Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

CHUYÊN ĐỀ 1: LỊCH SỬ NGHỆ THUẬT TRUYỀN THỐNG VIỆT NAM

(15 tiết)

1. MỤC TIÊU CHUYÊN ĐỀ
2. Kiến thức

Sau chuyên đề này, HS sẽ:

• Nêu được những nét cơ bản của nghệ thuật thời Lý, thời Trần và thời Lê sơ về kiến trúc, điêu khắc thông qua hoạt động trải nghiệm thực tế hoặc sưu tầm tranh, ảnh, tài liệu,....
• Liệt kê được những thành tựu nghệ thuật chính thời Mạc và nêu được những điểm chính của nghệ thuật kiến trúc thời Mạc.
• Nêu được những nét cơ bản của nghệ thuật thời Lê trung hưng về kiến trúc điêu khắc, mĩ thuật thông qua hoạt động trải nghiệm thực tế hoặc sưu tầm tranh ảnh, tài liệu,... và phân tích được những điểm mới về nghệ thuật thời trung hưng.
• Mô tả được những nét cơ bản của nghệ thuật thời Nguyễn về kiến trúc, điêu khắc, mĩ thuật, âm nhạc thông qua hoạt động trải nghiệm thực tế hoặc sưu tầm tranh ảnh, tài liệu,... và nêu được những điểm mới của nghệ thuật thời Nguyễn.

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Tự chủ, tự học: thông qua việc liệt kê được những thành tựu nghệ thuật chính thời Mạc; nêu được những điểm chính của nghệ thuật kiến trúc thời Mạc; phân tích được những điểm mới về nghệ thuật thời Lê trung hưng.
• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: thông việc nêu được những nét cơ bản của nghệ thuật thời Lê trung hưng về kiến trúc, điêu khắc, mĩ thuật thông qua hoạt động trải nghiệm thực tế hoặc sưu tầm tranh ảnh, tài liệu; nêu được những điểm mới của nghệ thuật thời Nguyễn.
• Giao tiếp và hợp tác: thông qua việc mô tả được những nét cơ bản về nghệ thuật thời Nguyễn về kiến trúc, điêu khắc, mĩ thuật, âm nhạc thông qua hoạt động trải nghiệm thực tế hoặc sưu tầm tranh, ảnh, tài liệu,…; nêu được những điểm mới của nghệ thuật thời Nguyễn.

Năng lực riêng:

• Tìm hiểu lịch sử: Thu thập, xử lí được thông tin, sử liệu để học tập, khám phá các lĩnh vực nghệ thuật truyền thống Việt Nam; Nêu được nét chính trong các lĩnh vực kiến trị thời Lê sơ; những thành tựu nghệ thuật thời Mạc,thời Lê trung hưng và thời Nguyễn.
• Nhận thức và tư duy lịch sử: Giải thích được khái niệm kiến trúc, điêu khắc, mĩ thuật, hội hoạ, nghệ thuật cung đình, nghệ thuật dân gian; Phân tích được ảnh hưởng của bối cảnh lịch sử, bối cảnh triều đại đối với sự phát triển của nghệ thuật; phân tích được những điểm mới của nghệ thuật thời Lê trung hưng và thời Nguyễn; Tóm tắt được những thành tựu chủ yếu của lịch sử nghệ thuật truyền thống Việt Nam (kiến trúc, điều khắc, hội hoạ) và nét đặc trưng của nghệ thuật truyền thống.
• Vận dụng kiến thức, kĩ năng: Vận dụng được tri thức, bài học lịch sử để giải thích những vấn để thời sự, những vấn đề trong thực tiễn cuộc sống (ở mức độ đơn giản); Vận dụng được kiến thức đã học vào thực tiễn, có khả năng tự học, độc lập trong suy nghĩ và đánh giá, giải quyết vấn đề.

3. Phẩm chất

• Yêu nước: Hiểu biết, tự hào và trân trọng các thành tựu, các giá trị nghệ thuật mà các thế hệ người Việt Nam đã sáng tạo qua các thời kì lịch sử.
• Trách nhiệm: Ý thức được trách nhiệm của bản thân trong việc bảo tồn và phát huy các di sản nghệ thuật truyền thống của dân tộc.

