Giáo án Âm nhạc 8 kết nối tiết 29: Thường thức âm nhạc: đàn nguyệt và đàn tính

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu đàn nguyệt

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV trình chiếu cho HS xem video biểu diễn đàn nguyệt:

https://youtu.be/xT_ArR1TdJ4?si=iY1G4Z28hepPvaAT

(1p24 – hết)

- GV tổ chức cho các nhóm đưa ra những thông tin đã chuẩn bị về đàn nguyệt và nêu nhiệm vụ: Nêu những hiểu biết của em về đàn nguyệt.

- GV hướng dẫn HS cùng nhau thảo luận, thống nhất nội dung để cử đại diện trình bày trước lớp.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận nhóm, trả lời câu hỏi của GV.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời 1 – 2 nhóm trả lời câu hỏi.

- GV yêu cầu các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

1. Tìm hiểu đàn nguyệt

- Đàn nguyệt (Nam Bộ gọi là đàn kìm) du nhập vào Việt Nam khoảng thế kỉ XI và sử dụng trong nhiều hình thức sinh hoạt âm nhạc truyền thống của người Việt.

- Mặt đàn hình tròn như Mặt Trăng nên có tên gọi là đàn nguyệt. Đàn có 2 dây bằng tơ se hoặc nilon. Khi biểu diễn, người chơi đàn trong tư thế ngồi hoặc đứng. Tay trái bấm phím đàn, tay phải dùng móng gảy lên dây đàn. Âm thanh đàn nguyệt khỏe khoắn, hơi mờ đục, âm cao tươi sáng, kết hợp với các kĩ thuật chơi như gảy, vê, nhấn, rung,...

- Ngày nay, đàn nguyệt vẫn là nhạc cụ được dùng phổ biến, đặc biệt không thể thiếu trong hát chầu văn – một sinh hoạt âm nhạc dân gian đặc sắc của người việt ở Bắc Bộ và trong nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu đàn tính

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV trình chiếu cho HS xem video biểu diễn đàn tính:

https://youtu.be/YQ0DPukDc-0?si=cM79_TN6XQLq77V4

- GV tổ chức cho các nhóm đưa ra những thông tin đã chuẩn bị về đàn tính và nêu nhiệm vụ: Nêu những hiểu biết của em về đàn tính.

- GV hướng dẫn HS cùng nhau thảo luận, thống nhất nội dung để cử đại diện trình bày trước lớp.

- GV gợi mở cho HS cảm nhận những nét đặc sắc của đàn nguyệt, đàn tính: Đàn nguyệt ở miền Nam gọi là đàn kìm, đàn tính là tính tẩu. Đàn nguyệt có thể độc tấu, hòa tấu. Đàn tính thường đệm cho hát Then – những làn điệu dân ca của đồng bào Tày, Nùng, Thái,...

­­- GV yêu cầu HS có ý thức bảo tồn và phát huy những di sản văn hóa truyền thống như các làn điệu dân ca, nhạc cụ truyền thống của các dân tộc Việt Nam.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận nhóm, trả lời câu hỏi của GV.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời 1 – 2 nhóm trả lời câu hỏi.

- GV yêu cầu các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án.

- GV chuyển sang nội dung mới.

2. Tìm hiểu đàn tính

- Đàn tính (tính tẩu) xuất hiện ở Việt Nam từ lâu đời, phổ biến trong sinh hoạt văn hóa dân gian của một số đồng bào miền núi như Tày, Nùng, Thái,...

- Bầu đàn được làm bằng nửa quả bầu khô cắt ngang, có khoét lỗ nhỏ hình hoa thị để thoát âm. Mặt đàn được làm bằng miếng gỗ mỏng, cần đàn trơn không có phím. Đàn có loại 2 dây hoặc 3 dây.

- Theo cách chơi đàn truyền thống, người chơi gảy bằng ngón trỏ của tay phải. Âm thanh của đàn tính êm dịu, thanh thoát, thường dùng để đệm trong hát then.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Giới thiệu bài hát

- GV giới thiệu cho HS về thể loại dân ca nói chung và dân ca của các dân tộc thiểu số: Dân ca Việt Nam là một thể loại âm nhạc cổ truyền của Việt Nam. Thể loại này có nhiều làn điệu từ khắp các miền cộng đồng người, thể hiện qua có nhạc hoặc không có của các dân tộc Việt Nam, do chính người dân lao động tự sáng tác theo tập quán, phong tục. Tuy nhiên mỗi tỉnh thành của Việt Nam lại có âm giọng và ca từ khác nhau nên dân ca cũng phân theo tỉnh cho dễ gọi vì nó cũng có tính chung của miền Bắc, miền Trung và miền Nam. Ngày nay muốn biết được xuất xứ của một bài dân ca nào đó người ta thường dựa vào một vài đặc điểm có trong đó ví dụ như tiếng địa phương, những địa danh.

- GV hướng dẫn HS quan sát bản nhạc, đọc lời ca bài hát.

- GV cung cấp cho HS một số tư liệu về bài hát: Dân tộc + Giáy là một trong những dân tộc thiểu số sinh sống tập trung ở một số tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam: Lào Cai, Hà Giang, Lai Châu, Yên Bái, Cao Bằng. Dân tộc Giáy có truyện cổ, thơ ca, câu đố, đồng dao,... Dân ca của dân tộc Giáy phong phú, nhiều thể loại, mỗi loại có các bài với làn điệu khác nhau.

+ Soi bóng bên hồ là một bài dân ca khá điển hình của dân tộc Giáy.

- GV cùng HS trao đổi về nội dung, ý nghĩa bài hát.

- GV hướng dẫn HS chia đoạn, chia câu cho bài hát.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát bản nhạc, lắng nghe GV giới thiệu một số thông tin về bài hát.

- HS thảo luận cặp đôi về nội dung, ý nghĩa bài hát.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

1. Giới thiệu bài hát

Bài hát Soi bóng bên hồ là bài dân ca của đồng bào Giáy. Bài hát có giai điệu vui tươi, trong sáng với hình ảnh thiên nhiên và cuộc sống tươi đẹp ở miền núi phía Bắc nước ta.

Nhiệm vụ 2: Hát mẫu, cảm thụ âm nhạc

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV cho HS nghe bài hát Soi bóng bên hồ.

https://youtu.be/pfdEv0J0sPg?si=zXz_D7H_Ssuh6c6E

- GV hát mẫu cho HS nghe một lần bài hát.

- GV hướng dẫn HS lắng nghe, vỗ tay theo phách để cảm nhận nhịp điệu.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS lắng nghe bài hát Soi bóng bên hồ, vỗ tay theo phách để cảm nhận nhịp điệu.

- GV khuyến khích HS thể hiện thái độ tự hào, trân trọng âm nhạc mang giai điệu quê hương.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- HS lắng nghe bài hát Soi bóng bên hồ.

- HS cảm nhận được lời ca, giai điệu bài hát.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét hoạt động nghe nhạc của HS.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

1. Hát mẫu, cảm thụ âm nhạc

- HS lắng nghe bài hát Soi bóng bên hồ.

- Có những cảm thụ ban đầu về lời ca, giai điệu bài hát.

Nhiệm vụ 3: Khởi động giọng

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS khởi động giọng theo mẫu tự chọn.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khởi động giọng theo hướng dẫn của GV.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- HS khởi động giọng theo lớp, theo nhóm, cá nhân.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chỉnh sửa lỗi sai cho HS (nếu có) và chuyển sang nhiệm vụ mới.

3. Khởi động giọng

HS khởi động giọng theo mẫu tự chọn.