Đáp án Ngữ văn 10 cánh diều Bài 1: P1. VĂN BẢN Chiến thắng Mtao Mxây

VĂN BẢN. CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY

CHUẨN BỊ

Câu hỏi: Tóm tắt được nội dung bao quát của văn bản (Tác phẩm kể lại sự kiện gì? Xây ra trong bối cảnh thời gian, không gian như thế nào? Chủ đề của tác phẩm là gì?)

Gợi ý:

Tóm tắt: Nhân lúc Đăm Săn cùng các nô lệ lên rẫy, Mtao Mxây đã đến phá buôn làng và bắt Hơ Nhị về làm vợ. Đăm Săn đến nhà Mtao Mxây khiêu chiến để cứu người vợ của mình. Lần đầu, chàng thách Mtao Mxây đọ dao nhưng hắn sợ không dám đồng ý. Khi Đăm Săn dọa đốt nhà, hắn mới chịu xuống và múa khiên. Mtao Mxây rung khiên múa, tiếng kêu lạch cạch; đến lượt Đăm Săn, mỗi lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh, chạy vun vút trong khi Mtao Mxây chỉ bước thấp bước cao chạy hết bãi đông sang bãi tây. Mtao Mxây bảo Hơ Nhị quăng cho một miếng trầu nhưng Đăm Săn đỡ được, ăn vào thì sức lực tăng lên gấp bội. Đăm Săn lại múa khiên, đâm Mtao Mxây nhưng không thủng được áo giáp của hắn. Nhờ Trời giúp đỡ, Đăm Săn ném một cái chày tròn vào tai của kẻ địch, nên giành được chiến thắng, cắt đầu của Mtao Mxây đem bêu ra đường. Chàng cứu được vợ, và tất cả tôi tớ của Mtao Mxây nguyện đi theo Đăm Săn. Dân làng mở tiệc mừng chiến thắng của Đăm Săn và đón chào những dân làng mới.

Câu 2: Nhân vật chính là gì? Nhân vật được miêu tả ở phương diện nào?

Trả lời:

Nhân vật chính: Đăm Săn. Những đặc điểm nổi bật của nhân vật: mạnh mẽ, tài giỏi, có giọng nói hào sảng, vang rộn, ai cũng phải nể sợ. Thân hình vạm vỡ, phi thường

Câu 3: Biện pháp nghệ thuật nổi bật của văn bản là gì? Lời người kể chuyện và lời nhân vật được thể hiện như thế nào?

Trả lời:

Biện pháp nổi bật trong văn bản là so sánh và phóng đại khi miêu tả nhân vật Đăm Săn và Mtao Mxây. 

Câu 4: Liên hệ, kết nối với kinh nghiệm sống của bản thân để hiểu thêm câu chuyện. 

Trả lời:

Để có thể trở thành một người đứng đầu lãnh đạo thì ngoài sự tài giỏi điều không thể thiếu đó chính là một trái tim vị tha và lòng yêu thương, thấu hiểu. 

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Màu sắc văn hóa Tây Nguyên thể hiện qua các yếu tố nào?

Trả lời:

Màu sắc văn hóa Tây Nguyên thể hiện qua các yếu tố: nhà Mtao Mxây đầu sàn hiên đẽo hình Mặt Trăng, đầu cầu thang đẽo hình chim ngói; cầu thang rộng một lá chiếu, người nối đuôi nhau lên xuống khiêng một ché đuê vẫn không sợ chật.

Câu 2: Chú ý chi tiết miêu tả ngoại hình Mtao Mxây.

Trả lời:

Chi tiết miêu tả ngoại hình Mtao Mxây: khiên hắn tròn như đầu cú, gươm hắn óng ánh như cái cầu vồng; trông hắn dữ tợn như một vị thần, hắn đóng một cái khố sọc gấp bỏ múi, mặc một cái áo dày nút, dáng tần ngần do dự, mỗi bước đi đắn đo.

Câu 3: Chú ý biện pháp nghệ thuật được sử dụng để miêu tả hình ảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây.

Trả lời:

Biện pháp nghệ thuật được sử dụng để miêu tả hình ảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây: so sánh, phóng đại.

Câu 4: Chú ý chi tiết ông Trời giúp đỡ Đăm Săn.

Trả lời:

Chi tiết ông Trời giúp đỡ Đăm Săn: trong mơ, ông Trời mách Đăm Săn lấy một cái chày mòn ném vào vành tai Mtao Mxây. Đăm Săn bừng tỉnh ném cái chày mòn trúng vành tai kẻ địch. Áo giáp của Mtao Mxây rơi loảng xoảng, hắn tháo chạy quanh chuồng lợn, chuồng trâu. Đăm Săn phá tan tất cả, cuối cùng hắn ngã quay ra đất

Câu 5: Lời nói và hành động của dân làng cho biết tình cảm của cộng đồng đối với tù trưởng Đăm Săn như thế nào?

