Giáo án lịch sử 10 kết nối bài 4: Sử học với một số lĩnh vực, ngành nghề hiện đại

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS đọc thông tin mục 1a, quan sát Hình 1-3 SGK tr.26, 27, thảo luận và trả lời câu hỏi:

+ Hãy cho biết các di sản được giới thiệu trong Hình 1, 2, 3 sẽ ra sao nếu quá trình bảo tồn và phát huy di sản của chúng không quan tâm đến việc sử dụng, ứng dụng những kết quả nghiên cứu của các ngành khoa học nói chung và Sử học nói riêng.

+ Hãy phân tích vai trò của Sử học với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di sản thiên nhiên.

- GV hướng dẫn HS thảo luận:

+ Xác định yêu cầu đặt ra đối với công tác bảo tồn và phát huy giá trị các giá trị di sản – những giá trị đặc sắc về vật chất và tinh thần của lịch sử để lại.

+ Xác định những từ ngữ thể hiện: đảm bảo tính nguyên trạng, yếu tố gốc cấu thành di tích, tính xác thực, tính toàn vẹn, giá trị nổi bật.

- GV hướng dẫn HS quan sát Hình 1, 2, 3:

+ Hình 1: Cung điện Véc-xây (lâu đài Véc-xây) nằm ở phía tây của Pa-ri; bắt đầu từ đầu thế kỉ XVII, dưới triều vua Lu-i XIH đã trở thành biểu tượng quyền lực của các triều đại phong kiến Pháp. Với bề dày lịch sử và sự tráng lệ của mình, Lâu đài Véc-xây đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hoá thế giới từ năm 1979. Đây là một trong những địa điểm thu hút nhiều triệu lượt khách quốc tế đến tham quan mỗi năm.

+ Hình 2: Trong gần 400 năm (1558 - 1945), Huế đã từng là thủ phủ của chín đời chúa Nguyễn ở Đàng Trong, là kinh đô của triểu đại Tây Sơn, sau đó là kinh đô của quốc gia dưới triều Nguyễn. Cố đô Huế ngày nay vẫn còn lưu giữ được những di sản văn hoá vật thể và phi vật thể chứa đựng nhiều giá trị biểu trưng cho trí tuệ và tâm hồn của dân tộc Việt Nam.  Tháng 12 - 1993, quần thể di tích Cố đô Huế được UNESCO phi danh là Di sản văn hoá thế giới. Tháng 11 - 2003, Nhã nhạc cung đình Huế đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hoá phi vật thể đại điện của nhân loại.

+ Hình 3: Vịnh Hạ Long là vùng biển đảo ở phía đông bắc nước ta (Quảng Ninh).  Những kết quả nghiên cứu khảo cổ học và văn hoá học cũng cho thấy, những cư dân thời tiền sử cư trú trên vùng Vịnh Hạ Long từ khá sớm, với những nền văn hoá thời tiền sử tiếp nối nhau. Năm 1962, Vịnh Hạ Long được công nhận là Di tích thắng cảnh cấp quốc gia. Năm

1994, Vịnh Hạ Long được UNESCO ghi danh là Di sản thiên nhiên thế giới về giá trị thẩm

mĩ, vnăm 2000 được tái ghi danh lần thứ hai với giá trị ngoại hạng toàn cầu về địa chất -

địa mạo.

- GV dẫn dắt: Khi di sản được bảo tồn và phát huy giá trị sẽ có những tác động tích cực đối với chính di sản nói riêng và tình hình kinh tế - văn hoá - xã hội nói chung. Điều đó đã có những minh chứng rất sinh động trong thực tế.

- GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi, đọc thông tin mục 1b, quan sát Hình 4-5 SGK tr.28 và trả lời câu hỏi:

+ Hãy phân tích vai trò của công tác bảo tồn, phát huy giá trị của di sản văn hóa, di sản thiên nhiên.

+ Địa phương em đang sinh sống và học tập có di sản văn hóa, di sản thiên nhiên nào? Theo em, có thể và nên làm gì để bảo tồn và phát huy tốt hơn giá trị của di sản đó.

- GV hướng dẫn HS thảo luận :

+ HS giới thiệu 1 hoặc một số di sản văn hoá - thiên nhiên ở địa phương, nơi các em đang học tập/sinh sống (không gian địa phương có thể xác định là từ cấp xã/huyện/tỉnh hoặc có thể giới thiệu cả những di tích, địa điểm chưa được vinh danh, nhưng theo đánh giá riêng của các em đó là những nơi thực sự có giá trị về văn hoá - lịch sử - thiên nhiên nhất định của địa phương mình).