1. THIẾT BỊ DẠY HỌC
2. Đối với giáo viên

• Máy tính, máy chiếu, micro, bảng hoạt động nhóm, phấn,…
• Tranh, ảnh, tư liệu có liên quan đến nội dung Lịch sử nghệ thuật truyền thống Việt Nam.
• Phiếu học tập.

2. Đối với học sinh

• SHS Chuyên đề học tập Lịch sử 11.
• Tranh ảnh, tư liệu về một số công trình kiến trúc, điêu khắc tiêu biểu của các thời kì: Lý, Trần, Lê sơ, Mạc, Lê trung hưng và Nguyễn.

III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC

1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
2. Mục tiêu: Tạo sự hứng thú, kích thích HS muốn khám phá về các thành tựu của nghệ thuật truyền thống Việt Nam ngay từ đầu bài học.
3. Nội dung:

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Ô chữ bí mật”, HS vận dụng các kiến thức đã học về Lịch sử nghệ thuật truyền thống Việt Nam để giải các ô chữ hàng ngang và ô chữ chủ đề.

- GV trình chiếu cho HS quan sát hình ảnh Điện Thái Hòa trong Đại Nội Huế (Thừa Thiên Huế), dẫn dắt và yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Việt Nam còn có những thành tựu tiêu biểu nào khác về kiến trúc, điêu khắc, mĩ thuật, âm nhạc? Hãy chia sẻ những hiểu biết của em về một trong các thành tựu đó.

1. Sản phẩm:

- Ô chữ hàng ngang và ô chữ chủ đề.

- HS trình bày hiểu biết về một trong các thành tựu tiêu biểu về kiến trúc, điêu khắc, mĩ thuật, âm nhạc truyền thống Việt Nam và chuẩn kiến thức của GV.

d.Tổ chức thực hiện:

Nhiệm vụ 1: Ô chữ bí mật

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Ô chữ bí mật”.

- GV phổ biến luật chơi cho HS: HS có quyền chọn bất kì ô chữ nào để giải đố.

- GV lần lượt đọc các ô chữ:

+ Ô chữ số 1 ( 8 chữ cái): Tên một loại hình nghệ thuật đi cùng với kiến trúc, tô điểm cho kiến trúc.

+ Ô chữ số 2 (10 chữ cái): Kiến trúc Phật giáo tiêu biểu nổi tiếng thời Lý.

+ Ô chữ số 3 (8 chữ cái): Tôn giáo ảnh hưởng sâu đậm đến nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc thời Lý - Trần.

+ Ô chữ số 4 (7 chữ cái): Tên ngôi tháp nổi tiếng được xây dựng vào thời Trần.

+ Ô chữ chủ đề: 9 chữ cái.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

HS tham gia trò chơi, giải đáp các ô chữ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

GV mời đại diện HS xung phong giải các ô chữ hàng ngang, ô chữ chủ đề.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án:

Ô CHỮ CHỦ ĐỀ: NGHỆ THUẬT

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

Nhiệm vụ 2: Ai hiểu biết hơn

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV trình chiếu cho HS quan sát hình ảnh Điện Thái Hòa trong Đại Nội Huế (Thừa Thiên Huế)và dẫn dắt: Hình dưới đây là một trong những thành tựu tiêu biểu về kiến trúc và điêu khắc truyền thống Việt Nam. Trải qua các thời kì từ Lý, Trần đến Nguyễn, Việt Nam còn có rất nhiều những thành tựu tiêu biểu khác về kiến trúc, điêu khắc, mĩ thuật và âm nhạc.

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân và trả lời câu hỏi:

+ Việt Nam còn có những thành tựu tiêu biểu nào khác về kiến trúc, điêu khắc, mĩ thuật, âm nhạc?

+ Hãy chia sẻ những hiểu biết của em về một trong các thành tựu đó.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát hình ảnh, dựa vào kiến thức đã học, hiểu biết của bản thân và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hỗ trợ, hướng dẫn HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày hiểu biết trước lớp.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá câu trả lời của HS và nêu ví dụ:

CHÙA MỘT CỘT – HÀ NỘI

+ Chùa Một Cột còn có các tên gọi khác là Diên Hựu Tự hay Liên Hoa Đài. Chùa được xây dựng vào năm 1049, dưới thời vua Lý Thái Tông. Theo truyền thuyết, vua Lý Thái Tông mơ thấy Phật Bà Quan Âm đang toạ trên đài sen toả ánh hào quang và mời nhà vua lên đài sen. Tỉnh giấc, nhà vua kể với bề tôi. Nhà sư Thiện Tuệ khuyên vua nên dựng chùa trên trụ đá như trong giấc mơ, làm toà sen để Phật Bà ngự ở trên.

