Đáp án Sinh học 10 chân trời sáng tạo Bài 31: Virus gây bệnh (P2)

BÀI 31 - VIRUS GÂY BỆNH

II. DỰ ÁN ĐIỀU TRA MỘT SỐ BỆNH DO VIRUS GÂY RA TẠI ĐỊA PHƯƠNG

Vận dụng: Điều tra một số bệnh do virus gây ra tại địa phương và tuyên truyền phòng chống bệnh.

Trả lời:

• Bệnh do virus gây ra tại địa phương: sốt xuất huyết (do virus DENGUE gây ra)
• Triệu chứng:
• Giai đoạn 1:
• Sốt cao đột ngột, liên tục.
• Nhức đầu, chán ăn, buồn nôn.
• Da sung huyết.
• Đau cơ, đau khớp, nhức hai hố mắt.
• Thường có dấu chấm xuất huyết ở dưới da, chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam.
• Giai đoạn 2: Thường vào ngày thứ 3-7 của bệnh người bệnh có thể còn sốt hoặc đã giảm sốt. Có thể có các biểu hiện sau:
• Biểu hiện thoát huyết tương do tăng tính thấm thành mạch (thường kéo dài 24-48h). Người bệnh có biểu hiện sưng nề mi mắt, gan to, có thể đau.
• Nếu thoát huyết tương nhiều sẽ dẫn đến sốc với các biểu hiện vật vã, bứt rứt hoặc li bì, lạnh đầu chi, da lạnh ẩm, mạch nhanh nhỏ, huyết áp kẹp, tụt huyết áp hoặc không do được huyết áp, tiểu ít.
• Biểu hiện xuất huyết: xuất huyết dưới da, xuất huyết ở niêm mạc
• Một số trường hợp nặng có thể biểu hiện suy tạng như viêm gan nặng, viêm não, viêm cơ tim. Những biểu hiện nặng này có thể xảy ra ở một số người bệnh không có dấu hiệu thoát huyết tương rõ hoặc không sốc.
• Giai đoạn 3: Giai đoạn hồi phục: Người bệnh hết sốt và thể trạng bắt đầu tốt dần lên, có cảm giác thèm ăn, huyết động bắt đầu ổn định và người bệnh đi tiểu nhiều, các xét nghiệm tiểu cầu tăng dần lên và trở về trạng thái bình thường.Trong giai đoạn này, nếu truyền dịch quá mức có thể gây ra phù phổi hoặc suy tim.
• Cách phòng chống:
• Tránh bị muỗi mang mầm bệnh đốt. Để giảm nguy cơ bị muỗi đốt, hãy hạn chế tối đa việc bạn tiếp xúc với muỗi.
• Lên lịch cho các hoạt động ngoài trời vào những thời điểm loại muỗi này ít phổ biến hơn. Tránh ra ngoài trời vào lúc bình minh, hoàng hôn và đầu giờ tối, khi có nhiều muỗi.
• Mặc áo sơ mi dài tay, quần dài, đi tất và đi giày.
• Ngủ trong màn kể cả ban ngày, Dùng rèm che, màn tẩm hóa chất diệt muỗi, điều hòa nhiệt độ đều có thể làm giảm nguy cơ muỗi bay vào nhà và đốt mọi người trong gia đình.
• Kiểm tra các nguồn nước tù đọng gần nhà và vườn của bạn – đây là những nơi muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết sinh sản và nơi ấu trùng sinh sống.
• Hóa chất xua đuổi có thể độc hại, vì vậy chỉ sử dụng lượng cần thiết, chú ý thuốc độc hại với trẻ nhỏ hoặc trẻ sơ sinh dưới 2 tháng tuổi. Thay vào đó, hãy phủ màn cho xe đẩy hoặc cũi của trẻ khi ra ngoài.

BÀI TẬP

Bài 1: Hãy liệt kê một số bệnh do virus gây ra ở thực vật, động vật và người (tên bệnh, virus gây bệnh, hình ảnh virus, triệu chứng, sự lây truyền, hậu quả...).

Trả lời:

Ở người:

• Bệnh cúm: virus cúm. Triệu chứng sốt hoặc cảm thấy sốt/ớn lạnh, ho, đau họng, sổ mũi hoặc nghẹt mũi, đau nhức cơ hoặc toàn thân, nhức đầu và mệt mỏi. Con đường lây nhiềm: thông qua dịch tiết đường hô hấp. Hình ảnh virus cúm:
• Đậu mùa: virus đậu mùa. con đường lây truyền: Bệnh lây truyền thường xảy ra qua bộ máy hô hấp bằng những giọt nước bọt hoặc tiêm chích trên da bị nhiễm Variola virus. Đôi khi vi rút đậu mùa vào cơ thể gây bệnh qua kết mạc mắt hoặc rau thai. Các dấu hiệu để nhận biết bệnh đậu mùa thường gặp là:
• Sốt cao đột ngột;
• Cơ thể khó chịu, mệt mỏi;
• Đau lưng và đau đầu dữ dội, có lúc đau bụng và nôn;
• 2 - 4 ngày xuất hiện ban ban ngứa;
• Ban phát triển qua các giai đoạn: dát, sần, mụn nước, mụn mủ và đóng vảy;
• Tổn thương của bạn khi tróc vảy sẽ để lại sẹo;
• Bệnh đậu mùa ở trẻ em có thể xuất hiện các biến chứng liên quan đến phổi
• Hình ảnh virus đậu mùa:

