BÀI 2: THƠ BỐN CHỮ, NĂM CHỮ

THỰC HÀNH ĐỌC HIỂU: TIẾNG GÀ TRƯA

CHUẨN BỊ

- Đọc trước bài thơ Tiếng gà trưa; tìm hiểu thêm về tác giả Xuân Quỳnh.

- Chia sẻ cùng bạn bè về kỉ niệm với những người thân trong gia đình mà em nhớ nhất.

Trả lời:

• Xuân Quỳnh (1942 - 1988) quê ở làng La Khê, ven thị xã Hà Đông, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội), là nhà thơ nữ xuất sắc trong nền thơ hiện đại Việt Nam. Thơ Xuân Quỳnh thường viết về những tình cảm gần gũi, bình dị trong đời sống gia đình và cuộc sống thường ngày, biểu lộ những rung cảm và khát vọng của một trái tim phụ nữ chân thành, tha thiết và đằm thắm. Năm 2001, Xuân Quỳnh được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.
• Bài Tiếng gà trưa được viết trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Mĩ, in lần đầu trong tập thơ Hoa dọc chiến hào (1968) của Xuân Quỳnh.
• Chia sẻ cùng bạn bè về kỉ niệm với những người thân trong gia đình mà em nhớ nhất: Em nhớ nhất nhất là hè năm lớp 3, em được mẹ cho về quê thăm ông ngoại. Em về quê, chơi với ông, và các chị hàng xóm. Em được xem bể cá của ông, được chơi trò chơi Chiếc nón kì diệu cùng ông.

CÂU HỎI ĐỌC HIỂU

Câu 1: Đọc lướt bài thơ, chỉ ra dòng nào không phải năm chữ. Số dòng trong mỗi khổ có giống nhau không?

Trả lời:

• Dòng thơ không phải năm chữ: "Tiếng gà trưa".
•  Số dòng trong mỗi khổ không giống nhau.

Câu 2: Xác định vần và nhịp của bài thơ.

Trả lời:

Vần và nhịp của bài thơ:

•  Vần: vần hỗn hợp.
•  Nhịp: 1/4, 2/3, 3/2.

Câu 3: Chú ý những hình ảnh và kỉ niệm được gợi lại từ tiếng gà trưa.

Trả lời:

+ Hình ảnh: ổ rơm, trứng hồng, gà mái mơ, gà mái vàng, hình ảnh bà soi trứng

+ Kỉ niệm: bà bán trứng và mua cho quần áo mới: quần chéo go ống rộng, cái áo trúc bâu.

⇒ Thể hiện sự trong sáng hồn nhiên của một đứa trẻ, cũng như tình cảm yêu quý, trân trọng của người cháu với bà.

Câu 4: Chú ý các từ diễn tả cảm xúc của người cháu.

Trả lời:

- Các từ diễn tả cảm xúc của người cháu: “mang bao nhiêu hạnh phúc”, “vì lòng yêu Tổ Quốc”, “vì xóm làng”, “vì bà”, “vì tiếng gà”.

Câu 5: Chú ý những dòng thơ có cấu trúc giống nhau trong khổ thơ cuối.

Trả lời:

- Những dòng thơ có cấu trúc giống nhau: Vì +…..

+ Vì lòng yêu Tổ Quốc

+ Vì xóm làng thân thuộc

+ Vì bà

+ Vì tiếng gà cục tác

CÂU HỎI SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Cảm xúc nào xuyên suốt bài thơ Tiếng gà trưa? Cảm xúc đó được khơi gợi từ điều gì? Em hiểu người xưng "cháu" trong bài thơ là ai?

Trả lời:

•  Cảm xúc nào xuyên suốt bài thơ Tiếng gà trưa là sự bồi hồi, xao xuyến.
•  Cảm xúc đó được khơi gợi từ tiếng gà trưa nhảy ổ trên đường hành quân xa. Em hiểu người xưng "cháu" trong bài thơ là chiến sĩ chỗng Mỹ.

Câu 2: Dòng thơ "Tiếng gà trưa" được lặp lại mấy lần trong bài thơ? "Tiếng gà trưa" đã khơi gợi ở người cháu những hình ảnh và kỉ niệm gì của tuổi thơ? Em ấn tượng với hình ảnh hoặc kỉ niệm nào nhất? Vì sao?

Trả lời:

Dòng thơ "Tiếng gà trưa" được lặp lại 4 lần trong bài thơ.

 "Tiếng gà trưa" đã khơi gợi ở người cháu những hình ảnh và kỉ niệm gì của tuổi thơ:

•  Con gà mái mơ với ổ trứng
•  Lần bị bà mắng vì nhìn gà đẻ
•  Người bà chắt chiu từng quả trứng, chăm lo quần áo mới cho cháu

=> Em ấn tượng với hình ảnh người bà chắt chiu từng quả trứng nhất, vì nó cho thấy sự dành dùm của bà từ những điều giản dị nhất, để cho người cháu có được bộ quần áo mới. Đó chính là tình cảm của người bà dành cho người cháu.

Câu 3: Người bà hiện lên qua những hình ảnh, chi tiết nào? Qua đó, em có cảm nhận như thế nào về người bà và những tình cảm người cháu dành cho bà?

Trả lời:

 - Người bà hiện lên qua những hình ảnh, chi tiết:

•  Bà mắng cháu vì nhìn gà đẻ trứng
•  Tay bà khum soi trứng, chắt chiu từng quả.
•  Khi gió mùa đông tới, bà lo đàn gà toi vì bà chỉ mong bán được gà cho cháu bộ quần áo mới.

- Qua đó, em có cảm người bà là người yêu thương, chăm lo cho người cháu; người cháu cũng rất yêu thương, mong nhớ bà.

Câu 4: Theo em, vì sao chúng ta luôn nghĩ về những người thân trong gia đình mỗi khi xa nhà hoặc gặp khó khăn?

Trả lời:

Chúng ta luôn nghĩ về những người thân trong gia đình mỗi khi xa nhà hoặc gặp khó khăn vì:

•  Khi xa nhà hoặc gặp khó khăn là lúc chúng ta cần một nơi chốn để nương tựa, động viên tinh thần nhiều nhất.
•  Những người thân trong gia đình là những người gần gũi nhất với chúng ta, yêu thương, quan tâm chúng ta nhiều nhất và sẵn sàng hi sinh vì chúng ta.

PHẦN THAM KHẢO MỞ RỘNG

Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của văn bản Tiếng gà trưa?

Trả lời:

Giá trị nội dung:

Bài thơ "Tiếng gà trưa" là một nốt trầm sâu lắng, da diết của người lính trên bước đường hành quân gian khổ, nhưng tiếng gà ấy còn là tên gọi khác của kỉ niệm, của hồi ức, của tình bà cháu thiêng liêng bất diệt. với cách sử dụng linh hoạt điệp từ, các hình ảnh giản dị mà xúc động, Tình cảm gia đình đã làm sâu sắc thêm tình quê hương đất nước. Xuân Quỳnh đã truyền tải được thật chính xác lòng mình tới độc giả.

Giá trị nghệ thuật:

- Thể thơ 5 chữ tạo nên cách diễn đạt tình cảm tự nhiên

- Hình ảnh thơ bình dị, chân thực

- Sử dụng điệp từ