Giáo án chuyên đề địa lí 10 kết nối CĐ1: Hoạt động 3,4

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS thành 4 nhóm, yêu cầu các nhóm thảo luận, đọc nội dung thông tin mục III.1, III.2, kết hợp quan sát Hình 7, 8 SGK tr.10-12 và thực hiện nhiệm vụ:

+ Nhóm 1, 2: Phân tích tác động và hậu quả của biến đổi khí hậu đối với tự nhiên, hệ sinh thái.

+ Nhóm 3, 4: Phân tích tác động và hậu quả của biến đổi khí hậu đối với kinh tế - xã hội.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo các nhóm, đọc nội dung thông tin mục III.1, III.2, kết hợp quan sát Hình 7, 8 SGK tr.10-12 để tìm hiểu về

+ Tác động và hậu quả của biến đổi khí hậu đối với tự nhiên, hệ sinh thái.

+ Tác động và hậu quả của biến đổi khí hậu đối với kinh tế - xã hội.

- GV quan sát quá trình thảo luận của các nhóm, hướng dẫn, hỗ trợ Hs (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm trình bày về tác động và hậu quả của biến đổi khí hậu:

+ Tác động và hậu quả của biến đổi khí hậu đối với tự nhiên, hệ sinh thái.

+ Tác động và hậu quả của biến đổi khí hậu đối với kinh tế - xã hội.

- GV yêu cầu các nhóm lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung hoặc đặt câu hỏi cho nhóm bạn (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận về tác động, hậu quả của biến đổi khí hậu.

- GV cho HS xem thêm một số hình ảnh, video về hậu quả của biến đổi khí hậu trên thế giới và tại Việt Nam:

Hiện tượng băng tan do

sự ấm lên của Trái đất

Hạn hán làm cạn kiệt nguồn nước

sinh hoạt và tưới tiêu

Nhiều tỉnh miền Trung thiệt hại nặng nề trong đợt mưa lũ 10/2020

Những đợt nắng nóng kéo dài

Gia tăng dịch bệnh cho cây trồng

https://www.youtube.com/watch?v=I5uzjxKX9XA

- GV chuyển sang nội dung mới.

III. Tác động và hậu quả của biến đổi khí hậu

1. Đối với tự nhiên và hệ sinh thái

a) Tự nhiên

- Tác động:

+ Mở rộng vành đai nóng về phía hai cực và vành đai nhiệt đới lên cao hơn ở các vùng

núi cao khu vực đới nóng.

+ Gia tăng phần đất trên các khu vực băng tan và tuyết lở ở các vùng núi. Mất một diện

tích lớn các vùng đất thấp và các đồng bằng châu thổ do mực nước biển dâng.

+ Gia tăng dòng chảy trên các dòng sông băng vào mùa xuân.

+ Các sông, hồ nóng lên do đó thay đổi cơ chế nhiệt và cả chất lượng nước.

+ Gia tăng đáng kể các thiên tai và cường độ các cơn bão tăng lên.

- Hậu quả:

+ Làm thay đổi các quá trình tự nhiên, đặc điểm môi trường các đới và các đai cao tự nhiên.

+ Nhiều vùng đất bị biến đổi tính chất (trở thành nhiễm mặn, hoang mạc hoá,… dẫn đến phải đầu tư nghiên cứu các biện pháp cải tạo đất.

+ Nhiều thiên tai trở thành thảm họa thiên nhiên,...

b) Hệ sinh thái

- Tác động:

+ Sự gia tăng nhiệt độ, thay đổi lượng mưa làm ranh giới các hệ sinh thái thay đổi.

+ Nhiều loài cây, côn trùng, chim, cá chuyển dịch lên các vĩ độ cao hơn.

+ Nhiều loài thực vật nở hoa sớm hơn. Các loài côn trùng, chim, cá di cư sớm hơn.

+ Gia tăng các quần cư sinh vật trôi nổi trên các biển ở vĩ độ cao và ở các hồ trên cao.

+ Quá trình a-xít hoá đại dương làm suy giảm độ phủ và tính đa dạng sinh học của các rạn san hô.

- Hậu quả: Làm biến đổi môi trường sống của các loài sinh vật, gia tăng suy thoái môi trường (ô nhiễm môi trường, suy giảm tài nguyên rừng), suy giảm đa dạng sinh học,...

2. Đối với kinh tế - xã hội

a) Nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản

- Tác động:

+ Thu hẹp diện tích đất nông nghiệp do nước biển dâng.

