Giáo án điện tử Lịch sử 10 chân trời Bài 14: Văn minh Phù Nam

Slide 1: CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC NGÀY HÔM NAY!

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC NGÀY HÔM NAY!

Slide 2

KHỞI ĐỘNG 

Dựa vào Hình 14.1, em hãy cho biết địa bàn phân bố của nền văn hoá Óc Eo ở Nam Bộ.

Hình 14.1. Lược đồ địa bàn phân bố văn hóa Óc Eo ở Nam Bộ

Slide 3

Nêu mối quan hệ giữa văn hoá Óc Eo với các nền văn hoá cổ ở Đông Nam Á.

?

?

?

KHỞI ĐỘNG 

Slide 4

VĂN HÓA ÓC EO

• Phân bố: chủ yếu ở khu vực Nam Bộ, đặc biệt là vùng Đồng bằng sông Cửu Long. 

• Các di chỉ văn hoá Óc Eo tập trung nhiều tại các tỉnh như: An Giang (Óc Eo, Gò Tháp), Kiên Giang (Rạch Giá), Đồng Tháp, Cần Thơ, Vĩnh Long, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu và TP. Hồ Chí Minh.

Slide 5

VĂN HÓA ÓC EO

• Có mối quan hệ giao lưu rộng rãi với nhiều nền văn hoá cổ ở Đông Nam Á và các khu vực khác: Ấn Độ, Trung Quốc, La Mã cổ đại. 

• Sự ảnh hưởng thể hiện qua các hiện vật tìm thấy như tượng thần Hindu, Phật giáo, tiền cổ, đồ trang sức, gốm sứ,…

Óc Eo là một trung tâm kinh tế, văn hóa và thương mại lớn

Đóng vai trò cầu nối trong giao lưu văn hoá – thương mại của khu vực Đông Nam Á thời cổ.

Slide 6

BÀI 14. 

VĂN MINH PHÙ NAM

Slide 7: NỘI DUNG BÀI HỌC 

NỘI DUNG BÀI HỌC 

PHẦN II

Thành tựu văn minh tiêu biểu

PHẦN III

Âm vang di sản

PHẦN I 

Cơ sở hình thành

VĂN LANG – ÂU LẠC

CHAMPA

PHÙ NAM

Slide 8

I

CƠ SỞ HÌNH THÀNH

Slide 9

Các em hãy quan sát bản đồ và cho biết: Văn minh Phù Nam hình thành trên khu vực nào?

Khu vực hạ lưu sông Mê Công

Địa bàn chủ yếu: khu vực Nam Bộ Việt Nam ngày nay.

Slide 10

Nhóm 1, 2: Điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng như thế nào đến sự hình thành văn minh Phù Nam?

Yêu cầu: Em hãy đọc thông tin mục 1 - SGK tr.77 và thực hiện nhiệm vụ:

THẢO

LUẬN

NHÓM

LỊCH

SỬ 10

Nhóm 3, 4: Nêu cơ sở hình thành về dân cư, xã hội của văn minh Phù Nam.

Nhóm 5, 6: Nêu ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ đến văn minh Phù Nam.

Slide 11

Slide 12

Nồi và cà ràng (bếp đun) bằng đất nung – một trong những hiện vật tiêu biểu của văn hoá tiến Óc Eo. 

TƯ LIỆU: Các kết quả khai quật khảo cổ học cho thấy cư dân Phù Nam chủ yếu là các bộ lạc thuộc nhóm ngôn ngữ Ma-lay-ô – Pô-li-nê-di của ngữ hệ Nam Đảo. Vào thời cổ đại, người Nam Đảo sống trên vùng ven biển và hải đảo Đông Nam Á vốn quen sông nước và thành thạo nghề đi biển.

(Theo Đặng Văn Thắng, Khảo cổ học Óc Eo và Phù Nam, 

NXB Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, 2019, tr.176)

Slide 13

• Thời gian: TK I TCN – 630.

• Địa bàn: khu vực Nam Bộ Việt Nam ngày nay, thuộc hạ lưu sông Mê Công.

1. Điều kiện tự nhiên

Slide 14

a. Sông ngòi

Đất đai giàu phù sa

Mạng lưới sông ngòi dày đặc, đều đổ ra biển qua nhiều cửa sông lớn

Trữ lượng nước ngọt dồi dào

Nguồn lợi thuỷ sản phong phú, đa dạng

Thuận lợi phát triển nông nghiệp, đi lại, trao đổi buôn bán bằng thuyền bè.

Slide 15

b. Biển

Bao bọc ở sườn đông và tây nam.

Có nhiều hải cảng.

Là con đường bên ngoài, tiếp xúc trực tiếp với khu vực Đông Nam Á hải đảo và Ấn Độ. 

Sớm kết nối với nền thương mại biển quốc tế.

Slide 16

• Tổ tiên: chủ nhân của nền văn hóa Óc Eo.

