HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, đọc thông tin mục I.1 SGK tr.5 và trả lời câu hỏi: Em hãy trình bày khái niệm biến đổi khí hậu.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, đọc thông tin mục I.1 SGK tr.5 để tìm hiểu về khái niệm biến đổi khí hậu.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 - 2 HS trình bày khái niệm biến đổi khí hậu.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận về khái niệm biến đổi khí hậu.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 2

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS thành 6 nhóm, yêu cầu các nhóm đọc thông tin mục I.2, kết hợp quan sát Hình 1, 2 SGK tr.5, 6 và thực hiện nhiệm vụ: Trình bày các biểu hiện của biến đổi khí hậu.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo 6 nhóm, đọc thông tin mục I.2, kết hợp quan sát Hình 1, 2 SGK tr.5, 6 để tìm hiểu về các biểu hiện của biến đổi khí hậu.

- GV quan sát, theo dõi quá trình HS thảo luận, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại một số nhóm trình bày về các biểu hiện của biến đổi khí hậu: tăng nhiệt độ, thay đổi lượng mưa, gia tăng các hiện tượng khí tượng, thủy văn cực đoan, mực nước biển dâng.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Biểu hiện của biến đổi khí hậu ngày nay thể hiện ở xu thế biến đổi của các yếu tố khí tượng như nhiệt độ, lượng mưa,...; ở mực nước biển dâng và các hiện tượng khí tượng cực đoan như bão, áp thấp nhiệt đới, rét đậm, rét hại,...

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Tìm hiểu khái niệm và biểu biện của biến đổi khí hậu

1. Khái niệm

Biến đổi khí hậu là sự thay đổi của khí hậu trong một khoảng thời gian dài do tác động của các điều kiện tự nhiên và hoạt động của con người, biểu hiện bởi sự nóng lên toàn cầu, mực nước biển dâng và gia tăng các hiện tượng khí tượng, thủy văn cực đoan.

2. Biểu hiện

a) Tăng nhiệt độ

- Nhiệt độ trung bình toàn cầu tăng khoảng 1℃ (1901 – 2020). Có chiều hướng tăng nhanh đáng kể từ giữa thế kỉ XX với mức tăng khoảng 0,12℃/thập kỉ (1951 – 2020).

- Nhiệt độ có xu hướng tăng nhanh hơn ở các vùng vĩ độ cao và các vùng nằm sâu trong lục địa.

b) Thay đổi lượng mưa

- Lượng mưa có xu thế tăng ở phần lớn các khu vực trên toàn cầu (1901 – 2020).

+ Xu thế tăng rõ ràng nhất ở các vùng vĩ độ trung bình và vĩ độ cao.

+ Xu thế giảm ở nhiều khu vực nhiệt đới.

- Xu thế tăng/giảm của lượng mưa phản ánh rõ ràng hơn trong giai đoạn 1951 – 2020.

+ Xu thế tăng rõ nhất ở khu vực châu Mỹ, Tây Âu, Ô-xtray-li-a.

+ Xu thế giảm rõ nhất ở các khu vực châu Phi và Trung Quốc.

c) Gia tăng các hiện tượng khí tượng, thủy văn cực đoan

- Số đợt nắng nóng có xu thế tăng trên quy mô toàn cầu.

- Các đợt hạn xảy ra ngày càng khắc nghiệt và kéo dài hơn.

- Số lượng cũng như cường độ của các cơn bão mạnh tăng lên.

d) Mực nước biển dâng

- Mực nước biển toàn cầu có xu

thế tăng.

