Giáo án dạy thêm ngữ văn 12

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành nhóm theo bàn, trao đổi thảo luận, trả lời câu hỏi:

+ Trình bày hoàn cảnh lịch sử, xã hội và văn hóa văn học Việt Nam từ cách mạng tháng Tám 1945- 1975?

+ Văn học Việt Nam từ 1945 – 1975 trải qua các giai đoạn phát triển nào, nêu các thành tựu chủ yếu.

+ Em hãy nêu các đặc điểm cơ bản của văn học Việt Nam 1945 – 1975?

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

- HS tiếp nhận nhiệm vụ, suy nghĩ, thảo luận, vạch ra ý trả lời.

- GV quan sát quá trình HS hệ thống lại kiến thức.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV lần lượt gọi HS đứng dậy nhắc lại kiến thức thông qua trả lời câu hỏi, cùng cả lớp hệ thống kiến thức.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV đánh giá, nhận xét quá trình HS tham gia thảo luận, chuẩn kiến thức, chuyển sang nhiệm vụ mới.

I. KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ 1945 – 1975

1. Hoàn cảnh lịch sử

+ Cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc kéo dài 30 năm

+ Sự lãnh đạo và đường lối văn nghệ của Đảng

+ Điều kiện giao lưu văn hóa với nước ngoài hạn chế.

2. Các giai đoạn phát triển

2.1. Từ 1945 – 1954

- Nội dung: Ca ngợi tổ quốc và nhân dân trong sự hồi sinh kì diệu  sau CM tháng Tám, sức mạnh của nhân dân trong cuộc kháng chiến chống Pháp.

- Thành tựu: truyện kí, thơ ca phát triển, kịch, lí luận phê bình xuất hiện một số tác phẩm.

2.2. Từ 1955 – 1964

- Nội dung: Ca ngợi cuộc sống mới, con người mới, niềm tin vào cuộc sống XDXHCN, thể hiện nỗi đau chia cắt và ý chí thống nhất đất nước.

- Thành tựu: truyện ngắn, kí, thơ ca phát triển mạnh, kịch xuất hiện nhiều tác phẩm gây chú ý.

2.3. Từ 1965 – 1975

- Nội dung: phản ánh hiện thực cuộc kháng chiến chống Mĩ. Ca ngợi chủ nghĩa anh hùng cách mạng và tinh thần bất khuất của con người trong chiến tranh

- Thành tựu: Văn xuôi phát triển mạnh đậm chất kí, thơ nở rộ đậm chất hiện thực và chính luận, kịch, phê bình lí luận có nhiều tác phẩm đáng ghi nhận.

3. Các đặc điểm cơ bản

- Nền văn học chủ yếu vận động theo hướng cách mạng hóa, gắn bó sâu sắc với vận mệnh chung của đất nước.

- Nền văn học hướng về đại chúng

- Nền văn học mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn.

+ Khuynh hướng sử thi: Tập trung phản ánh những vấn đề cơ bản nhất, có ý nghĩa sống còn của đất nước. Nhân vật chính tiêu biểu cho lí tưởng chung của dân tộc, gắn bó số phận mình với số phận đất nước, giọng điệu ngợi ca, trang trọng, tráng lệ, hào hùng.

+ Cảm hứng lãng mạn: thể hiện trong việc khẳng định phương diện lí tưởng của cuộc sống mới và vẻ đẹp của con người mới, ca ngợi chủ nghĩa anh hùng CM và tin tưởng vào tương lai tươi sáng của dân tộc.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

- GV đặt câu hỏi:

+ Theo em hoàn cảnh LS của đất nước giai đoạn này có gì khác trước? Hoàn cảnh đó đã chi phối đến quá trình phát triển của VH như thế nào?

+ Hãy nêu những chuyển biến và một số thành tựu ban đầu trong giai đoạn văn học Việt Nam từ 1975 đến hết thế kỉ XX?

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

- HS tiếp nhận nhiệm vụ, suy nghĩ, thảo luận, vạch  ra ý trả lời.

