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3 : Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trình bày:

Gợi ý:

Sau các cuộc phát kiến địa lí, bên cạnh những hệ quả tích cực, nó còn dẫn đến sự ra đời của chủ nghĩa thực dân và nạn cướp bóc thuộc địa và nạn buôn bán nô lệ da đen khiến cuộc sống của dân nghèo thành thị và người nông dân trong xã hội Tây Âu trở nên vô cùng khổ cực. Tầng lớp quý tộc, thương nhân Tây Âu ra sức cướp bóc của cải, tài nguyên của các nước thuộc địa. Họ còn dùng bạo lực để cướp đoạt ruộng đất của nông dân. Ruộng đất của nông dân bị biến thành đồng cỏ chăn cừu phục vụ cho sản xuất len dạ. Nông dân bị mất ruộng đất chỉ còn con đường đi làm thuê, bán sức lao động cho những ông chủ giàu có. Đối với thợ thủ công ở thành thị, do rủi ro, do vay nặng lãi, do thuế khoá,... đã mất tư liệu sản xuẩt và phải đi làm thuê. Một số dân nghèo phải đi lang thang, đi ăn xin sống qua ngày. Nếu ai đi lang thang mà còn khoẻ mạnh sẽ bị bắt và bị phạt nặng. Tất cả bọn họ đều không có quyền công dân, nghèo đói và bị bần cùng hoá, bị bóc lột sức lao động nặng nề.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4 : Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, kết thúc tiết học.

* Hướng dẫn về nhà:

- Ôn lại kiến thức đã học.

- Làm bài tập trong Sách bài tập Lịch sử Địa lí 7.

- Đọc và tìm hiểu trước Bài 4: Văn hóa Phục hưng.