Đáp án Lịch sử 10 kết nối Bài 4: Khái niệm văn minh. Một số nền văn minh phương Đông thời cổ – trung đại
File đáp án Lịch sử 10 kết nối tri thức (chương trình sửa đổi) Bài 4: Khái niệm văn minh. Một số nền văn minh phương Đông thời cổ – trung đại. Toàn bộ câu hỏi, bài tập ở trong bài học đều có đáp án. Tài liệu dạng file word, tải về dễ dàng. File đáp án này giúp kiểm tra nhanh kết quả.
Xem: => Giáo án lịch sử 10 kết nối tri thức mới nhất
CHỦ ĐỀ 3: MỘT SỐ NỀN VĂN MINH THẾ GIỚI THỜI CỔ - TRUNG ĐẠI
BÀI 4: KHÁI NIỆM VĂN MINH.
MỘT SỐ NỀN VĂN MINH PHƯƠNG ĐÔNG THỜI CỔ - TRUNG ĐẠI
Câu 1: Giải thích khái niệm văn minh
Trả lời:
- Khái niệm văn minh: là sự tiến bộ về vật chất và tinh thần của xã hội loài người; là trạng thái phát triển cao của nền văn hóa, khi xã hội loài người vượt qua trình độ của thời kì dã man.
- Giải thích khái niệm:
+ Văn minh không chỉ là tiến bộ vật chất (như công nghệ, đô thị hóa), mà còn bao gồm giá trị tinh thần, như sự khoan dung, công bằng, giáo dục, nhân đạo...
+ Văn minh là kết quả của sự tích lũy văn hóa qua nhiều thế hệ, khi xã hội vượt qua tình trạng man dã và tổ chức đời sống có quy củ, nhân văn hơn.
+ Một xã hội có thể hiện đại nhưng chưa chắc đã văn minh, nếu thiếu tôn trọng con người, đạo đức, môi trường…
Câu 2: Hãy phân biệt khái niệm văn minh và văn hóa
Trả lời:
Tiêu chí | Văn minh | Văn hóa |
Khái niệm | Là sự tiến bộ về vật chất và tinh thần của xã hội loài người; là trạng thái phát triển cao của nền văn hóa, khi xã hội loài người vượt qua trình độ của thời kì dã man. | Là tổng thể những giá trị vật chất và tinh thần mà con người sáng tạo nên. |
Phạm vi | Mang tính phổ quát, thể hiện trình độ phát triển của nhân loại, cần nền tảng văn hóa để tồn tại. | Mang tính bản sắc, đặc thù riêng của từng cộng đồng. |
Ví dụ | Cách mạng Công nghiệp, trí tuệ nhân tạo, công nghệ thông tin… | Lễ hội truyền thống, phong tục tập quán, trang phục,… |
Câu 3: Hãy giới thiệu về một số thành tựu tiêu biểu của văn minh Ai Cập cổ đại.
Trả lời:
- Chữ viết: sáng tạo ra chữ tượng hình từ khoảng 3000 năm TCN.
- Khoa học, kĩ thuật:
+ Sử dụng hệ số thập phân, phép tính cộng và trừ, biết tính diện tích hình tam giác, hình chũ nhật, biết sử dụng số pi với giá trị 3,16…
+ Sáng tạo ra kĩ thuật làm lịch dựa trên chu kì vận động của Mặt Trời.
+ Y học: sử dụng kiến thức giải phẫu để chữa bệnh và trong kĩ thuật ướp xác.
- Kiến trúc, điêu khắc: cung điện, đền thờ và kim tự tháp.
Câu 4: Các thành tựu văn minh Ai Cập cổ đại có ý nghĩa như thế nào?
Trả lời:
Ý nghĩa của các thành tựu văn minh Ai Cập cổ đại là:
- Hiện thân cho sức lao động và trí tuệ, sự sáng tạo vĩ đại của con người.
- Chứng tỏ sự phát triển rực rỡ của nền văn minh này, đồng thời đặt nền móng cho sự phát triển trên nhiều lĩnh vực của nền văn minh nhân loại.
Câu 5: Hãy giới thiệu về một số thành tựu tiêu biểu của văn minh Ấn Độ thời cổ - trung đại.
Trả lời:
- Tư tưởng, tôn giáo: là quê hương của nhiều tư tưởng, tôn giáo (Hin-đu giáo và Phật giáo).
- Chữ viết: chữ viết để ghi âm tiếng San-xcrít (tiếng Phạn), được truyền bá sang Đông Nam Á.