- Tuy nhiên sự gia tăng mực nước biển là không đồng nhất giữa các khu vực, cá biệt tại một số trạm mực nước biển có xu thế giảm.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, đọc thông tin mục II,1, kết hợp đọc mục Em có biết SGK tr.7 và trả lời câu hỏi: Hãy nêu và giải thích một số nguyên nhân tự nhiên gây biến đổi khí hậu toàn cầu.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, đọc thông tin mục II,1, kết hợp đọc mục Em có biết SGK tr.7 để nêu và giải thích một số nguyên nhân tự nhiên gây biến đổi khí hậu toàn cầu.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả, hoạt động thảo luận

- GV mời đại diện một số HS trình bày và giải thích một số nguyên nhân tự nhiên gây biến đổi khí hậu toàn cầu.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận về nguyên nhân tự nhiên gây biến đổi khí hậu.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. Nguyên nhân tự nhiên

- Sự thay đổi quỹ đạo tự quay và dao động quỹ đạo chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời: quỹ đạo tự quay quanh trục của Trái Đất nhanh lên hay chậm đi đều ảnh hưởng đến khí hậu trên Trái Đất. Sự thay đổi quỹ đạo chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời làm biến đổi biến trình năm của bức xạ đến các khu vực khác nhau trên Trái Đất.

- Các mảng kiến tạo di chuyển trong hàng triệu năm sẽ làm cho một vùng nào đó di chuyển từ vĩ độ này đến vĩ độ khác, nên khí hậu ở vùng đó sẽ biến đổi.

- Phun trào núi lửa lớn làm phát tán lượng tro bụi và các chất khí (SO.....) vào bầu khí quyển, các chất khí đó tồn tại lơ lửng trên không gian rộng. Khí SO, kết hợp với nước tạo thành axit sunfuric có khả năng phản hồi lượng lớn bức xạ của Mặt Trời trở lại Vũ Trụ nên khí hậu Trái Đất sẽ lạnh đi.

- Chu kì hoạt động của Mặt Trời cũng làm ảnh hưởng đến khí hậu trên Trái Đất.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp đôi hoặc nhóm (bàn), đọc thông tin mục II.2, kết hợp khai thác mục Em có biết, Hình 3-6 SGK tr.7-10 và thực hiện nhiệm vụ: Nêu và giải thích một số nguyên nhân con người gây biến đổi khí hậu.

- GV hướng dẫn HS thảo luận: Trả lời các câu hỏi gợi ý sau

+ Giải thích cơ chế khiến nhiệt độ bề mặt Trái Đất nóng lên.

+ Kể tên các chất khí nhà kính. Chất khí nào đóng vai trò lớn nhất gây biến đổi khí hậu.

+ Quan sát hình 4, 5, nêu các hoạt động chủ yếu của con người gây ra biến đổi khí hậu.

+ Dựa vào hình 6, cho biết những nước nào có mức phát thải khí nhà kính chiếm tỉ lệ lớn trên thế giới.

- GV hướng dẫn HS liên hệ thực tế và trả lời câu hỏi:

+ Hãy cho biết những hoạt động hằng ngày nào của em có thể góp phần gây biến đổi khí hậu.

+ Hãy lí giải vì sao chặt phá rừng và khai thác rừng bừa bãi lại góp phần gây ra biến đổi khí hậu?

à Gợi ý:

+  Những hoạt động hằng ngày có thể góp phần gây biến đổi khí hậu: sử dụng điện quá mức, không tắt các thiết bị điện khi không sử dụng, chặt phá cây xanh, sử dụng túi nilon, sử dụng nhiều thức ăn có nguồn gốc động vật....

+ Chặt phá và khai thác rừng bừa bãi góp phần gây biến đổi khí hậu vì đây là những hoạt động làm cho rừng bị mất đi, làm mất đi bề mặt hấp thụ các khí nhà kính do con người phát thải ra. Do vậy, chúng ta cần phải bảo vệ và phát triển rừng, trồng thêm nhiều cây xanh,...

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo cặp đôi hoặc nhóm (bàn), đọc thông tin mục II.2, kết hợp khai thác mục Em có biết, Hình 3-6 SGK tr.7-10 để nêu và giải thích một số nguyên nhân con người gây biến đổi khí hậu.

- HS vận dụng kiến thức được tìm hiểu, liên hệ thực tế và bản thân để trả lời câu hỏi vận dụng.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện HS trình bày và giải thích một số nguyên nhân con người gây biến đổi khí hậu.

