Giáo án và PPT Địa lí 11 chân trời Bài 1: Sự khác biệt về trình độ phát triển kinh tế - xã hội của các nhóm nước

PHẦN MỘT: MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ KINH TẾ - XÃ HỘI THẾ GIỚI 

BÀI 1: SỰ KHÁC BIỆT VỀ TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI CỦA CÁC NHÓM NƯỚC

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Thế giới hiện nay có hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ được phân chia thành các nhóm nước khác nhau. Vậy tiêu chí nào được sử dụng để phân chia các nhóm nước? Các nhóm nước khác nhau có sự khác biệt như thế nào về trình độ phát triển kinh tế và xã hội?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

HOẠT ĐỘNG I. CÁC NHÓM NƯỚC

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Em hãy phân biệt các nước phát triển (Đức, Hoa Kỳ, Nhật Bản) và các nước đang phát triển (Bra-xin, Cộng hòa Nam Phi, Việt Nam) về các chỉ tiêu GNI/người, cơ cấu kinh tế và HDI?

Sản phẩm dự kiến:

Một số chỉ tiêu đánh giá trình độ phát triển kinh tế

- Thu nhập bình quân: Tổng thu nhập quốc gia bình quân đầu người (GNI/người) dùng để so sánh mức sống của dân cư ở các nước khác nhau. Các nền kinh tế theo 4 nhóm thu nhập: 

Thu nhập cao, 

Thu nhập trung bình cao, 

Thu nhập trung bình thấp 

Thu nhập thấp

- Cơ cấu ngành kinh tế: Dựa vào tinh chất của hoạt động sản xuất, cơ cấu ngành kin tế chia thành 3 nhóm: nông nghiệp làm nghiệp thuỷ sản công nghiệp, xây dựng dịch vụ

- Chỉ số phát triển con người:

+ Chỉ số phát triển con người (HDI) là thước đo tổng hợp phản ánh sự phát triển của con người trên các phương diện sức khoẻ, giáo dục và thu nhập. HDI thể hiện góc nhìn tổng quát về sự phát triển của một quốc gia. 

HDI nhận giá trị từ 0 đến 1. 

HDI càng gần 1 có nghĩa là chất lượng cuộc sống càng cao và ngược lại. 

Các nhóm nước trên thế giới

- Các nước phát triển: có GNI/người cao; HDI ở mức cao trở lên; cơ cấu kinh tế phân theo ngành ở khu vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản thường có tỉ trọng thấp nhất, khu vực dịch vụ có tỉ trọng cao nhất trong cơ cấu ngành kinh tế.

- Các nước đang phát triển: có GNI/người ở mức trung bình cao, trung bình thấp và thấp; HDI ở mức cao, trung bình và thấp. Trong cơ cấu ngành kinh tế, khu vực nông nghiệp, làm nghiệp, thuỷ sản; công nghiệp, xây dựng chiếm tỉ trọng cao hơn khu vực dịch vụ.

HOẠT ĐỘNG II. SỰ KHÁC BIỆT VỀ KINH TẾ - XÃ HỘI CÁC NHÓM NƯỚC

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Em hãy trình bày sự khác biệt về kinh tế và xã hội giữa nhóm nước phát triển và nhóm nước đang phát triển?

Sản phẩm dự kiến:

Về kinh tế

- Các nước phát triển có đóng góp lớn vào quy mô GDP toàn cầu, tốc độ tăng trưởng kinh tế khá ổn định. 

- Phần lớn các nước đang phát triển có quy mô GDP chiếm tỉ trọng thấp trong cơ cấu GDP toàn cầu (trừ Trung Quốc, Ấn Độ,...). 

Về xã hội

- Các nước phát triển: 

+ tỉ lệ tăng dân số thấp

+ tuổi thọ trung bình cao, cơ cấu dân số già 

+ Quá trình đô thị hoá diễn ra sớm và trình độ đô thị hoá cao, dân thành thị chiếm tỉ tọng cao.

- Các nước đang phát triển: 

+ quy mô dân số tăng nhanh

+ cơ cấu dân số theo tuổi có sự thay đổi

+ nhiều quốc gia có dân số đnag già đi. 

+ Y tế, giáo dục được cải nhiện

+ Nhiều nước có chất lượng cuộc sống chưa cao, đối mặt với nạn đói, dịch bệnh, chiến tranh, ô nhiễm môi trường.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: GNI/người là chỉ tiêu phản ánh điều gì về mức sống và năng suất lao động trong một nước?

A. Tổng thu nhập quốc gia

B. Số dân của một nước

C. Mức sống của người dân trong một nước

D. Năng suất lao động của người dân trong một nước

Câu 2: Ngân hàng Thế giới phân loại các nước dựa trên chỉ tiêu nào?

A. Tổng thu nhập quốc gia bình quân đầu người

B. Cơ cấu kinh tế theo ngành

C. Chỉ số phát triển con người

D. Tốc độ tăng trưởng GDP

Câu 3: Cơ cấu kinh tế phản ánh mức độ đóng góp của các ngành kinh tế vào cái gì?

A. GNI

B. GDP của một nước

C. HDI của một nước

D. Số dân của một nước

Câu 4: Cơ cấu kinh tế theo ngành bao gồm các lĩnh vực nào?

A. Nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản; công nghiệp và xây dựng; dịch vụ

B. Nông nghiệp, công nghiệp và xây dựng; dịch vụ; du lịch và giải trí

C. Nông nghiệp, công nghiệp và xây dựng; tài chính và ngân hàng; dịch vụ

D. Nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản; công nghiệp và xây dựng; tài chính và ngân hàng

Câu 5: HDI là chỉ số tổng hợp đánh giá sự phát triển của con người dựa trên những phương diện nào?

A. Sức khoẻ, học vấn và thu nhập

B. GNI/người, tổng thu nhập quốc gia, cơ cấu kinh tế

C. Tốc độ tăng trưởng GDP, cơ cấu dân số, đô thị hóa

D. Chất lượng cuộc sống, tuổi thọ trung bình, số năm đi học trung bình

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: A

Câu 3: B

Câu 4: A

Câu 5: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Em hãy xác định các chỉ tiêu GNI/người, cơ cấu GDP và HDI của ít nhất 2 nước phát triển và 2 nước đang phát triển?

Câu 2: Sưu tầm một số thông tin về kinh tế - xã hội của một nước phát triển hoặc đang phát triển mà em quan tâm.