Đáp án Sinh học 10 chân trời sáng tạo Bài 1: Giới thiệu khái quát chương trình môn sinh học

BÀI 1 - GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT CHƯƠNG TRÌNH MÔN SINH HỌC

MỞ ĐẦU

Câu 1: Một trong những thành tựu của ngành Sinh học là tạo ra các loài sinh vật biến đổi gene (Genetically Modified Organism– GMO), nhà đó, mang lại cho con người những loại thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao, thời gian bảo quản lâu hơn, giá thành rẻ hơn, đặc biệt, thành tựu này còn góp phần giải quyết vấn đề nạn đói trên thế giới. Ngoài việc đảm bảo nguồn thực phẩm, ngành Sinh học còn có những vai trò gì đối với đời sống con người?

Trả lời: 

• Vai trò của ngành Sinh học đối với cuộc sống con người:
• Góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội, làm thay đổi mạnh mẽ nền công nghiệp, nông nghiệp, y học,..; tăng chất lượng, hiệu quả, an toàn và thân thiện với môi trường.
• Giúp con người giảm bệnh tật, đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng, nâng cao điều kiện chăm sóc sức khoẻ và điều trị bệnh, gia tăng tuổi thọ. 

I. ĐỐI TƯỢNG, LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA MÔN SINH HỌC

Câu 1: Hãy đặt ra các câu hỏi liên quan đến hiện tượng trong Hình 1.2

Trả lời:

Các câu hỏi liên quan đến hiện tượng trong hình 1.2 ta có thể đặt ra là: 

• Câu 1:  Làm sao để bướm cảm nhận được mật hoa trên bông hoa để tới hút
• Câu 2: Tại sao có 1 số loài hoa hấp dẫn ông bướm nhưng lại có những loài hoa thu hút ruồi nhặng?
• Câu 3: Tại sao bông hoa không chỉ tự phấn cho bản thân mà cần nhờ những loài như ong bướm để thụ phấn chéo cùng những bông hoa khác ?
• Câu 4:Tại sao những bông hoa thường có màu sắc sặc sỡ và có mùi hương?
• Câu 5: Tại sao phần lớn những bông hoa sẽ nở vào ban ngày?
• Câu 6: Bướm hút mật thông qua bộ phận gì ?

Câu 2: Hãy sắp xếp các câu hỏi đặt ra vào các nội dung sau:

a, Hình thái và cấu tạo cơ thể

b, Hoạt động chức năng của cơ thể

c, Mối quan hệ giữa các cá thể với nhau

d, Mối quan hệ giữa cá thể với môi trường

e, Quá trình tiến hóa của sinh vật 

Trả lời:

a, Câu 4         

b, Câu 6                 

c, Câu 1, câu 2              

d, Câu 5                

e, Câu 3

Câu 3: Hãy kể tên một số lĩnh vực của của ngành Sinh học. Nhiệm vụ chính của mỗi lĩnh vực đó là gì ?

Trả lời:

• Di truyền học: nghiên cứu về di truyền và biến dị ở các loài sinh vật 
• Sinh học phân tử: nghiên cứu về cơ sở phân tử của các cơ chế di truyền cũng như các hoạt động sống của tế bào.
• Sinh học tế bào: nghiên cứu về cấu tạo và các hoạt động sống của tế bào
• Vi sinh vật học: nghiên cứu các đặc điểm hình thái, cấu tạo, phân bố các quá trình sinh học cũng như vai trò, tác hại của các loài vi sinh vật đối với tự nhiên và con người.
• Giải phẫu học: nghiên cứu về hình thái và cấu tạo bên trong cơ thể sinh vật
• Sinh lí học: Nghiên cứu các quá trình diễn ra bên trong cơ thể sinh vật sống thông qua các cơ quan và hệ cơ quan
• Động vật học: nghiên cứu về hình thái, giải phẫu, sinh lí, phân loại và hành vi của động vật cũng như vai trò và tác hại của chúng đối với tự nhiên và con người.
• Thực vật học: nghiên cứu về hình thái, giải phẫu, sinh lí, phân loại thực vật cũng như vai trò và tác hại của chúng đối với tự nhiên và con người.
• Sinh thái học và môi trường: nghiên cứu về mối quan hệ tương tác qua lại giữa các cá thể sinh vật với nhau và với môi trường sống của chúng, sự thay đổi của các yếu tố môi trường và những vấn đề liên quan đến môi trường.
• Công nghệ sinh học: sử dụng tế bào sống và các quá trình sinh học để tạo ra các sản phẩm sinh học cần thiết cho con người.

Câu 4: Để trả lời các câu hỏi đã đặt ra theo yêu cầu ở Câu 1, ta cần tìm hiểu lĩnh vực nào của ngành Sinh học ?

