HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV hướng dẫn HS quan sát Hình 5.2 - Ứng dụng của một số đơn chất SGK tr.33 và lấy ví dụ về các chất được tạo nên từ một nguyên tố hóa học:

+ Các chất như đồng (copper), dùng làm dây lõi điện, đúc tượng,…chỉ được tạo nên từ một nguyên tố đồng.

+ Than chì dùng làm ruột bút chì, kim cương dùng đồ trang sức, mũi khoan,…chỉ được tạo nên từ một nguyên tố carbon.

+ Khí hdrogen dùng làm nhiên liệu,…chỉ được cấu tạo từ một nguyên tố hydrogen.

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Đơn chất là gì?

- GV lưu ý HS:

+ Một nguyên tố thường chỉ tạo nên một dạng đơn chất.

+ Tuy nhiên, một số nguyên tố có thể tạo nên các dạng đơn chất khác nhau. Ví dụ:

·        Carbon tạo nên các đơn chất như than chì, than gỗ, kim cương.

·        Phosphorus tạo nên các dạng đơn chất như  phosphorus đỏ, phosphorus trắng;….

+ Tên của đơn chất thường trùng với tên của nguyên tố, trừ một số trường hớp. Ví dụ:

·        Ozon được tạo nên từ oxygen.

·        Than chì và kim cương tạo nên từ carbon.

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Hãy nêu sự phân loại của đơn chất.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp đôi và trả lời câu hỏi: Tượng đồng, nhiên liệu hydrogen, đồ trang sức bằng kim cương trong Hình 5.2 là ví dụ về ứng dụng của đồng, hydrogen và carbon. Em hãy kể tên các ứng dụng khác của đồng, hydrogen và carbon mà em biết.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thảo luận theo cặp đôi, quan sát hình ảnh, đọc SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

I. Đơn chất và hợp chất

1. Tìm hiểu về đơn chất

- Đơn chất là những chất được cấu tạo nên từ một nguyên tố hóa học.

- Đơn chất được phân thành kim loại, phi kim, khí hiếm tương ứng. Ở điều kiện thường:

+ Các kim loại như đồng, sắt, nhôm,…) tồn tại ở thể rắn (trừ thủy ngân tồn tại ở thể lỏng).

+ Các phi kim có thể tồn tại ở thể rắn (sulfur, carbon,…), thể khí (như hydrogen, nitrogen,…) và thể lỏng như bromine.

+ Các khí hiếm đều tồn tại ở thể khí.

?.

- Ứng dụng của đồng, hydrogen và carbon:

+ Đồng: làm lõi dây điện, dùng chế tạo động cơ điện, dùng làm các loại nhạc khí..

+ Hydrogen: duy trì sự cháy, làm nguyên liệu cho quá trình phóng tên lửa.

+ Carbon than chì: được sử dụng làm ruột bút chì, than hoạt tính được sử dụng trong y tế để hấp thụ chất độc hại;

+ Hydrogen: từng được ứng dụng trong khinh khí cầu.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu HS đọc thông tin mục 2 SGK tr.34 và trả lời câu hỏi: Hợp chất là gì?

- GV lấy ví dụ về các hợp chất và vai trò của các hợp chất:

+ Hợp chất chứa hai nguyên tố:

·        Nước chứa H và O, carbon dioxide chứa C và O cần thiết cho quá trình quang hợp của cây xanh.

·        Các loại khí đốt cung cấp năng lượng cho hoạt động của con người có thành phần chính là hydocarbon, chứa C và H.

·        Muối ăn chứa Na và Cl có vai trò giữ cân bằng nước trong cơ thể.

+ Hợp chất chứa ba nguyên tố:

·        Calcium carbonate chứa Ca, C và O là thành phần chính của đá vôi, được sử dụng trong nhiều công trình xây dựng, nông nghiệp.

·        Các loại đường chứa C, H, O như glucose, đường ăn,…cung cấp  nhiều năng lượng cho cơ thể người.

+ Các hợp chất phức tạp: protein có vai trò cấu tạo, duy trì, phát triển cơ thể, chứa các nguyên tố C, H, O, N.

à Các hợp chất như nước, carbon dioxide, muối ăn,….là hợp chất vô cơ; các hợp chất như đường ăn, protein là hợp chất hữu cơ.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp đôi và trả lời câu hỏi:

+ Hãy trình bày sự khác biệt giữa đơn chất oxygen và hợp chất carbon dioxide về thành phần nguyên tố và vai trò của chúng đối với sự sống và sự cháy.

(Sau khi chữa câu trả lời, GV nhấn mạnh: Không chỉ thành phần nguyên tố của hợp chất khác với đơn chất, mà các tính chất của hợp chất rất khác với tính chất của các đơn chất tạo nên chúng.)

