Giáo án lịch sử 10 kết nối bài 8: Các cuộc các mạng công nghiệp thời kì hiện đại

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV đẫn dắt, định hướng để HS tìm hiểu trên cơ sở kiến thức đã được hình thành ở Bài 7: Cho đến đầu thế kỉ XX, nhân loại đã trải qua hai cuộc cách mạng công nghiệp. Từ giữa thế kỉ XX, thế giới chứng kiến sự bùng nổ của các phát minh khoa học, đưa đến cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ ba. Vậy bối cảnh diễn ra cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ ba là gì?

- Sau khi nắm bắt được nhận thức ban đầu của HS về các vấn đề được nêu, GV chia nhóm để HS khai thác các hình ảnh và thông tin được cung cấp trong SGK trả lời câu hỏi: Hãy trình bày những nét chính về bối cảnh lịch sử diễn ra cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ ba?

- GV gợi ý cho HS: Cách mạng công nghiệp lần thứ ba diễn ra trên cơ sở kế thừa những bước tiến của khoa học – kĩ thuật vào đầu thế kỉ XX. Vậy những bước tiến quan trọng của khoa học – kĩ thuật đầu thế kỉ XX là gì?

* Nhóm 1: Quan sát hình 1 và trình bày những hiểu biết về An-be Anh-xtanh.

* Nhóm 2: Quan sát mục Em có biết? và trình bày những hiểu biết về Thuyết tương đối.

- GV giảng: Chiến tranh thế giới thứ hai, Chiến tranh lạnh và cuộc khủng hoảng năng lượng đều có tác động rất lớn đối với sự phát triển của khoa học – kĩ thuật nửa sau thế kỉ XX.

+ GV yêu cầu HS tìm hiểu sự kiện lịch sử này với sự ra đời của các phát minh khoa học.

+ GV khuyến khích HS trình bày theo cách hiểu của mình. Các HS khác có thể trình bày quan điểm của mình để ủng hộ, bổ sung, hay phản biện lại các quan điểm đó.

- GV hướng dẫn HS :

+ Quan sát hình 2 và giải thích: Tượng An-be Anh-xtanh ở Bảo tàng I-xtan-bun (Thổ Nhĩ Kỳ). An-be Anh-xtanh với phương trình giải thích Thuyết tương đối nổi tiếng của mình. Thuyết tương đối gồm hai lí thuyết vật lí do ông phát triển, đó là Thuyết tương đối đặc biệt công bố năm 1905 và Thuyết tương đối phổ quát công bố năm 1915.

+ Tham khảo thêm thông tin ở mục Em có biết? để tìm hiểu thêm về ý nghĩa của Thuyết tương đối: đã làm nên cuộc cách mạng về sự hiểu biết không gian và thời gian, cũng như những hiện tượng liên quan mà vượt xa khỏi những ý tưởng và quan sát trực giác. Với Thuyết tương đối, ngành Vũ trụ học và Vật lí thiên văn đã tiên đoán và quan sát thấy những hiện tượng thiên văn học kì lạ: lỗ đen, sóng hấp dẫn, thấu kinh hấp dẫn,..

- GV đọc nội dung Tư liệu 1 và trên cơ sở kiến thức đã được hình thành ở bài trước, GV dẫn dắt HS: Cho đến đầu thế kỉ XX, nhân loại trải qua hai cuộc cách mạng công nghiệp với những thành tựu vượt trội, giúp giải phóng sức lao động của con người. Trên cơ sở kế thừa nhiều thành tựu từ các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì cận đại, Cách mạng công nghiệp lần thứ ba đã có nhiều phát minh quan trọng, tác động đến mọi mặt của đời sống hiện nay.

- GV nêu yêu cầu HS tìm hiểu:

+ Em có biết đó là những thành tựu nào?

+ Theo em, phát minh nào là thành tựu tiêu biểu nhất của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ ba?

+ Em ấn tượng với thành tựu nào nhất?

