Giáo án PowerPoint ngữ văn 6 Cánh diều Bài 2: À ơi tay mẹ

Bài 2: À ƠI, TAY MẸ

1. Tìm hiểu chung
2. Thể loại

THẢO LUẬN CẶP ĐÔI:

Thời gian: 3 phút

Nhiệm vụ: Dựa vào kiến thức sách giáo khoa, hãy:

1. Nêu những yếu tố hình thức của bài thơ?
2. Cho biết bài thơ À ơi tay mẹ thuộc thể thơ gì? Nêu hiểu biết của em về thể thơ đó?

THƠ LỤC BÁT

• Khái niệm: là thể thơ truyền thống của dân tộc Việt Nam
• Số câu: mỗi bài thơ ít nhất hai dòng với số tiếng cố định: dòng sáu và dòng tám.
• Vần: thơ lục bát gieo vần chân và vần lưng
• Ngắt nhịp: thường ngắt nhịp chẵn (mỗi nhịp hai tiếng)

2. Tác giả - tác phẩm

- Tên thật là Nguyễn Đăng Hào.

- Quê quán: xã Ninh Phúc, thành phố Ninh Bình, tỉnh Ninh Bình.

- Chức danh: Là Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Ninh Bình.

- Giải thưởng: Nhận hai giải Thơ lục bát (Giải A - 2003; Giải Ba - 2010) trên báo Văn Nghệ.

3. Bố cục

• Phần 1: từ đầu… vẫn còn hát ru: Hình ảnh đôi bàn tay  mẹ
• P2: Tiếp… một câu ru mình: Lời ru của người mẹ hiền

1. Tìm hiểu chi tiết
2. Hình ảnh đôi bàn tay mẹ

* Đôi bàn tay trước giông tố cuộc đời

=> Là sức mạnh, bản năng của người làm mẹ.

* Đôi bàn tay dịu dàng, nuôi nấng con nên người

- Cách gọi đứa con: cái trăng vàng, cái trăng tròn, cái trăng còn nằm nôi, cái Mặt trời bé con.

=> Thể hiện tình cảm yêu thương vô bờ bến, âu yếm, dịu dàng, yêu thương con của người mẹ dành cho con.

* Bàn tay mẹ nhiệm màu, hi sinh vì con

• Bàn tay “thức một đời”. “mai sau bể cạn non mòn”, “chắt chiu từ những dãi dầu”

=> hình ảnh đã thể hiện đức hi sinh của mẹ, là những vất vả, chắt chiu, chịu thương chịu khó, cả một đời vất vả nuôi con khôn lớn.

• - Nghệ thuật :
• + Điệp từ, điệp cấu trúc : “bàn tay mẹ”, “à ơi”
• + Ẩn dụ:
• Bàn tay mẹ - người mẹ
• Cái trăng, mặt trời – người con
• Nhấn mạnh được những hi sinh, vất vả của đôi bàn tay mẹ. Qua đó, thể hiện tình cảm yêu thương vô bờ bến của mẹ dành cho đứa con.

2. Lời ru của người mẹ hiền

THẢO LUẬN CẶP ĐÔI:

+ Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì trong các câu thơ?

+ Lời ru của mẹ dành cho những ai? Mẹ mong điều gì qua những lời ru ấy?

+ Mẹ có dành suy nghĩ cho mình hay không?

 Nghĩ cho đứa con yếu ớt, nhớ nhung mẹ:

• + "mềm ngọn gió thu", "tan đám sương mù lá cây":xua tan đi cái rét mướt, lạnh lẽo của thời tiết à Sự ấm áp đến từ lời ru, từ trái tim người mẹ.
• + "cái khuyết tròn đầy", "cái thương cái nhớ": thương cho đứa con còn nhỏ, chưa phát triển đầy đủ, thương con khi phải xa mẹ.
• + Nghĩ cho mẹ, cho bà: "sóng lặng bãi bồi", "mưa không dột chỗ bà ngồi khâu".
• + Nghĩ cho cả mọi người, cho cuộc đời: "cho đời nín đau".

Nhận xét tình yêu thương của mẹ

• Tình yêu thương của mẹ rộng lớn, sâu sắc, mẹ dành mọi niềm thương nỗi nhớ cho đứa con của mình.
• Mẹ vì mọi người mà quên mất bản thân, chẳng một mong ước cho mình

=> Đức hi sinh cao cả, tình cảm thiêng liêng của người mẹ.

Cụm từ “à ơi” được lặp lại mấy lần? Sự lặp đi lặp lại nhiều lần có ý nghĩa gì?

Ý nghĩa lời ru của mẹ:

• Âm hưởng lời ru êm đềm, nhịp nhàng, đều đặn
• Điệp ngữ gợi ra hình ảnh đôi bàn tay mẹ mềm mại tựa như cánh võng.
• Gợi lên tình yêu thương mẹ dành cho con

III. Tổng kết

• Nội dung: Bài thơ bày tỏ tình cảm của mẹ với đứa con nhỏ bé của mình.
• Ý nghĩa: Qua hình ảnh đôi bàn tay và những lời ru, bài thơ đã khắc họa thành công một người mẹ Việt Nam điển hình: vất vả, chắt chiu, yêu thương, hi sinh...đến quên mình.
• Nghệ thuật
• - Thể thơ lục bát nhịp nhàng như lối hát ru con.
• - Phối hợp hài hòa các biện pháp tu từ: ẩn dụ, điệp từ, điệp cấu trúc.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Bài thơ À ơi tay mẹ được viết theo thể thơ nào?

1. Tự do
2. Lục bát
3. 5 chữ
4. Song thất lục bát

=> B

Câu 2: Nghệ thuật nào đã được sử dụng trong đoạn thơ sau?

Ru cho sóng lặng bãi bồi

Mưa không chỗ dột ngoại ngồi vá khâu

Ru cho đời nín cái đau

À ơi... Mẹ chẳng một câu ru mình.

1. So sánh
2. Nói quá
3. Hoán dụ
4. Điệp từ

=> D

Câu 3: Qua hai câu dưới đây của bài thơ Về thăm mẹ, tác giả đã nhấn mạnh phẩm chất nào của người mẹ?

Bất ngờ rụng ở trên cành

Trái na cuối vụ mẹ dành phần con.

1. Sự mạnh mẽ, kiên quyết
2. Lòng yêu thương con
3. Sự hi sinh quên mình
4. Lòng yêu thương xóm làng

=> B

Câu 4: Bài thơ Về thăm mẹ có thể chia thành mấy phần?

1. 2
2. 3
3. 4
4. 5

=> A

Câu 5. Hai từ "rưng rưng", "nghẹn ngào" là loại từ nào?

1. Từ đơn
2. Từ ghép
3. Từ láy

=> C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Hãy viết đoạn văn ngắn 5 - 7 câu nêu suy nghĩ, cảm nhận của em về tình cảm yêu thương của mẹ dành cho mình.