Giáo án và PPT Khoa học 5 chân trời bài 2: Ô nhiễm, xói mòn đất và bảo vệ môi trường đất

BÀI 2. Ô NHIỄM, XÓI MÒN ĐẤT VÀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG ĐẤT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Hình 1 mô tả hiện tượng gì?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

HOẠT ĐỘNG 1. NGUYÊN NHÂN GÂY Ô NHIỄM ĐẤT

Hoạt động khám phá

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Quan sát, đọc thông tin trong hình từ 2 đến 8 và cho biết:

• Nguyên nhân nào gây ô nhiễm đất do con người ?
• Nguyên nhân nào gây ô nhiễm đất do tự nhiên ?

Sản phẩm dự kiến:

Quan sát, đọc thông tin trong hình, ta thấy được:

• Nguyên nhân gây ô nhiễm đất do con người: Sử dụng phân bón hóa học, phun thuốc trừ sâu, thải trực tiếp hóa chất ra môi trường không qua xử lí, vứt rác bừa bãi,…
• Nguyên nhân gây ô nhiễm đất do tự nhiên: xâm nhập mặn, cháy rừng, núi lửa phun trào,…

Luyện tập, thực hành

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Những nguyên nhân gây ô nhiễm đất ở địa phương em? Chia sẻ với bạn.

Sản phẩm dự kiến:

Những nguyên nhân gây ô nhiễm đất ở địa phương em:

• Sử dụng phân bón và hóa chất trong nông nghiệp
• Rác thải sinh hoạt vứt không đúng nơi quy định
• Chất thải từ các nhà máy xả ra môi trường không qua xử lí
• Tài nguyên tự nhiên bị khai thác quá mức

HOẠT ĐỘNG 2. NGUYÊN NHÂN GÂY XÓI MÒN ĐẤT

Hoạt động khám phá

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Đọc thông tin, quan sát hình dưới đây và cho biết những nguyên nhân gây xói mòn đất.

Sản phẩm dự kiến:

Những nguyên nhân gây xói mòn đất: Chặt phá rừng, lũ lụt, xói mòn do gió.

HOẠT ĐỘNG 3. TÁC HẠI CỦA Ô NHIỄM ĐẤT VÀ XÓI MÒN ĐẤT

Hoạt động khám phá

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Đọc thông tin dưới đây, chia sẻ với bạn về những tác hại của ô nhiễm và xói mòn đất

Sản phẩm dự kiến:

- Tác hại của ô nhiễm đất

• Ảnh hưởng đến đất: Làm mất các chất dinh dưỡng, đất dễ bị xói mòn.

• Ảnh hưởng đến nguồn nước: Các chất thải thấm vào trong đất và chảy xuống các mạch nước ngầm.

• Ảnh hưởng đến sức khoẻ con người: Con người sử dụng nguồn nước, thực phẩm được nuôi trồng ở vùng đất bị ô nhiễm trong thời gian dài có thể ảnh hưởng đến sức khỏe như nhiễm độc gan, ung thư....

• Ảnh hưởng đến các loài sinh vật: Thực vật chậm lớn hoặc không sống được,...; nhiều động vật phải di chuyển đến các khu vực khác để sinh sống, có rất nhiều động vật không thể thích nghi và bị chết. Ô nhiễm đất còn ảnh hưởng xấu đến các sinh vật sống trong đất.

- Tác hại của xói mòn đất

• Gia tăng lũ lụt, sạt lở, mất đất ở,...

• Làm mất đất canh tác, nguyên nhân là bởi đất không còn dưỡng chất để cung cấp cho cây trồng nên cây chậm lớn, năng suất giảm, có thể bị mất mùa,...

HOẠT ĐỘNG 4. MỘT SỐ BIỆN PHÁP BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG ĐẤT

Hoạt động khám phá

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Dựa vào thí nghiệm ở trang 12 về nguyên nhân gây xói mòn đất, quan sát các hình dưới đây và cho biết một số biện pháp bảo vệ môi trường đất. 