Trả lời:

Lời nói của dân làng: “không đi sao được!… người nhà giàu cầm đầu chúng tôi nay đã không còn nữa",  “không đi sao được! Tù trưởng chúng tôi đã chết, lúa chúng tôi đã mục, chúng tôi còn ở với ai?” => Sau khi tù trưởng của mình thất bại, đông đảo tôi tớ của Mtao Mxây đều tâm phục và muốn đi theo Đăm Săn - vị tù trưởng mạnh hơn.  Hành động của dân làng: Tôi tớ của Mtao Mxây: Đoàn người đông như bầy cà tong, mang của cải về nhiều như ong đi chuyển nước, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước. => Niềm vui, phấn khởi khi tìm được người tù trưởng đủ tài đức. Tôi tớ của Đăm Săn: “… Các chàng trai đi lại ngực đụng ngực. Các cô gái đi lại vú đụng vú. Cảnh làng một tù trưởng nhà giàu trông sao mà vui thế!” => Vui mừng khi tù trưởng chiến thắng trở về, buôn làng được mở mang thêm, ngày càng đông vui và giàu mạnh.

Câu 6: Tưởng tượng không khí ăn mừng của dân làng đối với chiến thắng của Đăm Săn.

Trả lời:

Tưởng tượng không khí ăn mừng: đoàn người đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến như mối, tất cả mọi người hòa vào không khí tưng bừng, nhộn nhịp, reo ca.

Câu 7: Chú ý vẻ đẹp kì vĩ, phi thường của người anh hùng Đăm Săn.

Trả lời:

Vẻ đẹp kì vĩ, phi thường của người anh hùng Đăm Săn: nằm trên võng, tóc thả trên sàn, hứng tóc chàng ở dưới đất là một cái nong hoa, uống không biết say, ăn không biết no, chuyện trò không biết chán; đầu đội khăn nhiễu, vai mang nài hoa, đánh đâu đập tan đó, vây đâu phá nát đó.

Câu 8: Chú ý nghệ thuật miêu tả nhân vật Đăm Săn.

Trả lời:

Nghệ thuật miêu tả nhân vật Đăm Săn: so sánh, phóng đại.

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1: Chỉ ra những sự kiện chính, lời người kể chuyện, lời nhân vật trong văn bản Chiến thắng Mtao Mxây.

Trả lời:

• Những sự kiện chính trong văn bản Chiến thắng Mtao Mxây là:
• Đăm Săn đến nhà Mtao Mxây khiêu chiến nhưng hắn bỡn cợt chưa chịu giao chiến ngay.
• Khi thấy thái độ kiên quyết và nhận được lời hứa của Đăm Săn là sẽ không đâm khi đi xuống cầu thang, Mtao Mxây mới chịu xuống.
• Hiệp đấu thứ nhất: Hai bên múa khiên:
• Mtao Mxây múa trước: tỏ ra yếu ớt và kém cỏi
• Đăm Săn múa khiên: tỏ ra mạnh mẽ, tài giỏi hơn hẳn,vẫn giữ thái độ bình tĩnh, thản nhiên.
• Kết quả: Đăm Săn đâm trúng Mtao Mxây nhưng không thủng được áo giáp của hắn.
• Lời người kể chuyện:
• Nhà Mtao Mxây đầu sàn hiên đẽo hình Mặt Trăng, đầu cầu thang đẽo hình chim ngói. Ngôi nhà của lão tù trưởng nhà giàu này trông quả thật là đẹp. Cầu thang rộng một lá chiếu, người nối đuôi nhau lên xuống mà khiêng một ché đuê vẫn không sợ chật.
• Thế là Mtao Mxây phải đi ra. Bà con xem, khiên hắn tròn như đầu cú...mỗi bước đắn đo, giữa một đám động mịt mù như trong sương sớm.
• Đăm Săn rung khiên múa...Hắn vung dao chém ngập một cái, nhưng chỉ vừa trúng một cái chão cột trâu.
• Thế là Đăm Săn lại múa...chàng đâm vào người Mtao Mxây cũng không thủng.
• Đăm Săn bừng tỉnh, chôp ngay một cái chày mòn,...cuối cùng, hắn ngã lăn quay ra đất.

...

• Lời nhân vật:
• Đăm Săn: Ơ nghìn chim sẻ, ơ vạn chim ngói! Ơ tất cả tôi tớ bằng này! Các người có đi với ta không?
• Mtao Mxây: Ơ diêng, ơ diêng, để ta làm lễ cầu phúc cho diêng một trâu! Ta cho thêm diêng một voi.
• Dân làng: Không đi sao được! Nhưng bác ơi, xin bác chờ chúng tôi cho lợn ăn cái đã.
• Dân trong nhà: Không đi sao được! Tù trưởng chúng tôi đã chết, lúa chúng tôi đã mục, chúng tôi còn ở với ai?
• Ông trời: Thế ư, cháu? Vậy thì cháu lấy một cái chày mòn ném vào vành tai hắn là được.
• Tôi tớ: Đánh chiêng nào, thưa ông?