Giáo án và PPT Sinh học 12 cánh diều bài 6: Đột biến nhiễm sắc thể

BÀI 6: ĐỘT BIẾN NHIỄM SẮC THỂ

A. KHỞI ĐỘNG

GV tổ chức trò chơi; HS tham gia trò chơi để xác định được các bệnh, tật liên quan đến đột biến nhiễm sắc thể.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm và nguyên nhân đột biến nhiễm sắc thể

Khái niệm và nguyên nhân của đột biến nhiễm sắc thể.

Dự kiến sản phẩm:

- Đột biến nhiễm sắc thể là những biến đổi về số lượng trong bộ nhiễm sắc thể hoặc cấu trúc của từng nhiễm sắc thể trong tế bào.

Hội chứng Down ở người

Hội chứng Cri-du-chat

Nguyên nhân gây đột biến nhiễm sắc thể

- Nguyên nhân bên trong: sự rối loạn môi trường nội bào,...

Hoạt động 2: Tìm hiểu đột biến số lượng nhiễm sắc thể

Các dạng đột biến số lượng nhiễm sắc thể và cơ chế phát sinh 

Dự kiến sản phẩm:

- Khái niệm: Đột biến số lượng NST liên quan đến sự thêm hay mất một hay nhiều nhiễm sắc thể.

- Các dạng đột biến số lượng NST: đột biến lệch bội và đột biến đa bội.

Hoạt động 3: Tìm hiểu đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

Các dạng đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể và cơ chế phát sinh.

Dự kiến sản phẩm:

- Khái niệm: Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi liên quan đến một hay một số đoạn trong cấu trúc NST.

- Các dạng đột biến cấu trúc NST: mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn, chuyển đoạn tương hỗ và chuyển đoạn không tương hỗ.

Hoạt động 4: Tìm hiểu tác hại và vai trò của đột biến

Tác hại và vai trò của đột biến nhiễm sắc thể.

Dự kiến sản phẩm:

- Lệch bội gây mất cân bằng hệ gene, ảnh hưởng đến sự biểu hiện gene, gây giảm sức sống và khả năng sinh sản của sinh vật.

- Đa bội lẻ thường không có khả năng sinh sản hữu tính do không tạo duoc giao tử bình thường.

- Đột biến cấu trúc gây ra sự thay đổi số lượng gene hoặc vị trí của gene trên NST, từ đó gây mất cân bằng hệ gene, gairm sức sống hoặc khả năng sinh sản của sinh vật…

Hoạt động 5: Phân tích mối quan hệ giữa di truyền và biến dị

Tại sao nói di truyền và biến dị có mối quan hệ mật thiết với nhau và gắn liền với quá trình sinh sản của sinh vật?

Dự kiến sản phẩm:

- Di truyền là hiện tượng các tính trạng được truyền từ cá thể thế hệ trước sang cá thể thế hệ sau.

- Biến dị là hiện tượng cá thể thế hệ sau mang một số tính trạng khác cá thể thế hệ trước.

→ Biến dị và di truyền là hai hiện tượng song song với nhau, gắn liền với quá trình sinh sản của sinh vật.

Hoạt động 6: Thực hành 

Nhiệm vụ 1: Quan sát đột biến nhiễm sắc thể trên tiêu bản cố định

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu tác hại gây đột biến ở người của một số chất độc (dioxin; thuốc diệt cỏ 2,4-D,...)

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Quá trình nhân đôi ADN được thực hiện theo nguyên tắc gì?

A. Hai mạch được tổng hợp theo nguyên tắc bổ sung song song liên tục.

B. Một mạch được tổng hợp gián đoạn, một mạch được tổng hợp liên tục.

C. Nguyên tắc bổ sung và nguyên tắc bán bảo toàn.

D. Mạch liên tục hướng vào, mạch gián đoạn hướng ra chạc ba tái bản.

Câu 2: Khẳng định nào sau đây về nhiễm sắc thể là không đúng?

A. Nhiễm sắc thể là cấu trúc nằm trong nhân tế bào sinh vật nhân thực.

B. Nhiễm sắc thể ở sinh vật nhân thực được cấu tạo từ DNA và protein histone.

C. Nhiễm sắc thể ở sinh vật nhân sơ được cấu tạo từ RNA và protein histone.

D. Nhiễm sắc thể có kích thước chiều ngang lớn nhất ở kì giữa của nguyên phân.

Câu 3: Đặc điểm nào dưới đây thuộc về cấu trúc của mARN?

A. mRNA có cấu trúc mạch kép, dạng vòng, gồm 4 loại đơn phân A, T, G, C.

B. mRNA có cấu trúc mạch kép, gồm 4 loại đơn phân A, T, G, C.

C. mRNA có cấu trúc mạch đơn, gồm 4 loại đơn phân A, U, G, C.

D. mRNA có cấu trúc mạch đơn, dạng thẳng, gồm 4 loại đơn phân A, U, G, C.

Câu 4: RNA được tổng hợp từ mạch nào của gen?

A. Từ mạch có chiều 5’ → 3’.

B. Từ cả hai mạch đơn.

C. Khi thì từ mạch 1, khi thì từ mạch 2.

D. Từ mạch mang mã gốc.

Câu 5: Phát biểu nào sau đây về telomere là không đúng?

A. Telomere là vùng chứa các nucleotide ở tận cùng của mỗi cánh chromatid.

B. Telomere mang các trình tự lặp lại với tần suất hàng nghìn lần.

C. Telomere bị ngắn dần theo thời gian sống của sinh vật.

D. Telomere chỉ có ở nhiễm sắc thể của những cơ thể sinh vật chưa đến tuổi thành thục sinh sản.

Dự kiến sản phẩm:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

GV giao nhiệm vụ về nhà cho HS, trả lời các câu hỏi trong SGK vào trong vở ghi.