Giáo án kì 2 Ngữ văn 12 kết nối tri thức

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu tác giả và văn bản Đời muối

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

Dựa vào kiến thức trong SGK để trả lời câu hỏi sau:

+ Trình bày những hiểu biết của anh chị về tác giả cũng như văn bản Đời muối?

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia vai đóng cặp để thực hiện phỏng vấn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Mác Kơ-len-xki sinh năm 1948.

- Là nhà báo và nhà văn người Mỹ.

- Ông là tác giả của nhiều cuốn sách bán chạy như: Khi loài cá biến mất (1997), Đời muối: Lịch sử thế giới (2002), Giấy: Lật giở từng trang sử (2016), Cá hồi và trái đất: Lịch sử của một số phận bình thường (2020)... Thông qua việc khảo sát lịch sử những vật dụng thường nhật hay các mặt hàng quan trọng, phổ biến, các cuốn sách của ông mang lại một góc nhìn thú vị và mới mẻ về lịch sử loài người.

2. Tác phẩm

Văn bản trên được trích trong cuốn Đời muối: lịch sử thế giới cuốn sách khám phá hành trình của muối trong lịch sử nhân loại.

Nhiệm vụ 1: Khám phá văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV chia lớp thành 4 nhóm thảo luận trong vòng 3 phút để trả lời câu hỏi sau đây:

+ Nhóm 1: Tiến trình lịch sử nhân loại đã được tác giả tóm lược như thế nào? Trong tiến trình lịch sử đó, theo tác giả muối đóng vai trò gì?

+ Nhóm 2: Dữ liệu được tác giả sử dụng là dữ liệu sơ cấp hay thứ cấp? Em cảm nhận như thế nào về mức độ chính xác, đáng tin cậy của dữ liệu?

+ Nhóm 3: Phân tích và đánh giá cách trình bày dữ liệu của tác giả trong văn bản?

+ Nhóm 4: Góc nhìn và quan điểm của tác giả về lịch sử có gì độc đáo?

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện các nhóm lên bảng yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

II. Khám phá văn bản

- Nhóm 1:

Căn cứ vào thời gian và tầm quan trọng của muối đối với đời sống của con người, tác giả đã tóm lược lịch sử nhân loại thành hai giai đoạn:

+ Giai đoạn 1: Trước khi muối trở thành một nhu cầu thiết yếu với đời sống nhân loại, con người tiến từng bước phát triển chậm chạp. Trong quá trình này, họ đã thuần hóa động vật hoang dã, nuôi động vật trong nhà trồng cây để sinh sống.

+ Giai đoạn 2: Sau khi muối trở thành một nhu cầu thiết yếu với đời sống nhân loại, các hoạt động liên quan đến tìm kiếm, sản xuất, buôn bán muối đã thúc đẩy công nghiệp, giao thông, thương mại, hóa học phát triển. Từ đó, đã tạo nên những thay đổi lớn về chính trị, kinh tế, xã hội....

Từ cách tóm lược lịch sử như trên, tác giả đã khẳng định vai trò quan trọng của muối. Quá trình tìm kiếm khai thác sử dụng muối đã thúc đẩy sự phát triển của nhân loại.

- Nhóm 2:

Tác giả đã sử dụng cả dữ liệu sơ cấp và thứ cấp. Tuy nhiên, với các dữ liệu thứ cấp, tác giả không ghi rõ hoặc không trích đầy đủ nguồn dẫn khiến cho văn bản bị giảm đi độ tin cậy và tính thuyết phục. Vì thế, để văn bản có giá trị hơn, tác giả cần bổ sung các nguồn trích dẫn rõ ràng, đáng tin cậy.

- Nhóm 3:

+ Tác giả trình bày dữ liệu theo trình tự thời gian, được tổ chức dưới hình thức một câu chuyện. Mở đầu miêu tả bối cảnh, sau đó xuất hiện các nhân vật, tiếp đến là các sự kiện xảy ra. Các sự kiện lịch sử được liệt kê theo thời gian. Cách sắp xếp này đã tạo nên sự mới mẻ cho văn bản thông tin này. Khiến người đọc có cảm giác đang theo dõi một câu chuyện chứ không phải là thông tin đơn thuần, điều đó tạo nên tính hấp dẫn của văn bản.

- Nhóm 4:

Tác giả đã nhìn lịch sử nhân loại dựa trên lăng kính quy chiếu là lịch sử của muối. Từ đó, tác giả triển khai các sự kiện lịch sử xung quanh sự phát triển của yếu tố này.

Nhiệm vụ 2: Tổng kết giá trị nội dung nghệ thuật của tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

.....................

III. Tổng kết

1. Nội dung

.....................

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu tác giả và văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV cho HS  thực hiện đọc kiến thức SGK và trả lời câu hỏi:

+ Trình bày những hiểu biết của em về tác giả Nguyễn Nam và văn bản Giáo dục khai phóng ở Việt Nam nhìn từ Đông Kinh Nghĩa Thục?

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia vai đóng cặp để thực hiện phỏng vấn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Nguyễn Nam sinh năm 1961.