+ Gia tăng thiên tai, dịch bệnh gây hại cho cây trồng, vật nuôi.

+ Biến đổi khí hậu làm suy thoái rừng, gia tăng nguy cơ cháy rừng.

+ Nhiệt độ tăng dẫn đến giảm hàm lượng oxy trong nước, gây bắt lợi đối với các loài

sinh vật thuỷ sinh.

+ Sự biến động lượng mưa, gia tăng nhiệt độ làm thu hẹp diện tích đất ngập nước, tăng diện tích nhiễm mặn, hoang mạc hoá.

+ Năng suất một số cây lương thực có khả năng tăng nhẹ trên các vùng có vĩ độ cao và vĩ độ trung bình. Trên các vùng có vĩ độ thấp, đặc biệt các khu vực nhiệt đới gió mùa có nguy cơ giảm năng suất một số cây lương thực.

- Hậu quả:

+ Mất đất canh tác, thu hẹp không gian sản xuất.

+ Thiếu nước cho sản xuất, tăng chi phí cho công tác thuỷ lợi.

+ Giảm năng suất, chất lượng của nông sản, thuỷ sản.

b) Công nghiệp

- Tác động:

+ Nhiệt độ tăng cùng với số ngày nắng nóng tăng dẫn đến gia tăng chi phí cho năng lượng làm mát trong sản xuât công nghiệp.

+ Công nghiệp chế biến lương thực, thực phẩm bị ảnh hưởng do nguồn nguyên liệu không ổn định.

+ Hoạt động công nghiệp (đặc biệt là công nghiệp khai khoáng) bị ảnh hưởng do gia tăng các thiên tai.

- Hậu quả: gia tăng chỉ phí đầu tư sản xuất, giảm hiệu quả sản xuất.

c) Dịch vụ

- Tác động:

+ Thiên tai trong bối cảnh biến đổi khi hậu làm thiệt hại cơ sở hạ tầng giao thông, làm

gián đoạn hoạt động vận tải.

+ Giảm số ngày có thể khai thác các hoạt động du lịch.

+ Mực nước biển dâng khiến nhiều khu du lịch biển không còn tồn tại.

- Hậu quả:

+ Tăng chi phí xây dựng, bảo trì hệ thống giao thông.

+ Giảm doanh thu từ các hoạt động dịch vụ như du lịch, giao thông vận tải.

d) Đời sống, sức khỏe con người

- Tác động:

+ Mực nước biển dâng và gia tăng thiên tai, ảnh hưởng đời sống người dân vùng chịu ảnh hưởng.

+ Nhiệt độ ẩm hơn làm cho nhiêu loài côn trùng gây bệnh (muỗi) phát triển mạnh hơn,

làm gia tăng các đợt dịch.

+ Tăng nguy cơ các bệnh đường tiêu hoá, bệnh về da do chất lượng môi trường không

khí và môi trường nước giảm.

+ Nắng nóng làm gia tăng nguy cơ đột qụy, đặc biệt đối với người già, người mắc bệnh

tim, phổi, người mặc bệnh nền.

+ Nguy cơ nạn đói cũng gia tăng do mất mùa bởi hạn hán, lũ lụt,...

- Hậu quả:

+ Môi trường sống của con người trở nên khắc nghiệt và cuộc sống bấp bênh hơn.

+ Làm suy giảm sức khoẻ con người, dẫn đến tăng nguồn chỉ cho hệ thống y tế, từ đó

ảnh hưởng đến chất lượng lao động.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS thành 4 nhóm, yêu cầu các nhóm thảo luận, đọc nội dung thông tin mục IV.1 SGK tr.13 và trả lời câu hỏi: Giải thích tầm quan trọng và sự cấp bách của việc ứng phó với biến đổi khí hậu.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, đọc nội dung thông tin mục IV.1 SGK tr.13 để tìm hiểu và giải thích tầm quan trọng và sự cấp bách của việc ứng phó với biến đổi khí hậu.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm trình bày giải thích tầm quan trọng và sự cấp bách của việc ứng phó với biến đổi khí hậu.

- GV yêu cầu các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung hoặc đặt câu hỏi cho nhóm bạn (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, kết luận về tầm quan trọng và sự cấp bách của việc ứng phó đối với biến đổi khí hậu.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 2

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS tiếp tục thảo luận theo 4 nhóm và thực hiện nhiệm vụ sau:

+ Nhóm 1, 2: Tìm hiểu về nhóm giải pháp giảm nhẹ.

