Giáo án chuyên đề Lịch sử 11 kết nối Chuyên đề 3: Danh nhân trong lịch sử Việt Nam (P2)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

- GV chia HS cả lớp thành 4 nhóm.

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm tìm hiểu trước ở nhà:

+ Nhóm 1, 3: Tìm hiểu về Đinh Bộ Lĩnh.

+ Nhóm 2, 4: Tìm hiểu về Lê Thánh Tông

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về Đinh Bộ Lĩnh

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV nhắc lại nhiệm vụ của Nhóm 1, 3:

+ Khai thác Hình 4 - 5, thông tin mục II.1 SGK tr.42, 43 và trả lời câu hỏi: Em hãy giới thiệu thân thế và sự nghiệp của Đinh Bộ Lĩnh.

+ Khai thác Tư liệu 1, nêu nhận xét của em về những đóng góp của Đinh Bộ Lĩnh đối với lịch sử dân tộc.

- GV cung cấp thêm một số tư liệu để HS cả lớp tìm hiểu thêm về Đinh Bộ Lĩnh (Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 1).

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác hình ảnh, thông tin trong mục kết hợp sưu tầm thêm thông tin, tư liệu trên sách, báo, internet và thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS trong quá trình thảo luận (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện Nhóm 1 (hoặc Nhóm 3) giới thiệu thân thế và sự nghiệp của Đinh Bộ Lĩnh.

- GV mời đại diện Nhóm 1 (hoặc Nhóm 3) nhận xét về những đóng góp của Đinh Bộ Lĩnh đối với lịch sử dân tộc:

+ Chấm dứt tình trạng phân tán, cát cứ để thống nhất đất nước.

+ Xưng đế, đặt quốc hiệu, dựng kinh đô, định niên hiệu, khẳng định nền độc lập, tự chủ của quốc gia Đại Cổ Việt.

+ Xây dựng một mô hình nhà nước với thiết chế mới: quân chủ trung ương tập quyền - nhà nước quân chủ trung ương tập quyền đầu tiên trong lịch sử Việt Nam.

+ Trở thành vị hoàng đế đầu tiên của Việt Nam sau thời kì Bắc thuộc kéo dài.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến hoặc đặt câu hỏi cho nhóm bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, kết luận:

+ Đinh Bộ Lĩnh là người có công lao chấm dứt tình trạng cát cứ, thống nhất đất nước và lập ra nhà nước Đại Cồ Việt.

+ Ngày nay, rất nhiều tỉnh, thành của Việt Nam có đường, trường học mang tên Đinh Tiên Hoàng. Nhiều đền thờ, tượng đài vua Đinh cũng được dựng nhằm tôn vinh, tưởng nhớ hoàng đế đầu tiên của nhà nước Đại Cồ Việt.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

II. Một số nhà chính trị nổi tiếng của Việt Nam thời cổ - trung đại

1. Đinh Bộ Lĩnh (924 -979)

* Thân thế

- Quê ở làng Đại Hữu, châu Đại Hoàng (nay là Gia Viễn, Ninh Bình).

- Ông mồ côi cha (cha là Đinh Công Trứ, từng giữ nhiều chức vụ trong triều đình) nên phải theo mẹ vào ở động bên cạnh đền thờ sơn thần.

- Ông sớm tỏ ra là người thông minh, có khí phách và tài thao lược.

* Sự nghiệp, công lao

- Bối cảnh đất nước bị chia cắt: thực hiện công cuộc thống nhất và ổn định đất nước, thu phục các sứ quân, chấm dứt tình trạng cát cứ.

- Năm 968: ông lên ngôi Hoàng đế, đặt quốc hiệu nước ta là Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư (Ninh Bình), trị vì từ năm 968 đến năm 979.

- Sau khi lên ngôi:

+ Ổn định tình hình đất nước sa thời gian hỗn loạn, tổ chức bộ máy chính quyền của nhà nước độc lập, thiết lập quan hệ giao bang với các nước láng giềng.

+ Coi trọng tổ chức quân đội, xây dựng cấm quân trực tiếp bảo vệ kinh đô.

+ Đúc đồng tiền Thái Bình hưng bảo, thực hiện một số chính sách phát triển nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp.

TƯ LIỆU:

     Theo Đại Việt sử ký toàn thư, ngay khi lên ngôi, Đinh Tiên Hoàng đã “đặt quốc hiệu là Đại Cồ Việt, dời kinh đô về động Hoa Lư, bắt đầu dựng đô mới, đắp thành đào hào, xây cung điện, đặt triều nghi. Bầy tôi dâng tôn là Đại Thắng Minh Hoàng đế”. Hai năm sau (970), vua đổi niên hiệu là Thái Bình. Việc đổi xưng là hoàng đế, đổi tên nước thành Đại Cồ Việt và đặt niên hiệu được cho là ba việc làm khẳng định sự độc lập của nước Việt Nam thời bấy giờ mà trước đó không có hoặc hiếm có vị vua nào làm được.