- GV mời đại diện HS

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận.

+ Bên cạnh những nguyên nhân tự nhiên thì ngày nay các hoạt động kinh tế - xã hội là tác nhân chủ yếu làm gia tăng biến đổi xã hội.

+ Trong quá trình sinh hoạt và sản xuất, con người phát thải ra môi trường các chất khí nhà kính, làm không khí gần bề mặt đất nóng lên, gây biến đổi khí hậu.

- GV chuyển sang nội dung mới.

2. Nguyên nhân con người

a) Các khí nhà kính chủ yếu do con người phát thải

- Khí carbon dioxide (CO₂)

+ Là chất khí nhà kính chủ yếu, ảnh hưởng đến nhiệt độ Trái Đất, là chất khí tham chiếu để tính "tiềm năng nóng lên toàn cầu” của các khí nhà kinh khác.

+ Lượng khí CO₂ gia tăng chủ yếu do hoạt động đốt nhiên liệu hoá thạch trong công nghiệp, giao thông vận tải, sản xuất nông nghiệp và các hoạt động dân sinh khác.

- Khí methane (CH₄)

+ Là loại khí nhà kính đứng thứ hai sau khi CO₂; góp phần gây nên hiệu ứng nhà kính.

+ Là sản phẩm được tạo ra do vi khuẩn phân giải các chất hữu cơ trong môi trường yếm khí.

- Khí nitrous oxid (N₂O)

+ Chiếm một tỉ lệ rất nhỏ trong thành phần khí quyển.

+ Sự gia tăng của N₂O chủ yếu do hoạt động nông nghiệp.

- Khí hydrofluorocarbons (HFCs)

+ Là chất khí nhà kính không có trong tự nhiên.

+ Được sản xuất có tính thương mại dùng trong máy làm lạnh và chất xốp cách nhiệt.

- Khí perfiuorocarbons (PFGs): Phát sinh từ ngành công nghiệp sản xuất nhôm, sản xuất các vật liệu chống cháy, sản xuất các thiết bị điện tử,...

- Khí sufur hexafluoride (SF₆): phát sinh từ ngành công nghiệp điện tử, trong các máy phục vụ truyền tải điện,...

=> So với thời kì tiền công nghiệp (1750 - 1800), tổng lượng phát thải các chất khi nhà kính tăng lên hằng năm, => Tổng lượng tích trữ và hàm lượng các chất khí trong khí quyển cũng tăng lên rất nhanh, đặc biệt trong các thập kỉ gần đây.

b) Các hoạt động phát thải khí nhà kính trên thế giới

- Ngành năng lượng phát thải nhiều khi nhà kinh nhất. Phát thải là do đốt

các nhiên liệu như than đá, khí tự nhiên, dầu để phát điện, phát nhiệt.

- Các ngành công nghiệp khác phát thải khí nhà kính chủ yếu liên quan đến việc đốt nhiên liệu hoá thạch tại các cơ sở sản xuất để cung cắp năng lượng.

- Con người đã phát thải khí nhà kính do nạn đốt phá rừng, phát thải từ đất đai, do chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất rừng thành đất nông nghiệp hoặc sự phân huỷ của đất than bùn.

- Ngành nông nghiệp phát thải khí nhà kinh từ sản xuất nông nghiệp chủ yếu do việc sản xuất lúa nước, chăn nuôi và đốt sinh khối.

- Ngành giao thông vận tải phát thải nhà kinh chủ yếu liên quan đến nhiên liệu hoá thạch bị đốt trong các động cơ đốt trong cho các phương tiện giao thông.

- Các công trình xây dựng và nhà ở phát thải khí nhà kính từ lĩnh vực này do sử dụng năng lượng tại chỗ và đốt nhiên liệu sưởi ấm trong các toà nhà hoặc trong nấu ăn.

- Chất thải và nước thải phát thải các khí CH₄, N₂O từ bãi rác, nước thải.