Trả lời:

Để trả lời các câu hỏi đã đặt ra theo yêu cầu ở Câu 1, ta cần tìm hiểu lĩnh vực Di truyền học, sinh học tế bào, thực vật học, sinh thái học và môi trường, thực vật học, động vật học, vv... của ngành Sinh học

Luyện tập: Nếu yêu thích môn Sinh học, em sẽ chọn lĩnh vực nào của ngành Sinh học? Tại sao?

Trả lời:

Em sẽ chọn ngành công nghệ sinh học. Bởi vì:

• Trong nông nghiệp, công nghệ sinh học được nghiên cứu để ứng dụng trong việc cải thiện giống vật nuôi; hay phát triển các giống cây trồng biến đổi gen, tăng sức đề kháng của cây,… góp phần mang đến cơ hội tiếp cận nguồn thực phẩm phong phú, bổ dưỡng và thu nhập cao hơn cho người dân cũng như bảo vệ môi trường đất và nước nhờ việc giảm sử dụng thuốc trừ sâu và các chất hóa học. 
• Trong dược học, công nghệ sinh học được nghiên cứu để sản xuất vắc-xin giúp tăng cường khả năng miễn dịch của con người , hay các chế phẩm sinh học hỗ trợ điều trị bệnh.
• Trong lĩnh vực y học nhằm hỗ trợ trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh lý, hay kết hợp với nghiên cứu công nghệ tế bào gốc và các ứng dụng trong dược học nhằm hỗ trợ hiệu quả trong điều trị ung thư.

Câu 5: Học tập môn Sinh học mang lại cho chúng ta những lợi ích gì ? 

Trả lời:

Học tập môn sinh học giúp chúng ta:

• Tìm hiểu rõ được sự hình thành và phát triển của thế giới sống, các quy luật của tự nhiên để từ đó giữ gìn bảo vệ sức khỏe
• Biết yêu và tự hào về thiên nhiên, quê hương, đất nước, có thái độ tôn trọng, giữ gìn và bảo vệ thiên nhiên; ứng xử với thiên nhiên phù hợp hơn với sự phát triển bền vững
• Hình thành và phát triển năng lực sinh học: nhận thức sinh học, tìm hiểu thế giới sống; vẫn dụng kiến thức kĩ năng đã học vào thực tiễn.
• Rèn luyện thế giới quan khoa học, tinh thần trách nhiệm, trung thực và nhiều năng lực cần thiết.

Vận dụng: Em sẽ thể hiện tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước bằng những hành động cụ thể nào ?

Trả lời:

Một số hành động thể hiện tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước:

• Tuyên truyền cho mọi người biết về tầm quan trọng của chỉ thị 5K đối với việc phòng, chống dịch SARS – CoV – 2.
• Phân loại rác; không xả rác bừa bãi.
• Không sử dụng các sản phẩm từ động vật hoang dã, các loài có nguy cơ tuyệt chủng.
• Tìm hiểu thêm nhiều kiến thức về Sinh học để ứng dụng vào cuộc sống.

II. VAI TRÒ CỦA SINH HỌC

Câu 6: Hãy nêu một vài thành tự cụ thể chứng minh vai trò của ngành Sinh học đối với sự phát triển kinh tế - xã hội.

Trả lời:

• Giúp con người giảm bệnh tật, đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng, nâng cao điều kiện chăm sóc sức khỏe và điều trị bệnh, tăng tuổi thọ.
• Giúp con người cải thiên trí nhớ , tư vấn và chữa trị các vấn đề về tâm lí cũng như hành vi của con người.
• Đại dịch covid-19 đã cướp đi sinh mạng của rất nhiều người, hiện nay các nhà khoa học đã nghiên cứu ra vacxin để phòng loại virut này.
• Công nghệ sinh học nghiên cứu ra các giống cây sạch bện, nhiều loài sinh vật mang những đặc tính tốt,vv..

Câu 7: Những hiểu biết về bộ não con người đã mang lại những lợi ích gì cho chúng ta?

Trả lời:

Giúp con người cải thiên trí nhớ, tư vấn và chữa trị các vấn đề về tâm lí cũng như hành vi của con người.

Luyện tập: Ngành Sinh học đã có những đóng góp gì trong bảo vệ và phát triển bền vững môi trường sống?

Trả lời:

• Những đóng góp của ngành Sinh học trong bảo vệ và phát triển bền vững môi trường sống:
• Tạo ra các chế phẩm xử lý ô nhiễm môi trường.
• Xây dựng các mô hình sinh thái giúp đánh giá các vấn đề về môi trường như sự nóng lên toàn cầu, mức độ ô nhiễm môi trường, suy kiệt các nguồn tài nguyên thiên nhiên, sự thu hẹp môi trường sống của các loài động vật hoang dã,...
• Đưa ra những mô hình tái sử dụng các chất thải trong trồng trọt, chăn nuôi; tái chế rác thải hữu cơ.