- Văn học, nghệ thuật: kinh Vê-đa, sử thi Ma-ha-bha-ra-ta và Ra-ma-ya-na, chùa hang trong quần thể A-gian-ta, Lăng Ta-giơ Man-han ở A-gra…
- Khoa học, kĩ thuật:
+ Sáng tạo ra 10 chữ số, tính được giá trị của số Pi = 3,1416…
+ Sớm có hiểu biết về vũ trụ, Mặt Trời và các hành tinh, biết đặt ra lịch.
+ Nêu ra thuyết nguyên tử, khẳng định được về lực hấp dẫn của Trái Đất, phát triển kĩ thuật luyện kim ở trình độ cao, tìm ra cách bảo quản kim loại không bị ăn mòn.
+ Có nhiều ghi chép về bệnh lí học, giải phẫu học, độc dược học và biết dùng phẫu thuật để chắp xương sọ, lấy sỏi thận…
Câu 6: Hãy nêu ý nghĩa của các thành tựu tiêu biểu của văn minh Ấn Độ thời cổ - trung đại.
Trả lời:
Ý nghĩa của các thành tựu tiêu biểu của văn minh Ấn Độ thời cổ - trung đại là đóng góp quan trọng vào kho tàng trí thức nhân loại, đặt nền tảng cho nhiều phát minh về sau.
Câu 7: Hãy giới thiệu về một số thành tựu tiêu biểu của văn minh Trung Hoa thời cổ - trung đại.
Trả lời:
- Tư tưởng, tôn giáo: Nho giáo, Đạo giáo, Mặc gia, Pháp gia, các thuyết Âm dương, Bát quái, Ngũ hành,…
- Chữ viết: chữ giáp cốt, kim văn, dùng để ghi chép, sáng tác văn thơ và nâng tầm lên thành nghệ thuật thư pháp, truyền bá và thành chữ viết của một số quốc gia.
- Văn học, nghệ thuật:
+ Văn học: đồ sộ, đa dạng về thể loại, nội dung và phong cách nghệ thuật.
+ Nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc: Vạn Lý Trường Thành, Tử Cấm Thành, Thập Tam Lăng, lăng mộ Tần Thủy Hoàng…
- Khoa học, kĩ thuật:
+ Toán học: hệ số đếm thập phân, tính được diện tích các hình phẳng và thể tích các hình khối, tính số pi chính xác đến 7 chữ số thập phân, phát minh ra bàn tính…
+ Thiên văn học: ghi chép về nhật thực, nguyệt thực, sớm đặt ra lịch.
+ Y học: chẩn đoán, lí giải và chữa trị các loại bệnh bằng nhiều phương pháp, nhiều thầy thuốc nổi tiếng (Hoa Đà, Trương Trọng Cảnh…).
+ Sử học: Xuân Thu, Sử kí,…
+ Bốn phát minh lớn: kĩ thuật làm giấy, kĩ thuật in, thuốc súng và la bàn.
Câu 8: Khai thác tư liệu 3 và thông tin trong mục, hãy nêu ý nghĩa của các thành tựu tiêu biểu của văn minh Trung Hoa thời cổ - trung đại.
Trả lời:
Ý nghĩa của các thành tựu tiêu biểu của văn minh Trung Hoa thời cổ - trung đại:
- Chứng tỏ sự phát triển của nền văn minh này.
- Nhiều thành tựu còn sớm được truyền bá đến các nước láng giềng, sang cả Tây Á, sau đó lan truyền và thậm chí được ứng dụng rộng rãi ở châu Âu.
- Để lại nhiều dấu ấn và ảnh hưởng trong lịch sử nhân loại, đặc biệt là đối với khu vực Đông Á.
LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG
Câu 1: Lập bảng thể hiện các thành tựu văn minh tiêu biểu của Ai Cập cổ đại, Trung Hoa và Ấn Độ thời cổ – trung đại (theo gợi ý dưới đây vào vở).
