Câu hỏi tự luận kinh tế pháp luật 10 chân trời Bài 13: Đặc điểm, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

BÀI 13: ĐẶC ĐIỂM, NGUYÊN TẮC TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA BỘ MÁY NHÀ NƯỚC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

(9 câu)

1. Nhận biết (3 câu)

Câu 1: Liệt kê những cơ quan trong bộ máy nhà nước?

Trả lời:

Bộ máy nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam gồm các cơ quan: Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Toà án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân, Chính quyền địa phương, Hội đồng bầu cử quốc gia và Kiểm toán nhà nước.

Câu 2: Nêu đặc điểm của bộ máy nhà nước?

Trả lời:

- Đặc điểm của bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam:

+ Tính thống nhất

+ Tính nhân dân

+ Tính quyền lực

+ Tính pháp chế xã hội chủ nghĩa

Câu 3: Nêu nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước?

Trả lời:

- Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam:

+ Nguyên tắc bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam

+ Nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất nhưng có sự phân công, phối hợp, kiểm soát

+ Nguyên tắc quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân

+ Nguyên tắc tập trung dân chủ

+ Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa

2. Thông hiểu (2 câu)

Câu 2: Phân tích đặc điểm của bộ máy nhà nước?

Trả lời:

+ Tính thống nhất: Bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam thể hiện tính thống nhất trong tổ chức và hoạt động. Hệ thống các cơ quan trong bộ máy nhà nước được sắp xếp, tổ chức thống nhất từ trung ương xuống địa phương và đều chịu sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Các cơ quan, cán bộ, công chức, viên chức nhà nước hoạt động vì lợi ích của nhân dân và lợi ích của dân tộc.

+ Tính nhân dân: Bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam do nhân dân thành lập nên, được nhân dân uỷ quyền để thực hiện việc quản lí Nhà nước và xã hội. Mọi hoạt động của các cơ quan, cán bộ, công chức, viên chức trong bộ máy nhà nước đều nhằm mục đích phục vụ cho lợi ích của nhân dân và chịu sự kiểm tra, giám sát của nhân dân.

+ Tính quyền lực: Tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam mang tính quyền lực. Điều đó được thể hiện ở việc phân chia quyền lực nhà nước cho các cơ quan nhà nước để thực hiện những chức năng, nhiệm vụ riêng biệt. Đồng thời, thể hiện qua việc các cơ quan, cá nhân ở cấp dưới bắt buộc phải phục tùng, phải thực hiện các nhiệm vụ, quyết định của cấp trên.

+ Tính pháp chế xã hội chủ nghĩa: Bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện nay mang tính pháp chế xã hội chủ nghĩa. Thực hiện quản lí mọi mặt của đời sống xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Câu 2: Phân tích nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước?

Trả lời:

+ Nguyên tắc bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam: Đàm bào sự lãnh đạo của Đảng là một nguyên tắc hiến định trong tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà nước Việt Nam. Sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước được thể hiện qua các phương diện như: Đảng để ra đường lối, chủ trương, phương hướng cho Nhà nước; Đàng chỉ đạo, hướng dẫn, giám sát hoạt động của Nhà nước; Đàng đào tạo, bồi dưỡng các cán bộ, công chức, viên chức nhà nước, giới thiệu nhân sự vào các vị trí quan trọng trong bộ máy nhà nước,...

+ Nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất nhưng có sự phân công, phối hợp, kiểm soát: Tính thống nhất của quyền lực Nhà nước Việt Nam được xác định bởi chính chủ thể duy nhất và tối cao của quyền lực là Nhân dân. Quyền lực nhà nước được phân chia thành quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp và được giao cho các cơ quan tương ứng thực hiện một cách độc lập nhưng có sự phối hợp, kiểm soát, giám sát lẫn nhau đế thực hiện quyền lực nhà nước, đảm bảo mục tiêu chung phục vụ nhân dân và phục vụ dân tộc.

+ Nguyên tắc quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân: Quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân là nguyên tắc quan trọng nhất trong tổ chức và hoạt dộng của bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Nguyên tắc này thiết lập nền tảng để hình thành toàn bộ bộ máy nhà nước. Nội dung nguyên tắc này khẳng định nhân dân Việt Nam là người thành lập ra Nhà nước, trao quyền cho Nhà nước và kiểm tra, giám sát hoạt động của các cơ quan, cán bộ, công chức, viên chức trong bộ máy nhà nước.

+ Nguyên tắc tập trung dân chủ: Bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức, hoạt động trong sự phối kết hợp giữa các yếu tố dân chủ và tập trung với hàng loạt các hình thức và chế độ như: bầu cử, bổ nhiệm kết hợp với phê chuẩn một số chức danh trong bộ máy; mô hình tổ chức hội đồng, uỷ ban để kết hợp chế độ tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách; thiểu số phục tùng đa số; cấp dưới phục tùng cấp trên; thảo luận dân chủ, quyết định theo đa số,...

+ Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa: Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật, quản lí xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật. Pháp luật quy định rõ ràng, cụ thể, minh bạch toàn bộ việc thành lập, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu, hình thức hoạt động của cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức nhà nước và việc tổ chức bộ máy nhà nước phải tuân theo các quy định đó. Cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức nhà nước phải nghiêm chỉnh tuân thủ pháp luật, mọi hành vi vi phạm pháp luật đều bị xử lí.

3. Vận dụng (2 câu)

Câu 1: Những người có hành vi chống phá nhà nước sẽ chịu hình phạt như thế nào?

