Giáo án chuyên đề Lịch sử 11 chân trời CĐ 1 Hoạt động 6: Nghệ thuật thời Nguyễn

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Những nét chính trong nghệ thuật thời Nguyễn

Nhiệm vụ 1.1. Điêu khắc, kiến trúc

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành 4 nhóm.

- GV yêu cầu các nhóm thảo luận, thực hiện nhiệm vụ cụ thể sau: Khai thác Hình 1.40 – 1.45, mục Em có biết, thông tin trong mục 6a SGK tr.16 – 19 và hoàn thành Phiếu học tập số 3: Nêu những nét cơ bản và điểm mới về kiến trúc, điêu khắc thời Nguyễn.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3

- GV cho HS quan sát thêm một số hình ảnh, thông tin về nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc thời Nguyễn (Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 1.1).

- GV hướng dẫn các nhóm liên hệ, vận dụng thực tế và thực hiện nhiệm vụ: Sưu tầm tranh ảnh, video giới thiệu về Quần thể di tích Cố đô Huế và giới thiệu với lớp của em.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác hình ảnh, video, thông tin và hoàn thành Phiếu học tập số 3.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 nhóm lần lượt trình bày về những nét cơ bản và điểm mới về kiến trúc, điêu khắc thời Nguyễn theo Phiếu học tập số 3.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS giới thiệu về Quần thể di tích Cố đô Huế trước lớp (Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 1.1).

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận:

+ Kiến trúc phát triển mạnh mẽ, có sự kế thừa kiến trúc truyền thống qua các thời kì trước đó, để lại nhiều dấu ấn trong lịch sử kiến trúc Việt Nam.

+ Điêu khắc phát triển phong phú, đa dạng, có mặt trong mọi công trình kiến trúc từ cung đình tới dân gian. Có sự tiếp nối ý tưởng, đề tài, phương pháp tạo hình của các thế kỉ trước.

(Sơ đồ tư duy tổng kết hoạt động đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 1.1).

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

6. NGHỆ THUẬT THỜI NGUYỄN

a. Những nét chính trong nghệ thuật thời Nguyễn

* Kiến trúc, điêu khắc

Kết quả Phiếu học tập số 3 đính kèm phía dưới nhiệm vụ 1.1.

THÔNG TIN, HÌNH ẢNH, VIDEO VỀ NGHỆ THUẬT THỜI NGUYỄN

Bảng thống kê số lượng tượng đá trong các lăng tẩm Huế

KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3

Nhiệm vụ 1.2. Hội họa, Âm nhạc

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, khai thác Hình 1.46 – 1.48, mục Em có biết, thông tin trong mục 6a SGK tr.19. 20 và trả lời câu hỏi: Hội họa và âm nhạc thời Nguyễn có sự phát triển như thế nào?

- GV cho HS quan sát thêm hình ảnh, video về hội họa, âm nhạc thời Nguyễn (đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 1.2).

- GV liên hệ thực tế tại địa phương, yêu cầu HS thực hiện nhiệm vụ: Sưu tầm và giới thiệu một loại hình âm nhạc cổ ở địa phương em.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát hình ảnh, video, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 cặp đôi nêu sự phát triển của âm nhạc, hội họa thời Nguyễn.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS giới thiệu loại hình âm nhạc có ở địa phương em.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận:

+ Hội họa:

●       Dấu ấn tiêu biểu của hội họa thời Nguyễn là những bức tranh trang trí kết hợp với thơ văn ở các công trình kiến trúc, gắn với chủ đề tứ linh, tứ quý, rồng, hạc, cây cỏ, hoa lá, chim muông,…

●       Xuất hiện dòng tranh gương (tranh kính) trong cung đình do triều Nguyễn đặt hàng từ Trung Quốc.

+ Âm nhạc:

●       Âm nhạc cung đình được hoàn thiện và phát triển đến đỉnh cao trên cơ sở kế thừa thành tựu âm nhạc dân tộc và  sự tiếp thu, dân tộc hóa một số yếu tố bên ngoài.

●       Âm nhạc và các hình thức diễn xướng dân gian tùy theo đặc trưng vùng miền, tộc người đều có sự phát triển phong phú, đa dạng.

(Sơ đồ tư duy tổng kết đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 1.2)

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

* Hội họa, âm nhạc

- Hội họa:

+  Những bức tranh trang trí kết hợp với thơ văn ở các công trình kiến trúc cung đình, lăng mộ.

+ Dòng tranh dân gian tiếp tục phát triển (tranh thời, tranh trang trí, tranh mô tả sinh hoạt,…). Đặc biệt, dòng tranh gương (tranh kính) đã du nhập và phát triển từ đầu thế kỉ XIX.

