Giáo án điện tử Sinh học 12 bài 8: Quy luật Menđen: Quy luật phân li

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC HÔM NAY!

CHƯƠNG II: TÍNH QUY LUẬT CỦA HIỆN TƯỢNG DI TRUYỀN

• Gregor Johann Mendel (1822-1884) được coi là cha đẻ của di truyền học.
• Phát hiện ra các quy luật di truyền cơ bản: là quy luật phân li và quy luật phân li độc lập.

BÀI 8: QUY LUẬT MENĐEN QUY LUẬT PHÂN LY

NỘI DUNG BÀI HỌC

• Phương pháp nghiên cứu di truyền học của Menđen
• Hình thành học thuyết khoa học
• Cơ sở tế bào học của quy luật phân li

1. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN HỌC CỦA MENĐEN

Hãy nêu những đặc điểm trong phương pháp nghiên cứu di truyền của Menđen.

• Tạo dòng thuần về từng tính trạng.
• Lai các dòng thuần chủng khác biệt về 1 hoặc 2 tính trạng rồi phân tích kết quả lai ở F₁, F₂, F₃.
• Sử dụng toán xác suất để phân tích kết quả lai sau đó đưa ra giả thuyết để giải thích kết quả.
• Tiến hành thí nghiệm chứng minh cho giả thuyết.

Thảo luận nhóm

Câu hỏi

Nêu thí nghiệm của Menđen.

Câu hỏi

Từ kết quả thí nghiệm có nhận xét gì về xu hướng biểu hiện tính trạng ở F₁? Về sự biểu hiện tính trạng của bố mẹ ở F₁ và F₂?

Câu hỏi

Dựa vào đâu Menđen kết luận được tỉ lệ kiểu hình 3:1 ở F₂ tương ứng với tỉ lệ kiểu gen 1:2:1?

Đối tượng nghiên cứu

Cây đậu Hà Lan

Thuận lợi nghiên cứu:

• Dễ trồng.
• Là cây hàng nămà Dễ dàng theo dõi tính trạng qua nhiều thế hệ.
• Tự thụ phấn nghiêm ngặt nên dễ tạo dòng thuần, dễ lai.
• Có những tính trạng tương phản biểu hiện rõ dễ quan sát.

Những tính trạng của đậu Hà Lan được Men Đen nghiên cứu

Thí nghiệm của Menđen

P (t/c)      Hoa đỏ    x   Hoa trắng

Tính trạng lặn

F1              100% Hoa đỏ

Tính trạng trội

F1 x F1       Hoa đỏ    x   Hoa đỏ

F2         705 ¾ hoa đỏ : ¼ hoa trắng 224

3 trội : 1 lặn

F₂ tự thụ phấn

hoa trắng

hoa trắng

¾ hoa đỏ 

2/3     1/3

F3

100% hoa trắng

hoa đỏ   x  hoa đỏ 

hoa đỏ     x   hoa đỏ

3 hoa đỏ : 1 hoa trắng 

100% hoa đỏ  

=> F2

   1 trắng t/c

2 đỏ Không t/c

  1 đỏ  t/ c

Menđen lặp lại  thí nghiệm với 6 tính trạng khác và phân tích một số lượng lớn cây lai ở các đời con theo cách trên đều thu được kết quả tương tự

1. HÌNH THÁI HỌC THUYẾT KHOA HỌC

Menđen đã giải thích thí nghiệm của mình như thế nào?

Men đen đã vận dụng quy luật thống kê xác suất để lí giải tỉ lệ phân li 1 : 2 : 1 và đưa ra giả thuyết như sau:

Mỗi tính trạng đều do 1 cặp nhân tố di truyền qui định. Trong tế bào nhân tố di truyền không hòa trộn vào nhau.

Bố (mẹ) chỉ truyền cho con (qua giao tử) 1 trong 2 thành viên của nhân tố di truyền.

Khi thụ tinh, các giao tử kết hợp với nhau một cách ngẫu nhiên tạo nên các hợp tử.

Bảng 8: Các giao tử kết hợp ngẫu nhiên với nhau tạo nên các hợp tử

Để kiểm tra giả thuyết Men đen đã làm như thế nào?

Lai phân tích: Là phép lai giữa cơ thể mang tính trạng trội với cơ thể mang tính trạng lặn để kiểm tra kiểu gen của cơ thể mang tính trạng trội.