Sản phẩm dự kiến:

Một số biện pháp bảo vệ môi trường đất: Xử lý rác thải theo đúng quy trình, phủ xanh đất trống, đồi trọc, làm ruộng bậc thang, sử dụng phân bón hữu cơ.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Hiện tượng ô nhiễm đất xảy ra khi nào?

A. Khi có sự thay đổi lớn trong thành phần không khí, chủ yếu do khói, bụi, hơi hoặc các khí lạ được đưa vào không khí. 

B. Khi đất bị nhiễm các chất hóa học, chất thải độc hại, nhiễm mặn,.. ảnh hưởng tiêu cực tới đời sống của con người và sinh vật.

C. Khi các vùng nước như sông, hồ, biển, nước ngầm,… bị các hoạt động của môi trường tự nhiên và con người làm nhiễm các chất độc hại như chất có trong thuốc bảo vệ thực vật, chất thải công nghiệp chưa được xử lý. 

D. Khi đất bị mất lớp đất trên bề mặt, tầng đất bên dưới bị phá hủy,… 

Câu 2: Nguyên nhân gây ô nhiễm đất nào dưới đây không phải do con người gây ra?

A. Sử dụng không hợp lí phân bón hóa học.

B. Cháy rừng do một số hoạt động của con người.

C. Sử dụng không hợp lí thuốc bảo vệ thực vật. 

D. Cháy rừng do sét đánh. 

Câu 3: Chọn phát biểu sai về tác hại của ô nhiễm đất.

A. Đất dễ bị xói mòn.

B. Làm mất các chất dinh dưỡng đất.

C. Động vật bị mắc bệnh và thiếu thức ăn.

D. Tăng năng suất, chất lượng cây trồng. 

Câu 4: Ô nhiễm đất ảnh hưởng như thế nào đến các loài sinh vật?

A. Các chất thải thấm vào trong đất ảnh hưởng xấu đến nguồn nước.

B. Thực vật chậm lớn hoặc có thể bị chết,…; nhiều động vật phải di chuyển đến các khu vực khác để sinh sống.

C. Làm mất các chất dinh dưỡng, đất dễ bị xói mòn.

D. Con người sử dụng nguồn nước, thực phẩm được nuôi trồng ở vùng đất bị ô nhiễm trong thời gian dài có thể dẫn đến nhiễm độc gan, ung thư,…

Câu 5: Ô nhiễm đất ảnh hưởng như thế nào đến nguồn nước?

A. Các chất thải thấm vào trong đất, ảnh hưởng xấu đến nguồn nước.

B. Thực vật chậm lớn hoặc có thể bị chết,…; nhiều động vật phải di chuyển đến các khu vực khác để sinh sống.

C. Làm mất các chất dinh dưỡng, đất dễ bị xói mòn.

D. Con người sử dụng nguồn nước, thực phẩm được nuôi trồng ở vùng đất bị ô nhiễm trong thời gian dài có thể dẫn đến nhiễm độc gan, ung thư,…

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Em tập làm tuyên truyền viên

a) Viết hoặc vẽ tranh tuyên truyền bảo vệ môi trường đất và chia sẻ với bạn theo các nội dung sau:

• Nguyên nhân, tác hại của ô nhiễm đất và xói mòn đất.
• Một số việc cần làm để bảo vệ môi trường đất.
• Những việc em và mọi người xung quanh đã làm để bảo vệ môi trường đất.

b) Vận động người thân và cộng đồng cùng bảo vệ môi trường đất.

Câu 2: Tìm hiểu nguyên nhân gây xói mòn đất

Mô tả sự thay đổi của đất trong mỗi khay khi có nước chảy và giải thích

Chia sẻ với bạn về nguyên nhân gây ra xói mòn đất

Câu 3: Thu thập thông tin về những nguyên nhân, tác hại của ô nhiễm đất và xói mòn đất qua sách, báo, in-tơ-nét.

Câu 4: Lập bảng theo gợi ý và chia sẻ với bạn….