- GV quan sát quá trình HS hệ thống lại kiến thức.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS đứng dậy tại chỗ trả lời câu hỏi

- HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nhiệm vụ mới.

II. Văn học Việt Nam từ 1975 đến hết thế kỉ XX

a. Hoàn cảnh lịch sử

- Đất nước thống nhất, nhưng hậu quả chiến tranh nặng nề

- Từ 1986 công cuộc đổi mới phát triển, tác động đến văn học, đòi hỏi đổi mới văn học.

b. Những chuyển biến và một số thành tựu ban đâu.

- Từ 1975 – 1985:

+ Chặng đường chuyển tiếp, trăn trở tìm hướng đi mới trong văn học.

+ Thơ nở rộ thể trường ca

+ Văn xuôi mở rộng hơn về đề tài (chống tiêu cực, những tổn thất trong chiến tranh).

- Từ 1986 – hết thế kỉ XX

+ Văn học thực sự bước vào cuộc đổi mới ở mọi phương diện: đề tài, chủ đề, thủ pháp nghệ thuật.

+ Văn học vận động theo hướng dân chủ hóa, mang tính nhân bản, nhân văn sâu sắc, có tính chất hướng nội, quan tâm nhiều hơn tới số phận cá nhân trong những hoàn cảnh phức tạp, đời thường...

PHIẾU HỌC TẬP

Câu 1. Chọn một tác phẩm đã học trong chương trình  ngữ văn THCS để trình bày cảm nhận của anh chị về một trong hai nguồn cảm húng bao trùm văn học giai đoạn 1945 – 1975: ca ngợi cuộc chiến đấu về độc lập dân tộc và công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Câu 2. Một trong những đặc điểm cơ bản của văn học Việt Nam từ 1945 – 1975 là „“chủ yếu mang tính sử thi“. Anh (chị) hãy làm sáng tỏ đặc điểm này?

Gợi ý đáp án:

- Câu 1. Chọn một số tác phẩm quen thuộc như: Đồng chí (Chính Hữu), Đoàn thuyền đánh cá (Huy Cận), Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải), Làng (Kim Lân), Lặng lẽ Sa pa (Nguyễn Thành Long), Chiếc lược ngà(Nguyễn Quang Sáng)...Cần làm nổi vật những biểu hiện cụ thể của tình cảm yêu nước thể hiện qua mỗi tác phẩm.

- Câu 2. Cần phải chỉ ra những đặc trưng cơ bản của “khuynh hướng sử thi” trong văn học 1945-1975:

+ Ra đời và phát triển trong Cách mạng tháng Tám và cuộc chiến tranh ái quốc vĩ

đại ác liệt và kéo dài chống thực dân Pháp, đế quốc Mĩ, văn học Việt Nam giai đoạn 1945-1975 trước hết là một nền văn học của chủ nghĩa yêu nước. Đó không phải là văn học của những số phận cá nhân mà là tiếng nói của cộng đồng dân tộc trước thử thách ác liệt: Tổ quốc còn hay mất, độc lập tự do hay nô lệ, ngục tù. Đó là văn học củ những sự kiện lịch sử, của số phận toàn dân, của chủ nghĩa anh hùng.

+ Nhân vật trung tâm của văn học thời kì này là những con ngu{ởt gắn số phận mình với số phận đất nước và kết tỉnh những phẩm chất coa quý của cộng đồng. Đó là những con người đại điện cho giai cấp, cho dân tộc và thời đại, chứ không phải đại diện cho cá nhân mình.

+ Nhà văn, nhà thơ nhân danh cộng đồng mà ngợi ca người anh hùng với những

chiến công chói lọi. .

Những đặc trưng cơ bản trên của khuynh hướng sử thi đã chỉ phối toàn diện và sâu sắc văn học Việt Nam giai đoạn 1945-1975

- Học sinh có thể chọn trong các tác phẩm như Việt Bắc ( Tố Hữu), Đất nước ( Nguyễn Khoa Điềm ), Rừng xà nu ( Nguyễn Trung Thành)... những nội dung phù hợp để phân tích làm sáng tổ nhận định.