• Bệnh quai bị: gây ra bởi virus quai bị (Mumps virus), thuộc họ Paramyxoviridae.  Bệnh lây từ người bệnh qua người lành thông qua nước bọt hoặc dịch tiết mũi họng chứa virus khi người bệnh hắt hơi, ho, nói chuyện, khạc nhổ... Các triệu chứng phổ biến của bệnh quai bị bao gồm: Sốt cao đột ngột, chán ăn, đau đầu; sau khi sốt 1-3 ngày, tuyến nước bọt đau nhức, sưng to, có thể sưng ở một hoặc cả hai bên, khiến khuôn mặt bệnh nhân bị biến dạng, khó nhai, khó nuốt. Không được điều trị đúng cách sẽ dẫn đến những biến chứng nguy hiểm. Một số biến chứng của quai bị gồm:
• Viêm tinh hoàn và đáng lo nhất chính là teo tinh hoàn, có thể dẫn đến vô sinh.
• Viêm buồng trứng: người bệnh sẽ có dấu hiệu đau bụng, rong kinh.
• Đặc biệt, phụ nữ mang thai mắc quai bị trong 3 tháng đầu có thể bị sảy thai hoặc thai chết lưu.
• Nhồi máu phổi: nguyên nhân do huyết khối từ tĩnh mạch tuyến tiền liệt.
• Viêm tụy cấp tính, viêm cơ tim, viêm não, viêm màng não
• Hình ảnh virus quai bị:

Ở động vật:

• Bệnh cúm gia cầm: Virut cúm gia cầm. Con đường lây truyền qua không khí và phân bón, nhưng cũng có thể lây nhiễm từ thức ăn, nước, dụng cụ. Các dấu hiệu và triệu chứng của cúm gia cầm ở gia cầm:
• Chết đột ngột mà không có bất kỳ dấu hiệu nào.
• Yếm thịt (phần ức gà), mào, chân chuyển sang màu tím.
• Đầu, mí mắt, mào, yếm thịt, hông bị sưng.
• Vỏ trứng mềm hoặc biến dạng.
• Giảm sản lượng đẻ trứng.
• Thiếu năng lượng, giảm ăn và không linh hoạt.
• Bị tiêu chảy.
• Chảy nước mũi.
• Hình ảnh virus cúm gia cầm:
• Cúm lợn: virus cúm lợn. Lây truyền qua không khí và phân bón, nhưng cũng có thể lây  nhiễm từ  thức ăn, nước, dụng cụ.
• Lợn bệnh sốt, bỏ ăn, ho, chảy nhiều nước mũi, thở khó, viêm phổi, tổn thương niêm mạc phế quản, dịch nhầy trong phế quản, hạch lympho sưng…, lợn con nằm co cụm một chỗ, da mần đỏ. Ở thể cấp tính, bệnh đột ngột bùng phát và lây lan nhanh ra toàn đàn, sốt cao 41,5 – 42^o
• Hình ảnh virus cúm lợn:

Ở thực vật: Bệnh khảm lá thuốc lá (do virus khảm thuốc lá)

• Biểu hiện: Xuất hiện đầu tiên ở những lá non, gồm các vết đốm xanh, vàng xen kẽ nhau, gân lá nhợt nhạt. Lá ngừng phát triển, phiến lá nhỏ hẹp, mặt lá gồ ghề. Cây nhỏ chỉ bằng 1/2 đến 1/4 lần so với cây khỏe. 
• Hình ảnh virus khảm thuốc lá:

Bài 2: Nêu các biện pháp hạn chế sự lây lan của virus ở người qua các vật chủ trung gian.

Trả lời:

Vật trung gian truyền bệnh hay còn gọi là vector là sinh vật mang mầm bệnh và truyền từ người này sang người khác. Tất cả động vật có vú, chim, động vật chân đốt và côn trùng đều có nguy cơ truyền bệnh cho người. Các vật truyền bệnh được gọi là vật chủ trung gian. 

Các biện pháp hạn chế sự lây lan của virus ở người qua các vật chủ trung gian: 

• Tốt nhất là tiêu diệt các vật chủ trung gian ở khu dân cư VD: tiêu diệt ruồi, muỗi, chuột,...
• Ăn chín uống sôi
• Thói quen ngủ mắc màn,...