+ Chỉ ra được những việc mình đã làm để góp phần bảo vệ và phát huy giá trị mà lịch sử -thiên nhiên đã ban tặng ở địa phương.

- GV hướng dẫn HS quan sát Hình 4, 5:

+ Hình 4: Hát Xoan là di sản văn hoá phi vật

thể quý báu của vùng Đất Tổ nói riêng và dân tộc Việt Nam nói chung. Hát Xoan được UNESCO ghi danh là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại.Việc trao truyền các giá trị của di sản văn hoá phi vật thể của các thế hệ đi trước cho thế hệsau được Nhà nước đặc biệt quan tâm. Các cấp chính quyền và trực tiếp là các nghệ nhân của các di sản văn hoá phi vật thể đã và đang rất tâm huyết thực hiện trọng trách của mình trong việc truyền dạy các di sản đó cho thế hệ trẻ. Đó là một trong các biện pháp vô cùng quan trọng, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị của di sản.

+ Hình 5:  Di sản thiên nhiên thế giới với hai lần được ghi danh. Hang Sơn Đoòng thuộc Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng được phát hiện tại xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch (tỉnh Quảng Bình), gần biên giới với Lào. Sơn Đoòng là hang tự nhiên lớn nhất thế giới. Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng nói chung, hang Sơn Đoòng nói riêng hiện nay trở thành một địa điểm thu hút nhiều du khách thế giới và trong nước đến tham quan, khám phá và nghiên cứu ở Việt Nam.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc nội dung thông tin mục 1a, 1b, quan sát Hình 1-5 SGK tr.26-28, làm việc cá nhân, thảo luận và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trình bày mối liên hệ giữa sử học với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di sản thiên nhiên.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

1. Tìm hiểu mối quan hệ giữa sử học với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di sản thiên nhiên

a) Mối quan hệ giữa Sử học với công tác bảo tồn và phát huy giá trị các di sản

- Khi không dựa trên cơ sở của những nghiên cứu của các ngành khoa học trong đó có Sử học thì giá trị của các đi sản được giới thiệu trong các hình 1, 2, 3 sẽ có nguy cơ bị xâm phạm, thậm chí sẽ huỷ hoại di sản, sẽ làm nghèo đi kho tàng di sản của dân tộc và nhân loại.

à Mối quan hệ giữa Sử học với công tác bảo tôn và phát huy giá trị các di sản:

-  Với tư cách là môn khoa học liên ngành, thành tựu nghiên cứu của Sử học về các di

sản là cơ sở quan trọng nhất trong công tác xác định giá trị của di sản, cũng như phát huy giá trị đích thực của di sản vì sự phát triển bền vững.

- Giúp cho công tác bảo tồn di sản đảm bảo tính nguyên trạng, giữ được “yếu tố gốc cấu thành di tích; hay đảm bảo “tính xác thực” “tính toàn vẹn” “giá trị nổi bật của di sản.

b) Vai trò của công tác bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hóa, di sản thiên nhiên

- Vai trò của công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá và di sản thiên nhiên:

+ Góp phần quan trọng nhất trong việc hạn chế cũng như khắc phục có hiệu quả những tác động tiêu cực của điều kiện tự nhiên, của

con người, góp phần kéo dài tuổi thọ của di sản vì sự phát triển bền vững.

+ Đối với loại hình di sản văn hoá phi vật thể, loại tài sản dễ bị tổn thương nhất, nhờ

công tác bảo tồn di sản, thông qua những giải pháp khác nhau mà di sản được tái tạo, giữ gìn và trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

- Để bảo tồn và phát huy tốt hơn giá trị của di sản cần:

+ Bổ sung và sửa đổi Luật Di sản văn hóa; bổ sung các điều, khoản về vai trò của cộng đồng đối với bảo tồn di sản; vai trò và quyền lợi của cộng đồng trong giữ gìn và phát huy giá trị di sản.

+ Hạn chế tác hại của thiên tai, chủ động thích ứng có hiệu quả với biến đổi khí hậu đối với di sản.

+ Di tích có giá trị, nhưng không có điều kiện bảo tồn tại chỗ, trong khi yêu cầu xây dựng công trình phát triển kinh tế - xã hội thấy cần được ưu tiên.

+……