• Xã hội Phù Nam cổ đại gồm nhiều tầng lớp, có sự phân hoá giàu nghèo rõ rệt dưới ảnh hưởng của Ấn Độ giáo: 

Giới quý tộc và tu sĩ: được trọng dụng, chi phối các quan hệ chính trị - xã hội và ngoại giao.

Giới thương nhân: nắm quyền lực lớn trong nền kinh tế.

2. Điều kiện dân cư – xã hội

Nông dân, thợ thủ công và một bộ phận nô lệ: lực lượng lao động, thuộc tầng lớp bị trị.

Slide 17

Dấu tích kiến trúc di tích Gò Cây Thị - khu trung tâm Óc Eo - Ba Thê

Viện Khảo cổ học khai quật di tích Linh Sơn - thị trấn Óc Eo, H.Thoại Sơn, An Giang, năm 2017

Slide 18

• Con đường du nhập: thương nhân và các nhà truyền giáo.

• Lĩnh vực du nhập: chữ viết, tư tưởng, tôn giáo, tổ chức nhà nước và chế độ đẳng cấp.

Tượng thần Visnu tại Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh

3. Ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ:

Slide 19

Hoàn thành Phiếu học tập số 2.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

So sánh cơ sở hình thành văn minh Phù Nam với văn minh Chăm-pa, em thấy có điểm gì tương đồng và khác biệt?

Slide 20

- Thời gian ra đời gần nhau, chịu ảnh hưởng từ văn hóa Ấn Độ.

- Có vị trí tiếp giáp với biển, thuận lợi giao lưu, buôn bán.

- Cư dân chủ yếu là dân bản địa. 

- Phát triển canh tác nông nghiệp thuận lợi.

- Địa bàn: khu vực Nam Bộ Việt Nam ngày nay, thuộc hạ lưu sông Mê Công.

- Khu vực bằng phẳng, đất đai phù sa màu mỡ.

- Nhiều kênh rạch chằng chịt.

- Địa bàn: các tỉnh miền Trung và một phần cao nguyên Trường Sơn ngày nay.

- Đồng bằng hẹp, khô hạn, chủ yếu là cồn cát.

- Khí hậu khô nóng.

Slide 21

- Nguồn gốc: Văn hóa tiền Óc Eo.

- Cư dân: chủ yếu là tộc người thuộc ngôn ngữ Nam Đảo.

- Biết phát huy thế mạnh sản xuất và hình thành các cộng đồng dân cư và các tổ chức xã hội ban đầu.

→ Tiền đề hình thành đô thị sơ khai, cơ sở cho sự ra đời của Nhà nước Phù Nam vào khoảng đầu Công nguyên.

- Nguồn gốc: văn hóa Sa Huỳnh (TK V TCN). 

- Cơ cấu xã hội:

+ Dạng lãnh địa, liên minh cụm làng.

+ Đứng đầu: thủ lĩnh tối cao

→ Là cơ sở quan trọng để hình thành Nhà nước Chăm-pa sau này.

Slide 22

II

THÀNH TỰU VĂN MINH TIÊU BIỂU

Slide 23

• Thời gian: đầu Công nguyên.

• Cơ sở hình thành: tập hợp nhiều tiểu vương quốc.

• Địa bàn: Nam Bộ ngày nay.

Vương quốc PHÙ NAM

Slide 24

VÒNG 1: VÒNG CHUYÊN GIA

• Chia thành 4 nhóm có vị trí A, B, C, D.

• Bầu nhóm trưởng, đánh STT các thành viên trong nhóm và bốc thăm vấn đề.

• Thực hiện nhiệm vụ học tập của nhóm “chuyên gia” theo kĩ thuật khăn phủ bàn. 

• Sau 5 – 7 phút, các thành viên ghi ý kiến cá nhân vào ô quy định trong bảng nhóm.

Slide 25

VÒNG 1: VÒNG CHUYÊN GIA

• Khi kết thúc việc đưa ra ý kiến cá nhân, cả nhóm thảo luận thống nhất đáp án chung, viết vào ô trung tâm bảng nhóm. 

• Từng thành viên trong nhóm phải nắm vững nội dung đáp án của nhóm như một “chuyên gia” để có thể trình bày câu trả lời ở vòng mảnh ghép.

Slide 26

Đọc thông tin mục 2, tư liệu, Hình 14.2 – Hình 14.4 - SGK tr.77-79 và thực hiện nhiệm vụ

Nhóm 1: Nêu sự ra đời của Nhà nước Phù Nam.

Nhóm 2: Nêu các hoạt động kinh tế của cư dân Phù Nam.

Nhóm 3: Nêu những thành tựu cơ bản về đời sống vật chất của cư dân Phù Nam.

Nhóm 4: Nêu những nét chính về đời sống tinh thần của cư dân Phù Nam.

.............................................

.............................................

.............................................