+ Dưới thời Lý, chùa toạ lạc trên đất thôn Thanh Bảo, huyện Quảng Đức, ở phía tây Hoàng thành Thăng Long. Ngày nay, chùa nằm tại công viên phía sau phố Ông Ích Khiêm, ngay cạnh quần thể di tích Quảng trường Ba Đình - Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, thuộc quận Ba Đình, thành phố Hà Nội.

+ Chùa Một Cột đã được phục dựng, trùng tu nhiều lần qua các thời Trần, Hậu Lê, Nguyễn. Đến năm 1954, trước khi quân Pháp rút khỏi Hà Nội đã đặt thuốc nổ phá chùa. Năm 1955, Bộ Văn hoá cho dựng lại theo thiết kế của kiến trúc sư Nguyễn Bá Lăng nhưng quy mô chỉ gói gọn trong một ngôi chùa nhỏ.

https://www.youtube.com/watch?v=tYXe1AnQQxk

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Nghệ thuật truyền thống Việt Nam rất đa dạng, đã có hàng nghìn năm lịch sử là một bộ phận của văn hoá Việt Nam, được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Vậy lịch sử truyền thống Việt Nam qua các triều đại có sự phát triển, khác biệt như thế nào? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu trong chuyên đề này – Chuyên đề 1 – Lịch sử nghệ thuật truyền thống Việt Nam.

1. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

HOẠT ĐỘNG 1: NGHỆ THUẬT THỜI LÝ

1. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nêu được nét cơ bản của nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc thời Lý.
2. Nội dung: GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm (bằng phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực), HS khai thác Hình 1.1 – 1.6, mục Em có biết và thông tin trong mục 1a, 1b SGK tr.4 – 6 và trả lời câu hỏi:

- Nêu nhận xét về nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc thời Lý.

- Nét đặc trưng của nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc thời Lý là gì?

- Tại sao nói nghệ thuật thời Lý có sự tiếp thu chọn lọc những yếu tố văn hóa từ Trung Hoa, Ấn Độ và Chăm-pa.

1. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về những nét cơ bản của nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc thời Lý và chuẩn kiến thức của GV.
2. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG 2: NGHỆ THUẬT THỜI TRẦN

1. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS giới thiệu được những nét cơ bản và nhận xét kiến trúc, điêu khắc thời Trần.
2. Nội dung: GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm, khai thác Hình 1.7 – 1.14, mục Em có biết, thông tin trong mục 2a, 2b SGK tr.6, 8 và thực hiện nhiệm vụ:

- Sưu tầm thêm tư liệu hình ảnh và vẽ sơ đồ tư duy về nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc thời Trần.

- Nêu những thành tựu và nét cơ bản của nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc thời Trần.

- Nghệ thuật thời Trần kế thừa và phát triển như thế nào từ nghệ thuật thời Lý?

1. Sản phẩm: Sơ đồ tư duy, câu trả lời của HS về những nét cơ bản, nhận xét về nghệ thuật, điêu khắc thời Trần và chuẩn kiến thức của GV.
2. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG 3: NGHỆ THUẬT THỜI LÊ SƠ

1. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS giới thiệu được những điểm độc đáo của kiến trúc, điêu khắc thời Lê sơ.
2. Nội dung: GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm (vận dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực), khai thác Hình 1.15 – 1.22, mục Em có biết, thông tin trong mục 3a, 3b SGK tr.8-10, hoàn thành Phiếu học tập số 1:

- Nêu những thành tựu và nét cơ bản của nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc thời Lý.

- Chỉ ra những nét đặc trưng về kiến trúc và điêu khắc của thời Lê sơ so với thời Lý – Trần.

1. Sản phẩm: Phiếu học tập số 1 của các nhóm và chuẩn kiến thức của GV.
2. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG 4: NGHỆ THUẬT THỜI MẠC