Câu hỏi tự luận ngữ văn 10 cánh diều Bài 1: Văn bản Chiến thắng Mtao Mxây
Bộ câu hỏi tự luận Ngữ văn 10 cánh diều. Câu hỏi và bài tập tự luận Bài 1 Văn bản Chiến thắng Mtao Mxây. Bộ tài liệu tự luận này có 4 mức độ: Thông hiểu, nhận biết, vận dụng và vận dụng cao. Phần tự luận này sẽ giúp học sinh hiểu sâu, sát hơn về môn học Ngữ văn 10 cánh diều
TL. CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY
NHẬN BIẾT
Câu 1: Thể loại của tác phẩm là gì ?
Trả lời:
Thể loại: Sử thi
Câu 2: Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm ?
Trả lời:
Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Đoạn trích Chiến thắng Mtao - Mxay nằm ở phần giữa của sử thi Đăm Săn của dân tộc Ê-đê.
Câu 3: Nêu bố cục của văn bản ?
Trả lời:
- Phần 1: Nguyên nhân cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxay - Phần 1: Nguyên nhân cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxay
- Phần 2: Diễn biến cuộc đọ sức giữa Đăm Săn và Mtao Mxay - Phần 2: Diễn biến cuộc đọ sức giữa Đăm Săn và Mtao Mxay
- Phần 3: Đăm Săn cùng nô lệ trở về làng sau khi chiến thắng - Phần 3: Đăm Săn cùng nô lệ trở về làng sau khi chiến thắng
Câu 4: Hãy tóm tắt lại tác phẩm theo cách hiểu của em ?
Trả lời:
Sau khi về làm chồng hai chị em Hợ Nhị và Hơ Bhị, Đăm Săn trở nên một tù trưởng giàu có và uy danh lừng lẫy. Các tù trưởng Kên Kên (Mtao Grư), tù trưởng Sắt (Mtao Mxây) lừa lúc Đăm Săn cùng các nô lệ lên rẫy, ra sông làm lụng đã kéo người tới cướp phá buôn của chàng, bắt Hơ Nhị về làm vợ. Cả hai lần Đăm Săn đều tổ chức đánh trả và đều chiến thắng, cứu được vợ và tịch thu của cải, đất đai của kẻ địch khiến oai danh của chàng càng lừng lẫy, bộ tộc càng giàu có, đông đúc. Một lần tình cờ gặp cây sơ – múc (cây thần vật tổ bên nhà vợ), Đăm Săn ra sức chặt đổ kì được. Liền đó cả hai vợ đều chết và Đăm Săn lại tìm cách lên trời hỏi nữ thần Mặt Trời (con gái của Trời) về làm vợ. Tức giận vì bị từ chối, chàng bỏ về và cả người lẫn ngựa bị chết ngập ở rừng Sáp Đen nhão như bùn nước. Hồn Đăm Săn biến thành con ruồi bay vào miệng chị gái là Hơ Âng khiến nàng có mang và sinh ra đứa con trai. Đó là Đăm Săn cháu, lớn lên lại đi tiếp con đường của người cậu anh hùng.
Câu 5: Nêu phương thức biểu đạt của tác phẩm ?
Trả lời:
Phương thức biểu đạt: Tự sự
Câu 6: Truyện được kể theo ngôi thứ mấy ?
Trả lời:
Người kể chuyện: Người kể chuyện ngôi thứ 3
THÔNG HIỂU
Câu 7: Nêu giá trị nội dung của tác phẩm ?
Trả lời:
- Ca ngợi dũng cảm, trọng danh dự, gắn bó với gia đình - Ca ngợi dũng cảm, trọng danh dự, gắn bó với gia đình
- Phê phán tính cách tham lam, độc ác, hèn nhát - Phê phán tính cách tham lam, độc ác, hèn nhát
Câu 8: Nêu giá trị nghệ thuật của tác phẩm ?
Trả lời:
- Nghệ thuật so sánh, ẩn dụ - Nghệ thuật so sánh, ẩn dụ
- Nghệ thuật phóng đại - Nghệ thuật phóng đại
Câu 9: Nguyên nhân của cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây xảy ra ?
Trả lời:
- Tù trưởng Mtao Mxây nổi tiếng giàu có, khôn ngoan, sắc sảo khắp vùng cao nguyên nhưng lại độc ác và hèn nhát . - Tù trưởng Mtao Mxây nổi tiếng giàu có, khôn ngoan, sắc sảo khắp vùng cao nguyên nhưng lại độc ác và hèn nhát .
