Giáo án PPT Ngữ văn 6 cánh diều Bài 3: Trong lòng mẹ

BÀI 3. KÍ

VĂN BẢN: TRONG LÒNG MẸ

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

Em hãy nêu những suy nghĩ và cảm nhận của mình về tình mẫu tử? Chia sẻ những kỉ niệm, tình cảm và ấn tượng sâu sắc của em về mẹ.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

NV1: Tìm hiểu tác giả, tác phẩm

Dựa vào tìm hiểu ở nhà, em hãy trình bày những hiểu biết về tác giả và tác phẩm?

Ghi nhớ:

a. Tác giả

- Tên: Nguyên Hồng

- Năm sinh – năm mất: (1918- 1982)

-  Quê ở Nam Định.

-  Là nhà văn của phụ nữ, nhi đồng, của những người cùng khổ.

- Văn xuôi Nguyên Hồng giàu chất trữ tình, nhiều khi dạt dào những cảm xúc thiết tha, rất mực chân thành.

b. Tác phẩm

- “Những ngày thơ ấu” là tập hồi kí đăng báo 1938 in thành sách năm 1940 gồm 9 chương.

- Văn bản "Trong lòng Mẹ" là chương thứ IV của tập hồi kí.

NV2: Đọc, tìm hiểu chú thích

Xác định thể loại của VB? chỉ ra những yếu tố đặc trưng của thể loại? Văn bản sử dụng ngôi kể thứ mấy?

Ghi nhớ:

- Thể loại: Hồi kí là một thể văn ghi chép, kể lại những biến cố đã xảy ra trong quá khứ mà tác giả đồng thời là người kể người tham gia hoặc chứng kiến.

- Ngôi kể: ngôi thứ nhất.

NV3: Tìm hiểu bố cục

+ Tóm tắt nội dung đoạn trích

+ Có thể chia văn bản thành mấy phần và nội dung từng phần?

Ghi nhớ:

- P1: Từ đầu đến… và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ?...: Cuộc đối thoại giữa bà cô cay độc và chú bé Hồng. Qua đó bộc lộ ý nghĩ, cảm xúc của chú bé Hồng về người mẹ bất hạnh.

- P2: Đoạn còn lại: Cuộc gặp lại bất ngờ với mẹ và cảm giác vui sướng cực điểm của chú bé Hồng.

NV4: Tìm hiểu cảnh ngộ của bé Hồng

+ Mở đầu đoạn trích tác giả đã cho người đọc thấy được cảnh ngộ của nhân vật “tôi” như thế nào? Cảnh ngộ đó tạo nên thân phận của bé Hồng như thế nào?

+ Nhân vật người cô có quan hệ như thế nào với bé Hồng?

Ghi nhớ:

* Cảnh ngộ của bé Hồng:

- Cha vừa mất, mẹ bỏ nhà đi tha phương cầu thực.

- Anh em Hồng phải sống nhờ bà cô ruột.

-> Cô độc, đau khổ luôn khát khao tình yêu thương.

 => Rất đáng thương.

* Hình ảnh bà cô: 

- Xuất hiện trong cảnh ngộ thương tâm côi cút của bé Hồng.

+ Vẻ mặt tươi cười rất kịch.

+ Giọng nói ngọt ngào đầy mỉa mai cay độc.

+ Cử chỉ thân mật giả dối.

=> Gieo rắc vào đầu đứa cháu những ý nghĩ hoài nghi, khinh miệt, ruồng rẫy người mẹ bất hạnh.

NV5: Tìm hiểu nhân vật cậu bé Hồng

+ Bé Hồng đã phản ứng ntn trước câu hỏi thứ nhất của người cô? Vì sao Hồng có phản ứng như vậy?

+ Những lời mỉa mai của người cô tâm trạng bé Hồng ntn? Tìm những chi tiết thể hiện điều đó?

+ Vì sao những lời nói của bà cô khiến bé Hồng lòng thắt lại, nước mắt chẩy ròng ròng...?

Ghi nhớ:

* Khi nói chuyện vơí bà cô

- Cúi đầu không đáp - cười và từ chối dứt khoát.

-> là một phản ứng thông minh xuất phát từ sự nhạy cảm và lòng tin yêu mẹ. 

- Đau đớn tủi nhục trước những lời xúc xiểm về mẹ.

- Căm ghét những cổ tục đã đày đoạ làm khổ mẹ.

- Lời văn dồn dập với các động từ mạnh (vồ, cắn, nhai, nghiến) 

-> thái độ quyết liệt, lòng căm phẫn tột cùng, tình yêu thương mãnh liệt …

- Hình ảnh so sánh đặc sắc...

- Phương thức biểu cảm 

-> bộc lộ cảm xúc trực tiếp gợi trạng thái tâm hồn đau đớn của Hồng.

NV6: Tìm hiểu tâm trạng cậu bé Hồng khi gặp mẹ

+ Bé Hồng gặp mẹ trong hoàn cảnh nào?

+ Khi gọi mợ ơi, Hồng có biết chắc đó là mẹ mình không? Tiếng gọi đó cho ta biết điều gì?

+ Nếu người ngồi trên xe kéo không phải là mẹ Hồng thì điều gì sẽ xảy ra? Cảm giác tủi thẹn của bé Hồng được diễn tả bằng hình ảnh nào? Tác dụng của biện pháp nghệ thuật ấy?

……………………………………………

3. Tổng kết

Tóm gọn nội dung và ý nghĩa của Vb? Những biện pháp nghệ thuật đặc sắc nào tạo nên sự thành công trong trích đoạn...?

Ghi nhớ:

a. Nội dung – Ý nghĩa:

* Nội dung: Nỗi cay đắng tủi cực và tình yêu thương cháy bỏng của bé Hồng đối với người mẹ bất hạnh.

* Ý nghĩa: Tình mẫu tử là mạch tình cảm không bao giờ vơi trong tâm hồn con người.

b. Nghệ thuật

- Thể loại: hồi kí, bộc lộ được những cảm xúc, tâm trạng chân thực của tác giả.

- Mạch truyện, mạch cảm xúc tự nhiên chân thực.

- Kết hợp tự sự với miêu tả, biểu cảm tạo nên những rung động trong lòng người đọc.

- Khắc hoạ tâm lí nhân vật sâu sắc.

--------------------------------------

--------------------- Còn tiếp ----------------------