- Sau khi nắm bắt được nhận thức ban đầu của HS về vấn đề được nêu, GV chia HS thành 4 nhóm, yêu cầu HS đọc nội dung thông tin mục 1b, quan sát Hình 3-11 và thực hiện nhiệm vụ: Em hãy kể tên một số thành tựu cơ bản của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ ba. Trong các thành tựu đó, em có ấn tượng với thành tựu nào nhất? Vì sao?

 - GV hướng dẫn HS cách thức tổng hợp các thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ ba và liên hệ thêm với từng nhóm.

* Nhóm 1: Tìm hiểu thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba với sự xuất hiện của máy tính.

- GV hướng dẫn HS quan sát, đọc chủ thích hình 3, 4, 5 và nêu những hiểu biết của em về các loại máy tính, chức năng của máy tính, các thương hiệu máy tính.

+ Hình 3: Máy tính ENIAC do Giôn Mau-li và Prét-pơ Éc-cơ phát minh năm 1946. Đây là chiếc máy tính khổng lồ với kích thước dài 20 m, cao 2,8 m và rộng vài mét, có khả năng thực hiện 5000 phép toán cộng trong một giây, nhanh hơn bất kì thiết bị nào trước đó.

+ Hình 4: Máy tính An-te 8800 là chiếc máy tính cá nhân đầu tiên do Pôn A-len và Bin Gết viết phần mềm năm 1975 à Mở ra ngành công nghiệp máy tính cá nhân với sự ra đời của hàng loạt các công ti sản xuất máy vi tính và phần mềm tin học như: Áp-pồ, IBM, HP, Đeo, Lê-nô-vô, Sam-sung, Phu-dít-su, A-sút,...

+ Hình 5: Máy tính Mác-xin-tót đầu tiên của hãng Áp-pổ do Stíp Gióp giới thiệu năm 1984

* Nhóm 2: Tìm hiểu thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba với sự xuất hiện của internet.

- GV hướng dẫn HS quan sát, đọc chú thích hình 6, 7 và thảo luận về chủ đề sử dụng internet trong học tập, giải trí của HS.

+ Hình 6: Con tem có hình ảnh Tim Béc-nơ và phát minh Mạng lưới toàn cầu của ông (1990). Mạng lưới toàn cầu (WWW) được phát minh năm 1990. Đây là một không gian thông tin toàn cầu mà người dùng có thể truy cập thông qua các thiết bị kết nối với internet.

+ Hình 7: Kết nối các thiết bị qua mạng không dây (wifi) được một nhóm các nhà khoa học và công nghệ do Giôn Su-li-van dẫn đầu, được cấp bằng sáng chế năm 1996.

* Nhóm 3: Tìm hiểu thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba với sự ra đời của tự động háo và công nghệ rô-bôt.

- GV hướng dẫn HS quan sát, đọc chú thích hình 8, 9 và hỏi HS về việc ứng dụng của rô-bốt trong sản xuất dịch vụ:

+ Hình 8: Các cánh tay rô-bốt đang làm việc trong dây chuyền sản xuất, lắp ráp ô tô à Sức lao động của con người được giải phóng, năng suất lao động tăng và chất lượng sản phẩm công nghiệp được cải thiện.

+ Hình 9: Rô-bốt ASIMO do Công ti Hon-đa (Nhật Bản) chế tạo năm 2000. Đây là một người máy có thể di chuyển bằng hai chân và thực hiện một số thao tác như con người. Người máy này cao 130 cm, nặng 54 kg, có khả năng di chuyển nhanh đến 6 km/giờ.

* Nhóm 4: Tìm hiểu thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba với cuộc chinh phục vũ trụ.

- GV hướng dẫn HS quan sát, đọc chú thích hình 10, 11 với nội dung về công nghệ vũ trụ và yêu cầu HS phân tích câu nói nổi tiếng của Neo Am-strong: "Đây là bước đi nhỏ bé của một con người, nhưng là bước tiến nhảy vọt của nhân loại".

+ Hình 10: Vệ tinh nhân tạo Xpút ních 1 do Liên Xô phóng lên quỹ đạo năm 1957, đây cũng có thể được coi là một mốc mở đầu kỉ nguyên chinh phục vũ trụ của loài người. Vệ tinh có hình cầu kim loại đánh bóng, có đường kính 58 cm, với 4 ăng-ten vô tuyến bên ngoài để phát xung vô tuyến truyền về Trái Đất. Xpút-ních quay quanh quỹ đạo của Trái Đất trong khoảng ba tuần trước khi được đưa trở lại Trái Đất.

