Giáo án chuyên đề Lịch sử 11 kết nối Chuyên đề 3: Danh nhân trong lịch sử Việt Nam (P3)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Trần Quốc Tuấn

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, thực hiện nhiệm vụ:

Khai thác hình 8 – 9, Tư liệu 3 – 4, thông tin mục III.1 SGK tr.44 – 46 và trả lời câu hỏi:

+ Trình bày thân thế, sự nghiệp của Trần Quốc Tuấn.

+ Nêu đánh giá của em về vai trò của ông đối với lịch sử dân tộc.

- GV cung cấp thêm một số tư liệu về Trần Quốc Tuấn để HS tìm hiểu (Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 1).

- GV cho HS liên hệ, vận dụng thực tế, kết hợp sưu tầm tư liệu trên sách, báo, internet và trả lời câu hỏi: Em hãy kể tên các địa phương có xây dựng đền thờ hoặc tổ chức lễ hội tôn vinh Trần Quốc Tuấn mà em biết.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin, tư liệu trong mục, kết hợp tìm hiểu trên sách, báo, internet và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày thân thế, sự nghiệp của Trần Quốc Tuấn.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS đánh giá về vai trò của Trần Quốc Tuấn đối với lịch sử dân tộc: Trần Quốc Tuấn là một trong những vị tướng vĩ đại nhất trong lịch sử nhân loại. Mặc dù quân Mông – Nguyên là đạo quân hùng mạnh nhất thế kỉ XIII, song khi phải đương đầu với đạo quân, Trần Quốc Tuấn đã tỏ rõ tinh thần yêu nước, căm thù giặc, bản lĩnh kiên cường, ý chí quyết chiến, tin tưởng vào sức mạng của dân tộc.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi mở rộng (Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 1).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, kết luận:

+ Trần Quốc Tuấn là nhà quân sự kiệt xuất của dân tộc, đã thống lĩnh quân đội nhà Trần giành thắng lợi vẻ vang trong các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên.

+ Nhân dân tôn vinh ông là Đức Thánh Trần và lập đền thờ ở nhiều nơi.

- GV chuyển sang nội dung mới.

III. Một số danh nhân quân sự Việt Nam

1. Trần Quốc Tuấn

* Thân thế:

- Trần Quốc Tuấn (? – 1300) là con của Án Sinh Vương Trần Liễu, cháu của vua Trần Thái Tông, sinh tại thôn Tức Mặc, xã Mỹ Lộc, Thiên Trường (nay là Lộc Vượng, thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định).

- Ông sớm bộc lộ là người thông minh, xuất chúng, ham thích đọc sách và luyện tập võ nghệ.

* Sự nghiệp, đóng góp

- Với vai trò là danh tướng:

Trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên (1285 và 1287 – 1288):

+ Trần Quốc Tuấn giữ chức Quốc công tiết chế, thống lĩnh quân đội Đại Việt:

·      Trực tiếp đốc thúc vương hầu, tôn thất, điều động binh lính, chuẩn bị kháng chiến.

·      Giao cho các tướng trấn giữ những khu vực trọng yếu.

·      Định ra kế sách, chiến lược cho toàn bộ cuộc kháng chiến.

+ Chú ý tới việc đoàn kết tôn thất nhà Trần và quân dân Đại Việt, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc.

- Với vai trò là nhà lí luận quân sự: Biên soạn bộ sách Binh thư yếu lược, Vạn Kiếp tông bí truyền thư, đúc kết các kế sách, binh pháp đánh trận cho quân đội.

TƯ LIỆU:

     Cuộc đời Trần Quốc Tuấn trải qua một lần gia biến, ba lần quốc nạn và ông đã tỏ ra là một bậc hiền tài. Thù nhà ông không đặt lên trên quyền lợi dân nước, xã tắc. Ông đã biết dẹp thù riêng, vun trồng cho mối đoàn kết giữa tông tộc họ Trần khiến cho nó trở thành cội rễ của đại thắng. Bấy giờ quân Nguyên sang xâm chiếm Việt Nam. Trần Quốc Tuấn đã giao hải hòa hiếu với Trần Quang Khải. Hai người là hai đầu mối của hai chi trong họ Trần; sự hòa hợp của hai người chính là sự thống nhất ý chí của toàn bộ vương triều Trần, đảm bảo đánh thắng quân Nguyên hung hãn. Vua giao quyền tiết chế cho Trần Quốc Tuấn. Ông biết dùng người tài như các anh hùng Trương Hán Siêu, Phạm Ngũ Lão, Yết Kiêu, Dã Tượng,… đều từ cửa tướng của ông mà ra. Ông rất thương binh lính và họ cũng rất tin tưởng ông. Đội quân cha con ấy trở thành đội quân bách thắng. Ông soạn hai bộ “Binh thư yếu lược” và “Vạn Kiếp tông bí truyền thư” để dạy bảo các tướng cách cầm quân đánh giặc, biết dĩ đoản binh chế trường trận. Là tướng nhân, ông thương dân, thương quân, chỉ cho quân dân con đường sáng. Là tướng nghĩa, ông coi việc phải hơn điều lợi. Là tướng chí, ông biết lẽ đời sẽ dẫn đến đâu. Là tướng dũng, ông sẵn sàng xông pha vào nơi nguy hiểm để đánh giặc, lập công, cho nên trận Bạch Đằng oanh liệt nghìn đời là đại công của ông. Là tướng tín, ông bày tỏ trước cho quân lính biết theo ông thì sẽ được gì, trái lời ông thì sẽ bị gì. Cho nên cả ba lần đánh giặc Mông – Nguyên, Trần Quốc Tuấn đều lập công lớn.

MỘT SỐ HÌNH ẢNH, VIDEO VỀ TRẦN QUỐC TUẤN

https://www.youtube.com/watch?v=nr8BTuNushk

(GV cho HS xem video tùy thời gian và thực tế giảng dạy tại lớp học)

Trả lời câu hỏi mở rộng

(Tham khảo tư liệu hình ảnh ở trên).