TH1

P        AA        x       aa

Gp       A                  a

F1         Aa 100% (Đỏ)

TH2

 P        Aa        x      aa

Gp       A, a               a

F1       Aa 50% ; aa 50%

              1 Đỏ :  1 Trắng

Nội dung quy luật phân li

Mỗi tính trạng do 1 cặp alen quy định, 1 có nguồn gốc từ bố, 1 có nguồn gốc từ mẹ. Các alen của bố và mẹ tồn tại trong tế bào của cơ thể con một cách riêng rẽ, không hòa trộn vào nhau. Khi hình thành giao tử, các thành viên của một cặp alen phân li đồng đều về các giao tử, nên 50% số giao tử chứa alen này còn 50% giao tử chứa alen kia.

III. CƠ SƠ TẾ BÀO HỌC CỦA QUY LUẬT PHÂN LI

Gen chiếm 1 vị trí trên NST gọi là Locut.

Mỗi gen có thể tồn tại ở các trạng thái khác nhau, mỗi trạng thái là 1 alen.

Trong tế bào sinh dưỡng, các NST tồn tại thành cặp tương đồng, nên các alen tồn tại thành từng cặp gen tương ứng.

Khi GP: Sự phân li đồng đều của 1 cặp NST tương đồng  dẫn đến sự phân li đồng đều của 1 cặp alen.

Sơ đồ lai

Pt/c:     AA  (hoa đỏ)    x     aa   (hoa trắng)

G_P                     A                         a

F1                           Aa

100% hoa đỏ

F1 x F1

   Aa  (hoa đỏ)     x      Aa    (hoa đỏ)

G_F1            1/2A ;  1/2 a                 1/2A;  1/2 a

F2

KG

1/4AA

2/4Aa

1/4aa 

KH

3/4 Hoa đỏ

1/4  Hoa trắng             

LUYỆN TẬP

Khi đề xuất giả thuyết mỗi tính trạng do một một cặp nhân tố di truyền quy định, các nhân tố di truyền trong tế bào không hòa trộn với nhau và phân li đồng đều về các giao tử. Menđen kiểm tra giả thuyết của mình bằng cách nào?

1. Cho F₁lai phân tích.
2. Cho F₂tự thụ phấn.
3. Cho F₁giao phấn với nhau.
4. Cho F₁tự thụ phấn.

Điều nào sau đây không đúng với quy luật phân li của Menđen?

1. Mỗi tính trạng của cơ thể do một cặp nhân tố di truyền quy định.
2. F₁tuy là cơ thể lai nhưng khi tạo giao tử thì giao tử là thuần khiết.
3. Do sự phân li đồng đều của cặp nhân tố di truyền nên mỗi giao tử chỉ chứa một nhân tố của cặp.
4. Mỗi tính trạng của cơ thể do nhiều cặp gen quy định.

Để biết kiểu gen của một cá thể có kiểu hình trội có thể căn cứ vào kết quả của

1. phép lai thuận nghịch.
2. phép lai phân tích.
3. tự thụ phấn ở thực vật.
4. phép lai gần.

Ở cà chua, gen (A) qui định quả đỏ trội hoàn toàn so với gen (a) quả vàng. Khi lai cây cà chua quả đỏ dị hợp với cây cà chua quả vàng, tỉ lệ phân tính ở đời lai là:

1. 3 quả đỏ : 1 quả vàng
2. toàn quả đỏ.
3. 1 quả đỏ : 3 quả vàng.
4. 1 quả đỏ : 1 quả vàng.

Để các alen của một gen phân li đồng đều về các giao tử thì cần có điều kiện gì?

1. Bố và mẹ phải thuần chủng.
2. Số lượng cá thế lai phải lớn.
3. Quá trình giảm phân phải xảy ra bình thường.
4. Alen trội phải trội hoàn toàn so với alen lặn.

VẬN DỤNG

Ở cà chua quả trơn trội hoàn toàn so với quả nhăn, khi lai cây cà chua quả trơn dị hợp với cây cà chua quả nhăn. Em hãy viết sơ đồ lai và xác định kết quả tỉ lệ kiểu gen và kiểu hình?

NHIỆM VỤ VỀ NHÀ

• Học bài và trả lời các câu hỏi, bài tập cuối bài.
• Xem lại bài 4, bài 5 chương trình Sinh học 9.
• Đọc trước bài mới: Bài 9 – Quy luật phân li độc lập.

CẢM ƠN CÁC EM ĐÃ LẮNG NGHE BÀI GIẢNG!