- Quê quán: Tỉnh Hà Tây (nay thuộc thành phố Hà Nội) là người nghiên cứu chuyên sâu về các lĩnh vực: lịch sử tư tưởng, văn chương và điện ảnh Đông Á.

2. Văn bản

+ Văn bản trích trên báo Vietnamnet ngày 9/11/2022.

+ Văn bản là một văn bản mang tính chất khảo cứu lịch sử, sử dụng nhiều dữ liệu thứ cấp, được trích dẫn từ những nguồn tư liệu quý hiếm và có giá trị.

Nhiệm vụ 1: Hình thức và cách sắp xếp thông tin trong văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV chia lớp thành các nhóm thảo luận trong vòng 3 phút để trả lời câu hỏi sau đây:

+Các mục in đậm trong văn bản có tác dụng gì? Qua đó em có nhận xét gì về trình tự sắp xếp các thông tin trong văn bản?

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện các nhóm lên bảng yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

II. Khám phá văn bản

1. Hình thức và cách sắp xếp thông tin trong văn bản

- Các mục in đậm trong văn bản (bối cảnh lịch sử, điểm nhấn then chốt trong lịch sử giáo dục Việt Nam, giáo dục khai phóng ở Đông Kinh Nghĩa Thục và sa-pô) có tác dụng nêu vấn đề chính sẽ được triển khai trong đoạn đó.

- Các thông tin trong văn bản được sắp xếp theo tầm quan trọng của vấn đề.

Nhiệm vụ 2: Dữ liệu trong văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV hướng dẫn HS tìm hiểu về văn bản thông qua 3 trạm dừng chân:

+ Trạm dừng chân 1: Theo tác giả, điểm nhấn then chốt của Đông Kinh Nghĩa Thục là gì? Tác giả đã sử dụng những dữ liệu nào để làm rõ điều này?

+ Trạm dừng chân 2: Đọc nội dung Giáo dục khai phóng của Đông Kinh Nghĩa Thục trong SGK trang 73 và hoàn thành sơ đồ sau về đặc điểm giáo dục khai phóng?

+ Trạm dừng chân 3: Đối chiếu sơ đồ đã hoàn thành nhiệm vụ 2 với nội dung viết về giáo dục khai phóng ở trang 73 và 74 hãy cho biết vì sao tác giả lại cho rằng Đông Kinh Nghĩa Thục là một mô hình giáo dục khai phóng?

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- Hành trình theo các trạm dừng chân.

- GV theo dõi và điều hành hỗ trợ HS khi cần.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

2. Dữ liệu trong văn bản

(-) Trạm dừng chân 1

- Điểm nhấn then chốt của Đông Kinh Nghĩa Thục: được vận hành theo hình thức từ dưới lên trên, bắt nguồn từ trong dân chúng, do nhân sĩ đề xướng; theo định hướng độc lập dân tộc; khát vọng yêu nước, mong cầu tiến bộ về trí thức, tư duy và dân chủ để phá bỏ những kìm hãm, trì tệ xã hội thuộc địa và quân chủ Việt Nam đầu thế kỉ XX.

- Các dữ liệu được sử dụng để làm rõ điểm nhấn then chốt:

+ Sách Đông Kinh Nghĩa Thục của Đào Trinh Nhất đã bị cấm lưu hành trên khắp cõi An Nam sau vài tháng phát hành.

+ Khảo cứu Đời Cách mệnh Phan Bội Châu đã bị cấm giới thiệu, lưu hành, bày bán trên toàn cõi An Nam từ tháng 3 năm 1938.

+ Các bài viết của cụ Hoa Bằng Hoàng Thúc Trâm đã rải rác trên báo chí, đến nưm 1945 biên soạn thành sách Đông Kinh Nghĩa Thục thì lại bị thất lạc khỏi tay người soạn. Sau đó, hơn chục năm, ông đã hoàn thành một bản thảo khác nhưng vẫn chưa được in chính thức.

(-) Trạm dừng chân 2

 (-) Trạm dừng chân 3

- Đông Kinh Nghĩa Thục là mô hình giáo dục khai phóng vì:

+ Cung cấp một nền tảng tri thứ rộng mở giúp người đọc phát triển tư duy phản biện, kĩ năng lập luận, phân tích và biểu đạt các ý tưởng, thông tin một cách rõ ràng. Những nền tảng tri thức và kĩ năng này sẽ chuẩn bị cho người học năng lực xử lí các vấn đề phức tạp của thế giới và ứng phó với những thay đổi không thể lường trước. Như vậy, với sáu đặc điểm giáo dục khai phóng của Đông Kinh Nghĩa Thục, người học có thể đạt được mục đích của giáo dục khai phóng nêu trên.

Đồng thời Đông Kinh Nghĩa Thục được thực hiện trong khoảng thời gian nhất định, với mục đích sẽ sẵn sàng mở rộng ra ba kì. Vì thế tác giả cho rằng đây là một mô hình khai phóng.

Nhiệm vụ 3: Phương tiện phi ngôn ngữ

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV hướng dẫn HS tìm hiểu về văn bản bằng việc trả lời câu hỏi: 

.....................

3. Phương tiện phi ngôn ngữ

- Hình ảnh 1:

.....................