Nền văn minh | Thành tựu tiêu biểu | Thuộc lĩnh vực | Ý nghĩa |
? | ? | ? | ? |
Trả lời:
Nền văn minh | Thành tựu tiêu biểu | Thuộc lĩnh vực | Ý nghĩa |
Ai Cập cổ đại | Chữ tượng hình | Chữ viết | Hiện thân cho sức lao động và trí tuệ, sự sáng tạo vĩ đại của con người, đặt nền móng cho sự phát triển trên nhiều lĩnh vực của văn minh nhân loại. |
Hệ số thập phân, phép tính cộng và trừ, số pi (3,16)… | Toán học | ||
Giải phẫu, ướp xác | Y học | ||
Cung điện, đền thờ, kim tự tháp | Kiến trúc, điêu khắc | ||
Trung Hoa thời cổ – trung đại | Nho giáo, Đạo giáo, Mặc gia, Pháp gia, thuyết Âm dương, Bát quái, Ngũ hành… | Tư tưởng, tôn giáo | Để lại nhiều dấu ấn và ảnh hưởng trong lịch sử nhân loại, đặc biệt là với khu vực Đông Á, chứng minh cho sự ảnh hưởng của nền văn minh Trung Hoa, được truyền bà sang các nước láng giềng và sau đó là ở châu Âu. |
Chữ giáp cốt, kim văn | Chữ viết | ||
Đường thi, sử kí, tiểu thuyết chương hồi, Vạn lí Trường Thành, Tử Cấm Thành, Di Hòa Viên, Thập Tam Lăng… | Văn học, nghệ thuật | ||
Tính số pi chính xác tới 7 chữ số thập phân, chữa bệnh bằng dùng thuốc, châm cứu, giải phẫu, 4 phát minh lớn: kĩ thuật làm giấy, kĩ thuật in, thuốc súng và la bàn. | Khoa học, kĩ thuật | ||
Ấn Độ thời cổ – trung đại | Hin-đu giáo và Phật giáo | Tư tưởng, tôn giáo | Đóng góp quan trọng vào kho tàng tri thức nhân loại, đặt nền tảng cho nhiều phát minh về sau. |
Chữ Phạn | Chữ viết | ||
Kinh Vê-đa, sử thi Ma-ha-bha-ra-ta và Ra-ma-y-a-na, đền thờ, lăng tẩm… | Văn học, nghệ thuật | ||
Sáng tạo ra10 chữ số, tính số pi là 3,1416, đặt ra lịch, thuyết nguyên tử, khẳng định lực hấp dẫn, luyện kim, giải phẫu,… | Khoa học, kĩ thuật |
Câu 2: Từ kết quả bài tập 1, em ấn tượng nhất với thành tựu nào? Vì sao?
Trả lời:
Em ấn tượng với văn minh Trung Hoa thời cổ – trung đại bởi đây là một trong những nền văn minh hiếm hoi phát triển liên tục và lâu dài trong lịch sử, kéo dài hàng nghìn năm mà không bị đứt gãy. Văn minh Trung Hoa không chỉ có ảnh hưởng sâu rộng trong khu vực Đông Á, đặc biệt đến Việt Nam qua chữ viết, tư tưởng Nho giáo và mô hình tổ chức xã hội, mà còn đạt nhiều thành tựu nổi bật về khoa học – kỹ thuật như giấy, la bàn, thuốc súng và in ấn. Bên cạnh đó, hệ thống tư tưởng triết học phong phú, các công trình kiến trúc đồ sộ như Vạn Lý Trường Thành hay Tử Cấm Thành và sự vận hành của một bộ máy cai trị lớn mạnh đã khiến nền văn minh này trở thành biểu tượng quyền lực và trí tuệ.
Câu 3: Liên hệ và cho biết ảnh hưởng của những thành tựu văn minh phương Đông (Ấn Độ và Trung Hoa thời cổ - trung đại,...) đối với thế giới và Việt Nam hiện nay.
Trả lời:
Những thành tựu của các nền văn minh phương Đông, đặc biệt là Ấn Độ và Trung Hoa thời cổ – trung đại, đã để lại ảnh hưởng sâu rộng đến thế giới và Việt Nam hiện nay trên nhiều lĩnh vực. Về tư tưởng, triết lý sống của Nho giáo, Đạo giáo và Phật giáo đã góp phần định hình nên đạo đức, lối sống và quan niệm về xã hội của nhiều nước châu Á, trong đó có Việt Nam. Về khoa học – kỹ thuật, các phát minh lớn như giấy, la bàn, thuốc súng và kỹ thuật in ấn từ Trung Hoa đã góp phần thúc đẩy sự phát triển của văn minh nhân loại, là tiền đề cho các cuộc cách mạng sau này ở phương Tây. Trong khi đó, Ấn Độ để lại dấu ấn lớn qua chữ số Ả Rập, hệ thống toán học và tư tưởng tôn giáo như Phật giáo, Hin-đu giáo, vốn lan rộng khắp châu Á. Đối với Việt Nam, ảnh hưởng thể hiện rõ qua hệ thống chữ Hán, mô hình tổ chức nhà nước phong kiến, văn học, kiến trúc cung đình, cũng như tín ngưỡng dân gian và lễ hội gắn với Nho – Phật – Đạo. Những giá trị đó vẫn hiện diện trong đời sống văn hóa, giáo dục và tư duy xã hội của người Việt ngày nay.