     Nhận xét về Đinh Tiên Hoàng, sử gia Lê Văn Hưu viết trong Đại Việt sử ký toàn thư: “Tiên Hoàng nhờ có tài năng sáng suốt hơn người, dũng cảm mưu lược nhất đời, đương lúc nước Việt ta không có chủ, các hùng trưởng cát cứ, một phen cất quân mà mười hai sứ quân phục hết. Vua mở nước dựng đô, đổi xưng hoàng đế, đặt trăm quan, lập sáu quân, chế độ gần đầy đủ, có lẽ ý trời vì nước Việt ta mà lại sinh bậc thánh triết để tiếp nối quốc thống của Triệu Vương chăng?”,

     Sử gia Lê Tung viết trong Việt giám thông khảo tổng luận: “Vua chính thống của nước Việt ta, thực bắt đầu từ đấy”.

MỘT SỐ HÌNH ẢNH, VIDEO VỀ ĐINH BỘ LĨNH

https://www.youtube.com/watch?v=HBB-YDTUkUQ

https://www.youtube.com/watch?v=vUyoB-WJbW8

Nhiệm vụ 2: Lê Thánh Tông

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV nhắc lại nhiệm vụ của Nhóm 2, 4:

+ Khai thác Hình 6 - 7, mục Em có biết, Kết nối với ngày nay, thông tin mục II.2 SGK tr.43, 44 và trả lời câu hỏi: Giới thiệu thân thế, sự nghiệp của Lê Thánh Tông.

+ Khai thác Tư liệu 2 SGK tr.44 và trả lời câu hỏi: Nêu nhận xét của em về những đóng góp chính của vua Lê Thánh Tông đối với lịch sử dân tộc.

- GV cung cấp thêm một số tư liệu để HS cả lớp tìm hiểu thêm về Lê Thánh Tông (Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 2).

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác hình ảnh, thông tin trong mục kết hợp sưu tầm thêm thông tin, tư liệu trên sách, báo, internet và thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS trong quá trình thảo luận (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện Nhóm 2 (hoặc Nhóm 4) giới thiệu thân thế và sự nghiệp của Lê Thánh Tông.

- GV mời đại diện Nhóm 2 (hoặc Nhóm 4) nhận xét về những đóng góp của Lê Thánh Tông đối với lịch sử dân tộc:

+ Ông được đánh giá là vị vua “cải cách”.

+ Trong 38 năm trị vì, vua Lê Thánh Tông đã ban hành nhiều chính sách nhằm hoàn thiện bộ máy nhà nước, hành chính, kinh tế, giáo dục, khoa cử, luật pháp. Đại Việt dưới thời trị vì của vua Lê Thánh Tông là thời kì phát triển thịnh trị của đất nước thời quân chủ.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến hoặc đặt câu hỏi cho nhóm bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, kết luận: Lê Thánh Tông là vị vua đã thực hiện cuộc cải cách đất nước toàn diện, đưa quốc gia Đại Việt phát triển thịnh trị trong thế kỉ XV.

- GV kết luận chung: Đinh Bộ Lĩnh, Lê Thánh Tông nói riêng, các nhà chính trị nổi tiếng trong lịch sử dân tộc nói chung là những vị minh quân, quan lại tài đức thời quân chủ có đóng góp lớn trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, đưa đất nước phát triển lên một tầm cao mới.

- GV chuyển sang nội dung mới.

2. Lê Thánh Tông

* Thân thế

- Lê Thánh Tông (1442 – 1497) tên húy là Lê Tư Thành, là con trai thứ 4 của vua Lê Thánh Tông.

- Ông là người có tư chất thông minh, chăm chỉ học tập, dáng dấp đoan chính.

* Sự nghiệp, đóng góp

Sau khi lên ngôi năm 1460, Lê Thánh Tông đã thực hiện nhiều cải cách nhằm củng cố chế độ quân chủ tập quyền, thúc đẩy sự phát triển của đất nước:

- Về chính trị: hoàn thiện bộ máy hành chính, chia cả nước thành 12 đạo và phủ Trung Đô, sắp xếp hệ thống quan lại, hoàn thiện luật pháp, cho vẽ bản đồ cả nước (Hồng Đức bản đồ).

- Về kinh tế: tích cực thực hiện mở rộng diện tích đất canh tác và củng cố kinh tế nông nghiệp.

- Về văn hóa, giáo dục:

+ Khoa cử trở thành phương thức chủ yếu để tuyển chọn nhân tài cho bộ máy nhà nước, được tổ chức thường xuyên với quy định rõ ràng.

+ Sáng lập Hội Tao Đàn, vừa sáng tác, vừa bình thơ.

+ Nhiều công trình sử học và văn thơ lớn được biên soạn.

- Về ngoại giao: duy trì chính sách mềm dẻo những kiên quyết trong mối quan hệ bang giao với Trung Quốc.