- Tủ trưởng Đăm Săn là người dân tộc Ê-đê, là người dũng cảm, ngay thẳng, tài trí, và sức mạnh phi thường. - Tủ trưởng Đăm Săn là người dân tộc Ê-đê, là người dũng cảm, ngay thẳng, tài trí, và sức mạnh phi thường.
- Nhân cơ hội lúc Đăm Săn vắng nhà Mtao Mxây đến bắt Hơ- Nhị ( vợ Đăm Săn) về làm vợ mình và cướp phá ngôi làng . - Nhân cơ hội lúc Đăm Săn vắng nhà Mtao Mxây đến bắt Hơ- Nhị ( vợ Đăm Săn) về làm vợ mình và cướp phá ngôi làng .
- Đối với người Ê-đê sống dưới chế độ mẫu hệ thì việc bị kẻ thù cướp đi vợ có khác gì sự khiêu khích, là nỗi sỉ nhục to lớn đối với bản thân Đăm Săn và cả dân tộc. - Đối với người Ê-đê sống dưới chế độ mẫu hệ thì việc bị kẻ thù cướp đi vợ có khác gì sự khiêu khích, là nỗi sỉ nhục to lớn đối với bản thân Đăm Săn và cả dân tộc.
=> Buộc Đăm Săn phải khiêu chiến với Mtao Mxây để đòi lại hạnh phúc cho bản thân và danh dự cho thị tộc.
Câu 10: Thái độ của hai tù trưởng Đăm Săn và Mtao Mxây trước khi trận đấu bắt đầu là gì ?
Trả lời:
- Đăm Săn là người khiêu chiến: “Ta thách nhà ngươi đọ dao với ta đấy”, “ta sẽ lấy cái sàn hiên của nhà người ta bổ đôi”, “lấy cầu thang…ta chẻ ra kéo lửa”, “ta hun cái nhà của nhà ngươi”. - Đăm Săn là người khiêu chiến: “Ta thách nhà ngươi đọ dao với ta đấy”, “ta sẽ lấy cái sàn hiên của nhà người ta bổ đôi”, “lấy cầu thang…ta chẻ ra kéo lửa”, “ta hun cái nhà của nhà ngươi”.
=> Thông minh, tự tin, bản lĩnh và có khí phách.
- Mtao Mxây là người bị động: “tay ta đang còn bận ôm vợ hai chúng ta”, “ta sợ ngươi đâm ta khi ta đang đi lắm”. - Mtao Mxây là người bị động: “tay ta đang còn bận ôm vợ hai chúng ta”, “ta sợ ngươi đâm ta khi ta đang đi lắm”.
- Hai lần Mtao Mxây nhắc Đăm Săn không được đâm mình khi Mtao Mxây đi xuống. - Hai lần Mtao Mxây nhắc Đăm Săn không được đâm mình khi Mtao Mxây đi xuống.
=> Chọc tức, hèn nhát, lơm lớp lo sợ, do dự trước kẻ thù.
VẬN DỤNG
Câu 11: Hiện đấu thứ nhất diễn ra như thế nào ?
Trả lời:
| Đăm Săn | Mtao Mxây |
+ Thái độ quyết liệt, đường hoàng, tự tin + Một lần xốc tới vượt một đồi tranh, vượt một đồi lồ ô, + Chàng chạy vút qua phía Đông, vút qua phía Tây. => Tài năng, bản lĩnh, sức mạnh phi thường | + Tần ngần, sợ sệt, những vẫn cố chọc tức đối phương + Múa khiên “kêu lạch cạch như quả mướp”. + Chạy bước thấp, bước cao nhưng khoe được học thần Rồng, là tướng quen đánh trăm trận, quen xéo nát thiên hạ. => Kém cỏi, khoác lác, hèn nhát |
Câu 12: Hiện đấu thứ hai diễn ra như thế nào ?