+ Nhóm 3, 4: Tìm hiểu về nhóm giải pháp thích ứng.

- GV hướng dẫn HS vận dụng, liên hệ thực tế, liên hệ bản thân và trả lời câu hỏi: Nêu các giải pháp mà bản thân và gia đinh em có thể thực hiện để ứng phó với biến đổi khí hậu.

à Gợi ý: làm việc gần nhà; giảm chi tiêu; ăn uống thông minh, tăng cường rau quả; ngăn chặn nạn phá rừng, trồng thêm cây xanh, phủ xanh đất trống; tiết kiệm điện;...

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc nội dung thông tin mục IV.2, kết hợp quan sát Hình 9, 10 SGK tr.14, 15, thảo luận theo nhóm để tìm hiểu về các nhóm giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu.

- GV theo dõi quá trình thảo luận của các  nhóm, hướng dẫn và hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV yêu cầu đại diện các nhóm trình bày về các nhóm giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu:

+ Nhóm giải pháp giảm nhẹ.

+ Nhóm giải pháp thích ứng.

- GV yêu các nhóm lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung hoặc đặt câu hỏi cho nhóm bạn (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận về các nhóm giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu.

- GV cho HS quan sát thêm một số hình ảnh về giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu:

Trồng rừng

Quản lí và bảo vệ rừng

Mở rộng các khu bảo tồn thiên nhiên

IV. Ứng phó với biến đổi khí hậu

1. Tầm quan trọng và sự cấp bách của việc ứng phó với biến đổi khí hậu

a) Tầm quan trọng

- Ứng phó với biến đổi khí hậu bao gồm các giải pháp giảm nhẹ và các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu.

- Việc thực hiện đồng thời các giải pháp giảm nhẹ và thích ứng với biến đổi khí hậu sẽ tăng thêm hiệu quả trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu. Trong khi tìm cách giảm đi sự nóng lên toàn cầu, giảm lượng khí nhà kính (giảm nhẹ), mỗi khu vực chịu ảnh hưởng cần tìm kiếm và thực hiện các giải pháp để sống chung, khắc phục những tác động (thích ứng) của biến đổi khí hậu.

b) Sự cấp bách

- Biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, khó lường, tác động nặng nề đến con người và các lĩnh vực nhạy cảm với khí hậu.

- Hậu quả của biến đổi khí hậu đối với nhân loại trong tương lai vô cùng nặng nề.

- Nếu không có kế hoạch ứng phó với biến đổi khí hậu hiệu quả thì thế giới sẽ đối mặt

với những nguy cơ hiện hữu, thiệt hại to lớn, đe doa sự phát triển bền vững trên Trái Đất.

2. Các nhóm giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu

a) Nhóm giải pháp giảm nhẹ

- Giảm thiểu nguồn phát thải:

+ Hạn chế sử dụng năng lượng hoá thạch, thay thế bằng các nguồn năng lượng tái tạo

(năng lượng mặt trời, gió, nước,... ).

+ Đầu tư thay đổi công nghệ để giảm lượng phát thải khí nhà kính từ sản xuất công nghiệp, giao thông vận tải, nông nghiệp,...

+ Tăng cường tuyên truyền, giáo dục về biến đổi khí hậu để thay đổi hành vi trong sinh hoạt nhằm giảm lượng phát thải khí nhà kính: tiết kiệm điện, sử dụng phương tiện giao thông công cộng, chi tiêu tiết kiệm,...

- Tăng cường sự hấp thụ các khí nhà kính:

+ Trồng rừng, trồng các giống cây có sinh khối cao.

+ Quản lí rừng và bảo vệ rừng.

b) Nhóm giải pháp thích ứng

- Nâng cao năng lực dự báo và giám sát khí hậu, thiên tai.

- Trong sản xuất:

+ Thay đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, mùa vụ để thích ứng với sự biến đổi của khí hậu.

+ Quy hoạch, nâng cấp lại hệ thống thuỷ lợi để ứng phó với tình trạng lũ và hạn thất thường.

+ Tăng cường các biện pháp bảo vệ rừng trước nguy cơ cháy rừng.

+ Sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên nước.

+ Nâng cao chất lượng cho mạng lưới giao thông trước tác động của thiên tai trong bối

cảnh biến đổi khí hậu.

- Trong đời sống:

+ Quy hoạch các khu dân cư an toàn trước thiên tai.

+ Tuyên truyền, giáo dục các kĩ năng phòng chống thiên tai, dịch bệnh trong bối cảnh biến đổi khí hậu.