Trả lời:

Bộ luật Hình sự năm 2015 (Sửa đổi, bổ sung năm 2017)

Điều 117 (trích)

1. Người nào có một trong những hành vi sau đây nhằm chống Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam thì bị phạt tù từ 05 năm đến 12 năm:

a) Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm có nội dung xuyên tạc, phỉ báng chính quyền nhân dân;

b) Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm có nội dung bịa đặt, gây hoang mang trong nhân dân.

Câu 2: Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật. Giải thích tại sao?

Trả lời:

Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật vì những lý do sau:

-       Hiến pháp và pháp luật là cơ sở pháp lý cao nhất của Nhà nước. Hiến pháp là đạo luật gốc, có hiệu lực pháp lý cao nhất, quy định các nguyên tắc cơ bản về tổ chức và hoạt động của Nhà nước, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự chung, do Nhà nước ban hành, được Nhà nước bảo đảm thực hiện, nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội theo định hướng Xã hội chủ nghĩa.

-       Tổ chức và hoạt động của Nhà nước theo Hiến pháp và pháp luật là yêu cầu của tính pháp quyền của Nhà nước. Tính pháp quyền của Nhà nước thể hiện ở việc Nhà nước được tổ chức và hoạt động trên cơ sở Hiến pháp và pháp luật, mọi hoạt động của Nhà nước đều phải tuân theo Hiến pháp và pháp luật.

-       Tổ chức và hoạt động của Nhà nước theo Hiến pháp và pháp luật là yêu cầu của yêu cầu dân chủ. Dân chủ là bản chất của Nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Tổ chức và hoạt động của Nhà nước theo Hiến pháp và pháp luật là một phương thức để bảo đảm dân chủ, quyền làm chủ của nhân dân.

-       Tổ chức và hoạt động của Nhà nước theo Hiến pháp và pháp luật là yêu cầu của yêu cầu thượng tôn pháp luật. Thượng tôn pháp luật là nguyên tắc cơ bản của Nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Tổ chức và hoạt động của Nhà nước theo Hiến pháp và pháp luật là một biểu hiện của thượng tôn pháp luật.

4. Vận dụng cao (2 câu)

Câu 1: Việc tổ chức và hoạt động của Nhà nước theo Hiến pháp và pháp luật có những ý nghĩa như thế nào?

Trả lời:

Việc tổ chức và hoạt động của Nhà nước theo Hiến pháp và pháp luật có những ý nghĩa sau:

-       Đảm bảo tính thống nhất, ổn định của Nhà nước. Hiến pháp và pháp luật là cơ sở pháp lý cao nhất của Nhà nước, là khuôn khổ pháp lý cho các hoạt động của các cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội và cá nhân. Việc tổ chức và hoạt động của Nhà nước theo Hiến pháp và pháp luật sẽ giúp cho các hoạt động của Nhà nước được thống nhất, ổn định, không bị chồng chéo, mâu thuẫn.

-       Đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức. Hiến pháp và pháp luật quy định các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, tổ chức. Việc tổ chức và hoạt động của Nhà nước theo Hiến pháp và pháp luật sẽ giúp cho Nhà nước bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức, tránh tình trạng xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức.

-       Đảm bảo sự phát triển của đất nước. Hiến pháp và pháp luật là khuôn khổ pháp lý cho sự phát triển của đất nước. Việc tổ chức và hoạt động của Nhà nước theo Hiến pháp và pháp luật sẽ giúp cho Nhà nước thực hiện tốt các nhiệm vụ, quyền hạn của mình, góp phần thúc đẩy sự phát triển của đất nước.

Như vậy, việc tổ chức và hoạt động của Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo Hiến pháp và pháp luật là một yêu cầu tất yếu, khách quan, nhằm bảo đảm sự tồn tại, phát triển của Nhà nước, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Câu 2: Các cơ quan trong bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam phải phối hợp, giám sát lẫn nhau. Giải thích tại sao?

Trả lời:

Các cơ quan trong bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam phải phối hợp, giám sát lẫn nhau vì những lý do sau:

-       Để thực hiện tốt các nhiệm vụ, quyền hạn của mình. Mỗi cơ quan nhà nước có những nhiệm vụ, quyền hạn riêng. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của mình, các cơ quan nhà nước có thể có những hoạt động liên quan đến nhau. Do đó, cần có sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước để đảm bảo cho các hoạt động này được thực hiện một cách hiệu quả, tránh chồng chéo, mâu thuẫn.

-       Để đảm bảo tính thống nhất, ổn định của Nhà nước. Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là một chỉnh thể thống nhất, do đó, các hoạt động của các cơ quan nhà nước phải được phối hợp, thống nhất với nhau. Sự phối hợp, giám sát lẫn nhau giữa các cơ quan nhà nước sẽ giúp cho các hoạt động của Nhà nước được thống nhất, ổn định, tránh tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn, gây khó khăn cho việc thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của Nhà nước.

-       Để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức. Các cơ quan nhà nước có nhiệm vụ bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức. Sự phối hợp, giám sát lẫn nhau giữa các cơ quan nhà nước sẽ giúp cho các cơ quan nhà nước phát hiện kịp thời những vi phạm pháp luật, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức, từ đó có biện pháp xử lý kịp thời, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức.

-       Để góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Các cơ quan nhà nước có nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Sự phối hợp, giám sát lẫn nhau giữa các cơ quan nhà nước sẽ giúp cho các cơ quan nhà nước thực hiện tốt nhiệm vụ này, góp phần xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.