+ Hình 11: Nhà du hành không gian người Mỹ Neo Am-strong là người đầu tiên đặt chân lên Mặt Trăng. Ngày 20 – 7 – 1969, Neo Am-strong cùng với phi công Bu A-đin đáp xuống Mặt Trăng trên phi thuyền A Pô-lô 11. Khi Neo Am strong bước xuống Mặt Trăng, ông đã phát biểu câu nói nổi tiếng: “Đây là bước đi nhỏ bé của một con người, nhưng là bước tiến nhảy vọt của nhân loại". Tổng thời gian Neo Am-strong ở trên Mặt Trăng là 21 giờ 16 phút, nằm có 2 giờ 11 phú đi lại trên Mặt Trăng.

- GV khuyến khích HS trình bày quan điểm của mình về: thành tựu nào gây ấn tượng nhất đối với các em?

- GV hướng dẫn HS liên hệ việc ứng dụng của thành tựu đó trong đời sống nói chung và với việc học tập, vui chơi, giải trí của HS nói riêng.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc nội dung thông tin mục 1a, 1b, quan sát Hình 1-11, đọc Tư liệu 1 SGK tr.68-71 và trả lời câu hỏi.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Sau khi các nhóm thảo luận và thống nhất kết quả làm việc, GV yêu cầu từng nhóm cử đại diện báo cáo kết quả thảo luận của nhóm.

+ Bối cảnh lịch sử của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba.

+ Những thành tựu tiêu biểu của cuộc cách mạng Công nghiệp lần thứ ba.

- GV mời các nhóm khác lắng nghe, nhận xét và cùng góp ý, bổ sung..

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

1. Tìm hiểu về cuộc cách mạng công nghiêp lần thứ ba

a) Bối cảnh lịch sử

- Bối cảnh của Cách mạng công nghiệp lần thứ ba:

+ Diễn ra trong khoảng nửa sau thế kỉ XX, trên cơ sở kế thừa những bước tiến của khoa học – kĩ thuật vào đầu thế kỉ XX.

+ Sự ra đời của Thuyết tương đối của An-be Anh-xtanh đã đặt nền tảng cho các phát minh của Cách mạng công nghiệp lần thứ ba.

- Thuận lợi: Nhu cầu phục vụ chiến tranh và chạy đua vũ trang đã thúc đẩy nghiên cứu khoa học, hoạt động sáng chế để tạo ra nhiều loại vũ khí và phương tiện chiến tranh tối tân, hiện đại.

- Khó khăn:

+ Sự vơi cạn các nguồn tài nguyên hóa thạch (dầu mỏ, than đá,…)

+ Thách thức về bùng nổ, già hóa dân số

+ Nhu cầu lớn về nguyên vật liệu

à Cần phải tìm ra những nguồn năng lượng mới, vật liệu mới thay thế, cũng như phát triển các ngành ít sử dụng năng lượng.

b) Thành tựu cơ bản

- Sự xuất hiện của máy tính:

+ Đầu tiên là máy tính ENIAC.

+ Tiếp theo là máy tính An-te 8800.

+ Cối cùng là máy tính Mác-xin-tót.

- Sự xuất hiện của internet:

+ Việc kết nối giữa các khu vực trên thế giới, chia sẻ thông tin giữa các thiết bị được thực hiện một cách dề dàng, hiệu quả hơn.

+ Sự ra đời của mạng kết nối internet không dây là bước tiến quan trọng của ngành công nghệ thông tin.

- Sự ra đời của tự động hóa và công nghệ rô-bôt:

+ Giải phóng sức lao động của con người.

+ Nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm công nghiệp.

- Công cuộc chinh phục vũ trụ của hai cường quốc là Mỹ và Liên Xô.

- Ngoài ra còn có phát minh lớn về những vật liệu mới, nguồn năng lượng mới,…