- Âm nhạc:

+ Âm nhạc cung đình (nhã nhạc cung đình): loại hình nghệ thuật đặc biệt sử dụng trong các dịp lễ tết, lễ tiết của triều đình, được hoàn thiện và phát triển đến đỉnh cao.

+ Các hình thức dân gian (tuồng, chèo, múa rối, hát nói, lí,…): phát triển phong phú, đa dạng.

+ Âm nhạc và các hình thức diễn xướng cung đình, dân gian có sự gần gũi, hòa quyện với nhau.

THÔNG TIN, HÌNH ẢNH, VIDEO VỀ HỘI HỌA, ÂM NHẠC THỜI NGUYỄN

https://www.youtube.com/watch?v=YsYaqev7OIE

Nhã nhạc cung đình Huế

- Nhã nhạc là thể loại âm nhạc được trình diễn trong cung đình Việt Nam vào các dịp tế, lễ, những ngày lễ tôn giáo và các sự kiện đặc biệt (lễ đăng quang, lễ đón khách ngoại giao).

- Ở Việt Nam, Nhã nhạc bắt đầu xuất hiện vào thế kỉ XV, nhưng phải đến thời kì nhà Nguyễn (giữa thế kỉ XIX) mới phát triển rực rỡ và đạt đến trình độ uyên bác.

- Nhã nhạc cung đình bao gồm nhiều loại hình âm nhạc khác nhau, từ Lễ nhạc (dùng vào các cuộc tế, lễ lớn nhỏ của cung đình, trong các chùa, miếu), nhạc thính phòng, sân khấu... mà mỗi bộ môn đều có những nghệ sĩ chuyên sáng tạo và biểu diễn. - Nhạc khí dùng trong Nhã nhạc cung đình được chế tạo khéo léo, tinh xảo. Các buổi trình diễn Nhã nhạc thường huy động rất nhiều diễn viên ca múa và xiêm y được trang trí lộng lẫy, tinh tế.

- Dàn Đại nhạc là dàn nhạc quan trọng trong hệ thống nhạc lễ cung đình Huế, được diễn tấu trong các buổi lễ quan trọng như lễ tế đàn Nam Giao, tế miếu,... Dàn Tiểu nhạc mang màu sắc trang nhã, vui tươi, thường được diễn tấu trong các buổi yến tiệc của triều đình, trong các lễ đại khánh, dịp tết Nguyên đán.

- Ngày nay, Nhã nhạc cung đình Huế với các hình thức như dàn nhạc, ca chương, bài bản, vũ khúc được diễn xướng trong nhiều dịp như Phe-xti-van Huế, lễ hội Phật giáo, lễ hội dân gian, âm nhạc thính phòng,... Nhã nhạc còn được trình diễn trong các nghi thức ngoại giao, biểu diễn phục vụ khách du lịch và dân địa phương trong các dịp đại lễ, Tết cổ truyền.

- Giá trị nghệ thuật của Nhã nhạc vẫn được giữ gìn và tiếp tục phát huy.

SƠ ĐỒ TƯ DUY TỔNG KẾT NHIỆM VỤ 1.2

Nhiệm vụ 2. Những điểm mới trong nghệ thuật thời Nguyễn

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác Hình 1.49, thông tin trong mục 6b SGK tr.20 và cho biết: Nêu những điểm mới trong nghệ thuật thời Nguyễn.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, khai thác hình ảnh, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS nêu những điểm mới trong nghệ thuật thời Nguyễn.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Kế thừa thành tựu nghệ thuật truyền thống dân tộc, nghệ thuật thời Nguyễn đã cải biến và phát huy mạnh mẽ, đây thuyết phục những giá trị tinh hoa của dân tộc. Từ kiến trúc, điêu khắc cho đến hội hoạ, âm nhạc đều có sự kết hợp hài hoà giữa yếu tố truyền thống và yếu tố cách tân, phản ánh quá trình lao động sáng tạo không ngừng của nhân dân.

b. Những điểm mới trong nghệ thuật thời Nguyễn

- Nghệ thuật thời Nguyễn đã cải biến và phát huy mạnh mẽ mẽ, thuyết phục giá trị tinh hoa của dân tộc.

- Kiến trúc, điêu khắc, âm nhạc, hội họa, âm nhạc có sự kết hợp giữa yếu tố truyền thống, yếu tố cách tân, phản ánh quá trình lao động, sáng tác không ngừng của nhân dân.

- Các công trình nghệ thuật hài hòa với thiên nhiên, có kết cấu tổng thể chặt chẽ, ý tưởng sáng tạo, phương pháp biểu đạt mạch lạc, quy chuẩn.

- Kiến trúc, điêu khắc, hội họa có sự tiếp thu thành tựu nghệ thuật Trung Hoa và phương Tây.

- Bước đầu thể hiện tính chuyên nghiệp qua khả năng tổ chức các hoạt động nghệ thuật.