Giáo án và PPT Sinh học 12 cánh diều bài 10: Mối quan hệ giữa kiểu gene, môi trường và kiểu hình

BÀI 10: MỐI QUAN HỆ GIỮA KIỂU GENE, MÔI TRƯỜNG VÀ KIỂU HÌNH 

A. KHỞI ĐỘNG

GV dẫn dắt, đặt vấn đề; HS vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết vấn đề.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về tương tác giữa kiểu gene và môi trường, mức phản ứng

- Tương tác giữa kiểu gene và môi trường.

- Mức phản ứng và một số ví dụ minh họa trong thực tiễn.

- Bản chất di truyền là di truyền mức phản ứng. 

Dự kiến sản phẩm:

- Tương tác giữa kiểu gene và môi trường là ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện thành kiểu hình của một kiểu gene.

Bảng 10.1.  Sự tương tác giữa kiểu gene và môi trường trong biểu hiện kiểu hình ở một số sinh vật

- Thường biến là sự biến đổi về kiểu hình của cùng một kiểu gene ở các môi trường khác nhau…

Hoạt động 2: Tìm hiểu ứng dụng thực tiễn của thường biến và mức phản ứng

Một số ứng dụng thực tiễn của thường biến và mức phản ứng.

Dự kiến sản phẩm:

Bảng 10.2 - đính kèm dưới hoạt động.

Hoạt động 3: Thực hành trồng cây để chứng minh thường biến

Thực hành trồng cây để chứng minh thường biến.

Dự kiến sản phẩm:

Cơ sở lí thuyết

Các cá thể có cùng một kiểu gene có thể biểu hiện thành các kiểu hình khác nhau ở những môi trường khác nhau, phụ thuộc mức phản ứng của kiểu gene đó.

Các bước tiến hành

Chuẩn bị: dụng cụ, hóa chất, mẫu vật theo hướng dẫn SGK tr.64.

Tiến hành:

- Đặt các chậu hoặc khay trồng cây ra ngoài sáng.

- Chia các cây thành 2 lô (lô 1 và lô 2), mỗi lô trồng 10 cây, đánh số thứ tự các cây (từ 1 đến 10) theo từng lô.

- Xác định kích thước cây: đo chiều dài thân, đếm số lá ở thời điểm bắt đầu trồng (ngày 1). Chụp ảnh.

- Chế độ chăm sóc:

• Lô 1: Vào ngày 1, tưới 50 mL nước sạch/cây. Từ ngày 2, mỗi ngày tưới đủ ẩm 30 – 50 mL nước sạch/cây, đều nhau giữa các cây…

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Đặc điểm nào có ở thường biến nhưng không có ở đột biến?

• A. Xảy ra đồng loạt và xác định.

• B. Biểu hiên trên cơ thể khi phát sinh.

• C. Kiểu hình của cơ thể thay đổi.

• D. Do tác động của môi trường sống.

Câu 2: Nguyên nhân gây ra thường biến là:

• A. Tác động trực tiếp của môi trường sống.

• B. Biến đổi đột ngột trên phân tử AND.

• C. Rối loạn trong quá trình nhân đôi của NST.

• D. Thay đổi trật tự các cặp nucleotide trên gene.

Câu 3: Kiểu hình của một cơ thể bị chi phối bởi (các) yếu tố nào sau đây?

• A. Kiểu gene.

• B. Môi trường.

• C. Kiểu gene và môi trường.

• D. Các cơ thể sinh vật khác sống trong cùng môi trường.

Câu 4: Biểu hiện dưới đây là của thường biến:

• A. Ung thư máu do mất đoạn trên NST số 21.

• B. Bệnh Down do thừa 1 NST số 21 ở người.

• C. Ruồi giấm có mắt dẹt do lặp đoạn trên NST giới tính X.

• D. Sự biến đổi màu hoa theo pH đất

Câu 5: Nhận định sau đây là sai?

• A. Tính trạng đơn gene chỉ biểu hiện thành một kiểu hình ở các môi trường khác nhau.

• B. Ảnh hưởng của môi trường đến sự biểu hiện kiểu hình của các tính trạng đa

• C. Mức biến dị của tính trạng đa gene thường cao hơn so với tính trạng đơn gene.

• D. Ở các môi trường khác nhau, với tính trạng đa gene, một kiểu gene có thể biểu hiện thành các kiểu hình khác nhau.

Dự kiến sản phẩm:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

- GV giao nhiệm vụ về nhà cho HS, trả lời các câu hỏi trong SGK:

1. Giải thích vì sao điều kiện sống (chế độ dinh dưỡng, tập luyện,...) có thể ảnh hưởng đến khả năng biểu hiện chiều cao tối đa của một người.

2. Hiểu biết về vai trò của môi trường đối với sự biểu hiện kiểu hình ở người có kiểu gene gây bệnh có ý nghĩa như thế nào đối với việc chăm sóc sức khỏe?

3. Hãy nêu ví dụ về một biện pháp cải tiến năng suất trong trồng trọt hoặc chăn nuôi.