+ Hãy dự đoán số lượng của các đơn chất nhiều hơn hay ít hơn số lượng của các hợp chất. Giải thích.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thảo luận theo cặp đôi, quan sát hình ảnh, đọc SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

2. Hợp chất

- Hợp chất là chất được tạo nên từ hai  hay nhiều nguyên tố hóa học. Hiện nay, có hàng chục triệu hợp chất khác nhau.

- Các loại hợp chất:

+ Hợp chất chứa 2 nguyên tố.

VD: Nước chứa H và O, carbon dioxide chứa C và O cần thiết cho quá trình quang hợp của cây xanh; Các loại khí đốt cung cấp năng lượng cho hoạt động của con người có thành phần chính là hydocarbon, chứa C và H; Muối ăn chứa Na và Cl có vai trò giữ cân bằng nước trong cơ thể;..

+ Hợp chất chứa 3 nguyên tố

VD: Calcium carbonate chứa Ca, C và O là thành phần chính của đá vôi, được sử dụng trong nhiều công trình xây dựng, nông nghiệp; Các loại đường chứa C, H, O như glucose, đường ăn,…cung cấp  nhiều năng lượng cho cơ thể người.

+ Các chất phức tạp.

VD: protein có vai trò cấu tạo, duy trì, phát triển cơ thể, chứa các nguyên tố C, H, O, N.

+ Các hợp chất vô cơ.

VD: nước, carbon, dioxide, muối ăn, calcium carbonate,..

?.

Câu 1. Sự khác biệt giữa đơn chất oxygen và hợp chất carbon dioxide về thành phần nguyên tố và vai trò của chúng đối với sự sống và sự cháy:

Câu 2.

Số lượng các hợp chất nhiều hơn số lượng các đơn chất. Lí do: các đơn chất chỉ chứa một nguyên tố hóa học, hợp chất chứa từ hai nguyên tố hóa học trở lên.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu HS quan sát Hình 5.3 – Mô hình biểu diễn phân tử của một số chất, đọc thông tin mục II.1 SGK tr.34, 35 và trả lời câu hỏi:

+ Phân tử là gì?

+ Phân tử được chia thành những loại nào, lấy ví dụ cụ thể.

- GV trình chiếu thêm cho HS hình ảnh của một số phân tử đơn chất và phân tử hợp chất khác.

- 2 nguyên tử oxygen liên kết với nhau thành phân tử oxygen.

- Khí oxi (O₂), 1 đơn chất hóa học điển hình.

Phân tử muối ăn NaCl gồm một nguyên tử Natri liên kết với một nguyên tử Clo.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thảo luận theo cặp đôi, quan sát hình ảnh, đọc SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

II. Phân tử

1. Khái niệm

- Phân tử là hạt đại diện cho chất, gồm một số nguyên tử liên kết với nhau và thể hiện đầy đủ tính chất hóa học của chất.

- Phân tử được chia thành hai loại:

+ Phân tử đơn chất: được tạo nên bởi các nguyên tử có cùng một nguyên tố hóa học.

Ví dụ: 2 nguyên tử nitrogen liên kết với nhau thành phân tử nitrogen.

+ Phân tử hợp chất: được tạo nên bởi các nguyên tử có nguyên tố hóa học khác nhau.

+ Phân tử hợp chất methane gồm một nguyên tử carbon liên kết với bốn nguyên tử hydrogen.

Ví dụ:

+ Phân tử nước gồm một nguyên tử oxygen liên kết với 2 nguyên tử hydrogen.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV giới thiệu kiến thức cho HS:

+ Khối lượng phân tử của một chất bằng tổng khối lượng của các nguyên tử trong phân tử chất đó.

+ Khối lượng của một phân tử được tính theo đơn vị amu.

- GV hướng dẫn HS quan sát Hình 5.3c:

Khối lượng phân tử của nước: 2.1 + 16 = 18 (amu)

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Sử dụng giá trị khối lượng nguyên tử của một số nguyên tố trong bảng tuần hoàn để tính khối lượng phân tử của các chất được biểu diễn trong Hình 5.3 và Hình 5.3b.

- GV trình chiếu bảng giá trị khối lượng nguyên tử của một số nguyên tố cho HS quan sát.

- GV chốt lại kiến thức bài học:

+ Đơn chất được tạo nên từ một nguyên tố hóa học.

+ Hợp chất được cấu cấu tạo nên từ hai nguyên tố hóa học trở lên.

+ Phân tử là hạt đại diện cho chất, gồm một số nguyên tử liên kết với nhau và thể hiện đầy đủ tính chất hóa học của chất.

+ Khối lượng phân tử được tính theo đơn vị amu, bằng tổng khối lượng của các nguyên tử có trong phân tử.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS quan sát hình ảnh, đọc SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

2. Khối lượng phân tử

- Khối lượng phân tử của một chất bằng tổng khối lượng của các nguyên tử trong phân tử chất đó. (đơn vị: amu)

?.

- Khối lượng phân tử của nitrogen (N₂) là:

2.14 = 28 (amu)

- Khối lượng phân tử của Methane là:

12 + 4.1 = 16 (amu)