Trả lời:
| Đăm Săn | Mtao Mxây |
+ Nhờ miếng trầu của vợ, Đăm săn múa khiên chàng múa trên cao gió như bão, múa dưới thấp gió như lốc, núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ, … đâm trúng kẻ thù nhưng không thủng. => Chi tiết miếng trầu là biểu hiện cho sự tương trợ và sức mạnh cộng đồng, tấm lòng thủy chung của vợ => Càng làm nổi bật sức mạnh phi thường của Đăm Săn. | + Mtao Mxây cầu cứu Hơ Nhị quăng cho miếng trầu + Cái áo giáp che thân + Mtao Mxây đã dùng đầu óc nhanh nhẹn hèn hạ của mình để chờ đợi thời cơ đâm lén Đăm Săn nhưng không thành + Mtao Mxây " chỉ vừa trúng một cái chão cột trâu". => Càng cho thấy sự yếu kém, đểu cáng, mưu mô => Kém cỏi, khoác lác, hèn nhát |
Câu 13: Hiện đấu thứ ba diễn ra như thế nào ?
Trả lời:
| Đăm Săn | Mtao Mxây |
+ Đăm Săn múa dũng mãnh và đuổi theo Mtao Mxây + Đăm Săn đâm trúng Mtao Mxây nhưng không thủng được áo hắn. + Chàng phải cầu cứu thần linh + Cuối cùng cũng kết liễu kẻ thù chàng "đâm phập" vào kẻ thù => Hùng mạnh, kiên quyết, mang vẻ đẹp của người anh hùng | + Yếu ớt chống cự lại những đòn hiểm từ Đăm Săn + Đã kiệt sức => Sau cùng vẫn bị chết dưới lưỡi khiên của công lí => Hèn hạ, bất lực, cuối cùng cũng bị trả giá |
Câu 14: Cái kết của câu chuyện diễn ra như thế nào ?
Trả lời:
- Đăm Săn chiến thắng và cùng nô lệ trở vè làng sau khi chiến thắng
- Mở tiệc ăn mừng vô cùng lớn, kéo dài suốt mùa khô, tù trưởng các nơi tụ hội về chật ních người. - Mở tiệc ăn mừng vô cùng lớn, kéo dài suốt mùa khô, tù trưởng các nơi tụ hội về chật ních người.
=> Một người có lòng tôn kính, biết ơn tổ tiên, giàu lòng nhân ái và có trái tim nhân hậu, yêu thương con người.
=> Đăm Săn là bức tượng đài vĩ đại về người anh hùng dân tộc hội tụ đầy đủ phẩm chất, nét đẹp của dân tộc Ê- đê Tây Nguyên với tinh thần và ý chí bất diệt và công lý
=> Mtao Mxây là đại diện cho những bất công ngang trái, tội ác cuối cùng cũng bị tiêu trừ.
VẬN DỤNG CAO
Câu 15: Viết một đoạn văn nêu cảm nhận của em về trận chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây ?
Trả lời:
Toàn bộ diễn biến cuộc đọ sức giữa Đăm Săn và Mtao Mxây được miêu tả khá giàu kịch tích qua ba hiệp. Liên tiếp ba hiệp đấu diễn ra, hành động của cả hai nhân vật đều được khắc họa rõ nét. Trong hiệp đấu thứ nhất, Mtao Mxây “múa khiên như trò chơi, khiên kêu lạch xạch như quả mướp khô, chạy bước cao bước thấp, chạy hết từ bãi tây sang bãi đông, tự xem mình là tướng quen đánh trăm trận, quen xéo nát đất đai thiên hạ”. Còn Đăm Săn thì thách Mtao Mxây múa khiên trước, lúc Mtao Mxây múa khiên Đăm Săn không hề nhúc nhích. Lúc Đăm Săn múa “Một lần xốc tới, chàng vượt qua đồi tranh. Một lần xốc tới nữa chàng vượt qua đồi lồ ô. Chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây”. Sự đối lập trong hành động của hai nhân vật đã cho thấy sự yếu đuối của Mtao Mxây và sự khỏe mạnh của Đăm Săn. Hiệp đấu thứ hai trở nên gay cấn hơn khi Đăm Săn trở nên mạnh mẽ hơn nhờ đớp được miếng trầu mà Mtao Mxây bảo Hơ Nhị quăng cho hắn, sức chàng như tăng lên gấp bội, múa khiên càng mạnh, càng nhanh, càng đẹp. Đăm Săn đuổi theo Mtao Mxây trúng nhưng không thủng đầu vì bộ áo giáp trên người hắn. Cuối cùng, nhờ sự giúp sức của Ông Trời, Đăm Săn tìm ra kế sách để đánh bại Mtao Mxây. Chàng đã giành chiến thắng và cứu được vợ mình. Ông trời chính là đại diện của công lý, cũng là đại diện của sức mạnh trí tuệ.