Giáo án và PPT Sinh học 12 cánh diều bài 4: Đột biến gene

BÀI 4: ĐỘT BIẾN GENE

A. KHỞI ĐỘNG

GV sử dụng câu hỏi mở đầu trong SGK, yêu cầu HS hoạt động nhóm đôi, thảo luận thực hiện nhiệm vụ được giao.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về khái niệm và các dạng đột biến gene

GV yêu cầu các nhóm HS đọc thông tin mục I, quan sát Hình 4.2 tr.23 SGK, thảo luận nhóm hoàn thành Phiếu học tập (Đính kèm dưới hoạt động).

Dự kiến sản phẩm:

- Đột biến gene là những biến đổi trong cấu trúc liên quan đến một hoặc một số cặp nucleotide.

- Thể đột biến là cá thể mang đột biến đã được biểu hiện ra kiểu hình.

Bệnh bạch tạng

Dị tật thừa ngón

Lan đột biến

Hoạt động 2: Tìm hiểu về nguyên nhân và cơ chế phát sinh đột biến gene

Nguyên nhân và cơ chế phát sinh đột biến gene 

Dự kiến sản phẩm:

1. Nguyên nhân 

- Do sự rối loạn sinh lí, hóa sinh của tế bào.

- Do các yếu tố môi trường như hóa học, vật lí, sinh học.

2. Cơ chế phát sinh

a) Hiện tượng bắt cặp nhầm trong tái bản DNA

- Các nitrogenous base có thể chuyển sang dạng hiếm: A*, T*, G* và C*.

- Base dạng hiếm có thể bắt cặp nhầm: C* – A, A* – G, G* – T và T* – G…

Hoạt động 3: Tìm hiểu về vai trò của đột biến gene

Nêu vai trò của đột biến gene trong tiến hóa, chọn giống và nghiên cứu di truyền.

Dự kiến sản phẩm:

Trong tiến hóa: Đột biến gene hình thành nên các allele khác nhau, cung cấp nguồn nguyên liệu cho quá trình tiến hóa.

Ví dụ: Bướm Biston betularia bị đột biến gene melanic tạo ra sắc tố đen thích nghi với môi trường ô nhiễm.

Trong chọn giống: Các nhà khoa học chủ động gây đột biến gene trên cơ thể sinh vật nhằm tạo ra các tính trạng mới đáp ứng các yêu cầu sản xuất và ứng dụng…

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Thể đột biến là

A. cơ thể mang đột biến chưa biểu hiện ra kiểu hình.

B. cơ thể mang đột biến đã được biểu hiện ra kiểu hình.

C. cơ thể mang biển dị tổ hợp đã được biểu hiện ra kiểu hình.

D. cơ thể mang biến dị tổ hợp chưa được biểu hiện ra kiểu hình.

Câu 2: Phát biểu nào sau đây về đột biến gene là không đúng?

A. Đột biến gene là những biến đổi của gene liên quan đến một hoặc một số cặp nucleotide.

B. Đột biến gene có thể xuất hiện ở tất cả các gene.

C. Đột biến gene có thể làm thay đổi một hoặc một số tính trạng của cơ thể sinh vật.

D. Đột biến gene làm thay đổi vị trí của gene trong nhiễm sắc thể.

Câu 3: Sự khác nhau giữa đột biến và thể đột biến là:

A. đột biến là những biến đổi trong vật chất di truyền, còn thể đột biến là cơ thể mang đột biến đã biểu hiện ra kiểu hình.

B. đột biến là do biễn đổi trong vật chất di truyền, còn thể đột biến là cơ thể mang đột biến gene lặn tiềm ẩn ở trạng thái dị hợp tử.

C. đột biến luôn xảy ra ở sinh vật, còn thể đột biến chỉ có trong quá trình phân bào tạo ra các giao tử không tham gia thụ tinh.

D. đột biến là do biến đổi trong vật chất di truyền, còn thể đột biến là cơ thể mang đột biến gene ở trạng thái dị hợp.

Câu 4: Sự biểu hiện kiểu hình của đột biến gene trong đời cá thể xảy ra như thế nào?

A. Đột biến gene trội chỉ biểu hiện khi ở trạng thái đồng hợp tử.

B. Đột biến gene lặn không được biểu hiện.

C. Đột biến gene lặn chỉ biểu hiện khi ở trạng thái dị hợp.

D. Đột biến gene trội biểu hiện cả khi ở trạng thái đồng hợp tử và dị hợp tử.

Câu 5: Đột biến nào khi xảy ra không làm thay đổi số nucleotide nhưng lại làm thay đổi số liên kết hydrogen trong gene?

A. Đột biến thay thế cặp A – T bằng G - C.

B. Đột biến mất một cặp nucleotide (mất cặp A - T hoặc G – C).

C. Đột biến thay thế cặp G - C bằng C - G.

D. Đột biến thêm một cặp nucleotide (thêm cặp A - T hoặc G – C).

Dự kiến sản phẩm:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Cho các loại đột biến gene: mất một cặp nucleotide, thêm một cặp nucleotide, thay thế một cặp nucleotide này bằng một cặp nucleotide khác cùng loại, thay thế một cặp nucleotide này bằng một cặp nucleotide khác khác loại. Có bao nhiêu loại đột biến có thể làm lệch khung các bộ ba dẫn đến làm thay đổi trình tự các amino acid từ vị trí xảy ra đột biến đến cuối chuỗi polypeptide?