Giáo án và PPT Âm nhạc 7 chân trời Tiết 4: Thường thức Giới thiệu một số nhạc cụ dân tộc miền núi phía Bắc, Nghe nhạc Xuân về trên bản Mèo

CHỦ ĐỀ 6: GIAI ĐIỆU VÙNG CAO

TIẾT 4

THƯỜNG THỨC ÂM NHẠC

GIỚI THIỆU MỘT SỐ NHẠC CỤ DÂN TỘC MIỀN NÚI PHÍA BẮC: 

SÁO MÔNG ĐÀN TÍNH

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV tổ chức cho HS xem hình ảnh, video về phong cảnh và con người ở miền núi phía Bắc.

https://www.youtube.com/watch?v=3Vjp8dzCTv0

- GV chia 2 nhóm HS, nhóm hát bài Vùng cao quê em, nhóm dùng xóc nhạc và thanh phách gõ đệm.

- GV đặt câu hỏi: Bài Vùng cao quê em được dựa theo dân ca nào? 

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động: Tìm hiểu về sáo Mông và tính tẩu.

- GV chia lớp thành 2 nhóm, giao nhiệm vụ mỗi nhóm:

+ Nhóm 1 tìm hiểu nội dung sáo Mông. 

+ Nhóm 2 tìm hiểu nội dung tính tẩu. 

Sản phẩm dự kiến:

Tìm hiểu về sáo Mông và tính tẩu.

- Sáo Mông:

 + Còn gọi là sáo Mèo, là loại nhạc cụ hơi tiêu biểu của người Mông. Sáo được làm bằng ống tre, nứa hoặc trúc. Kích thước và số lượng lỗ bấm của các loại sáo có khác nhau (thường từ 7 đến 8 lỗ). Lỗ thổi của sáo có gắn một làm đồng hình lưỡi gà.

+ Âm thanh của sáo Mông khá độc đáo: lúc đầy đặn, ấm áp, lúc trong trẻo, mượt mà, đôi khi hơi đục hoặc pha lẫn tiếng rè.

+ Sáo Mông có thể diễn tả được nhiều trạng thái tình cảm, từ những giai điệu bay bổng, trữ tình cho đến những giai điệu nhanh, vui hay chậm buồn, da diết. Những âm thanh mượt mà, ấm áp của sáo Mông uốn lượn theo làn khói lam chiều, theo mây, núi trập trùng gợi cho người nghe bao cảm xúc về cuộc sống thanh bình của người dân miền núi phía Bắc.

- Tính tẩu (đàn tính)

+ Là loại nhạc cụ dây gảy của các dân tộc Tày, Nùng, Thái ở miền núi phía Bắc.

+ Đàn có cấu tạo gồm một hộp cộng hưởng được làm bằng vỏ quả bầu khô, trên mặt được bịt một tấm gỗ nhẹ, mềm và mỏng; cần đàn dài, làm bằng gỗ và không gắn phím, có từ hai đến ba dây được làm từ sợi tơ hoặc dây cước. Người gảy đàn dùng đầu ngón trỏ của một tay bật dây đàn theo hai chiều lên và xuống, các ngón của bàn tay kia bấm ép dây xuống cần đàn để tạo ra cao độ.

+ Âm thanh của tính tẩu êm dịu, nhẹ nhàng, đầm ấm, không trong trẻo mà có phần hơi đục, phát ra nhẹ, gọn, ít độ ngân; phù hợp để diễn tả những giai điệu linh hoạt, rộn ràng. 

Hoạt động: Tìm hiểu vai trò, ý nghĩa của sáo Mông và tính tẩu đối với một số dân tộc ít người ở miền núi phía Bắc

- GV chia lớp thành 2 nhóm, giao nhiệm vụ mỗi nhóm:

+ Nhóm 1: Sáo Mông có vai trò, ý nghĩa như thế nào đối với một số dân tộc ít người ở miền núi phía Bắc.

+ Nhóm 2:  Tính tẩu có vai trò, ý nghĩa như thế nào đối với một số dân tộc ít người ở miền núi phía Bắc.

Sản phẩm dự kiến:

Tìm hiểu vai trò, ý nghĩa của sáo Mông và tính tẩu đối với một số dân tộc ít người ở miền núi phía Bắc

- Sáo Mông

+ Sáo Mông gắn liền với đời sống tinh thần của người Mông, đồng thời góp phần tạo nên sự đặc sắc trong nền văn hoá âm nhạc của các dân tộc Việt Nam

- Tính tẩu (đàn tính)

+ Tính tẩu thường được dùng để độc tấu, hoà tấu hay đệm cho hát, cho múa. Đặc biệt, hát then, một thể loại âm nhạc tín ngưỡng của các dân tộc Tày, Nùng, Thái, gắn liền với phần đệm của tính tẩu đã trở thành đặc trưng của thể loại này.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Sáo Mông còn được gọi là gì?

A. Sáo Tày

B. Sáo Nùng

C. Sáo Thái

D. Sáo Mèo

Câu 2: Sáo Mông thường được làm từ chất liệu nào?

A. Gỗ và sợi tơ

B. Tre, nứa hoặc trúc

C. Vỏ quả bầu khô

D. Đồng và sắt

Câu 3: Đặc điểm âm thanh của sáo Mông là gì?

A. Êm dịu, nhẹ nhàng, không có độ ngân

B. Trong trẻo, lúc đầy đặn, ấm áp hoặc pha lẫn tiếng rè

C. Chỉ phát ra âm thanh to và mạnh

D. Lúc nào cũng chậm rãi, da diết

Câu 4: Đàn tính tẩu thường được làm từ chất liệu nào?

A. Quả bầu khô và gỗ nhẹ

B. Tre, nứa hoặc trúc

C. Kim loại và đồng

D. Gỗ và đá

Câu 5: Tính tẩu có vai trò đặc biệt trong thể loại âm nhạc nào của dân tộc Tày, Nùng, Thái?

A. Hát then

B. Hát chầu văn

C. Quan họ

D. Ca trù

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập sau:

Câu 1. Chép câu 1 của bài Vùng cao quê em.

Câu 2. Sưu tầm hình ảnh một số nhạc cụ dân tộc để giới thiệu với bạn.