Giáo án điện tử chuyên đề Ngữ văn 11 chân trời CĐ 1 Phần 1: Tìm hiểu yêu cầu và cách thức nghiên cứu một vấn đề văn học trung đại Việt Nam

CHÀO CẢ LỚP!

CHÀO MỪNG CÁC EM TỚI BUỔI HỌC NÀY!

TẬP NGHIÊN CỨU VÀ

VIẾT BÁO CÁO VỀ MỘT VẤN ĐỀ

VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM

CHUYÊN ĐỀ 1

KHỞI ĐỘNG

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

• Trong chương trình lớp dưới em đã từng học văn bản nào là tác phẩm thuộc văn học trung đại Việt Nam?
• Kể tên một số tác phẩm mà em ấn tượng.

Gợi ý

TÌM HIỂU YÊU CẦU VÀ CÁCH THỨC NGHIÊN CỨU MỘT VẤN ĐỀ VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM

PHẦN 1

II.

NỘI DUNG BÀI HỌC

Đọc ngữ liệu tham khảo

Tìm hiểu yêu cầu của việc nghiên cứu một vấn đề văn học trung đại Việt Nam

Tìm hiểu cách thức, quy trình thực hiện nghiên cứu một vấn đề văn học trung đại Việt Nam

ĐỌC NGỮ LIỆU THAM KHẢO

Em hãy đọc ngữ liệu tham khảo: Truyện Lục Vân Tiên và lí tưởng đạo nghĩa của nhân dân và trả lời các câu hỏi dưới đây:

• Bài nghiên cứu được viết với mục đích gì? Mục đích ấy đã được thực hiện qua nội dung hình thức của bài nghiên cứu như thế nào?
• Xác định vấn đề, câu hỏi, phương pháp/ thao tác nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu, các vấn đề, khía cạnh liên quan cần tiếp tục nghiên cứu trong văn bản trên. Từ bài nghiên cứu hãy chỉ ra một số yêu cầu cần đáp ứng khi nghiên cứu một vấn đề văn học trung đại Việt Nam?

Em hãy đọc bài viết tham khảo: Truyện Lục Vân Tiên và lí tưởng đạo nghĩa của nhân dân và trả lời các câu hỏi dưới đây:

• Bài nghiên cứu trên đã mang lại cho bạn những thông tin hay nhận thức gì mới về tác phẩm Lục Vân Tiên và sáng tác văn học của tác giả Nguyễn Đình Chiểu?
• Bạn học hỏi được điều gì trong cách thực hiện công việc nghiên cứu một vấn đề văn học trung đại qua bài viết về truyện thơ Lục Vân Tiên?

Mục đích bài nghiên cứu

Khẳng định và thuyết phục người đọc:

Lí tưởng tác giả Nguyễn Đình Chiểu thể hiện trong truyện thơ Lục Vân Tiên

Lí tưởng nhân đạo của nhân dân

Nội dung, hình thức bài nghiên cứu

Tập trung thể hiện lí tưởng của Nguyễn Đình Chiểu về tính nhân đạo của nhân dân.

Nội dung: triển khai thành các luận điểm cụ thể.

Hình thức: có sức thuyết phục.

Các vấn đề, khía cạnh liên quan

Các vấn đề, khía cạnh liên quan

II.

TÌM HIỂU YÊU CẦU CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU MỘT VẤN ĐỀ VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM

1. Tập nghiên cứu một vấn đề văn học trung đại Việt Nam

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Trình bày khái niệm văn học trung đại là gì?
• Đặc điểm của văn học trung đại?
• Các giai đoạn phát triển của văn học trung đại gồm có mấy giai đoạn?

a. Khái niệm Văn học trung đại

• Thời kì văn học hình thành và phát triển trong khuôn khổ xã hội phong kiến quân chủ Việt Nam.
• Một xã hội dựa trên nền tảng kinh tế tiểu nông.
• Viết bằng chữ Hán và chữ Nôm (trước thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX).

b. Đặc điểm

Tùy thuộc vào bối cảnh lịch sử có sự luân phiên và kết hợp giữa chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa nhân văn.

Xu hướng tiếp thu các yếu tố văn học, văn hóa nước ngoài trên tinh thần Việt hóa để vừa tự làm giàu, làm mới vừa bảo lưu bản sắc của văn học dân tộc.

c. Các giai đoạn phát triển

GĐ1

GĐ2

• Thơ văn thời Lý Trần.
• Thơ văn thời Lê với Nguyễn Trãi, Lê Thánh Tông…

Đầu thế kỉ XVI – hết thế kỉ XVII

Thế kỉ X – hết thế kỉ XV

• Các sáng tác của Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Dữ…

c. Các giai đoạn phát triển

GĐ3

GĐ4

Các sáng tác của Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Gia Thiều, Nguyễn Công Trứ…

Nửa cuối thế kỉ XIX

Thế kỉ XVIII – nửa đầu thế kỉ XIX

Các sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu, Nguyễn Khuyến, Tế Xương…

2. Vấn đề văn học trung đại Việt Nam

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Em hiểu thế nào về “vấn đề văn học trung đại Việt Nam”?
• Khi nghiên cứu vấn đề văn học trung đại Việt Nam em cần chú ý điều gì?

Vấn đề văn học trung đại Việt Nam

Những yếu tố rộng hơn tác phẩm văn học trung đại Việt Nam.

Vấn đề được nghiên cứu

Nhiều tác phẩm của một thể loại.

Nhiều thể loại.

Đặc trưng của loại hình.

Cần nhìn các vấn đề nghiên cứu trong nhiều tác phẩm tác phẩm và bối cảnh.

3. Một số yêu cầu cụ thể của việc nghiên cứu

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

Khi trình bày các vấn đề văn học trung đại bạn cần đảm bảo các yêu cầu gì?

YÊU CẦU

• Chọn được vấn đề phù hợp vừa sức.
• Có ý nghĩa cung cấp thêm thông tin, nhận thức mới cho người đọc về văn học trung đại Việt Nam.

1

Sử dụng hiệu quả ngữ liệu về tác phẩm cùng các tri thức liên quan: thể loại, ngôn ngữ, lịch sử văn học, tác giả và thời đại…

2

Từ phạm vi đối tượng, có thể phân thành một số dạng chính: cần sử dụng phương pháp, thao tác nghiên cứu và huy động kiến thức phù hợp với mỗi dạng vấn đề.

3

Kết quả tìm hiểu vấn đề cần được tổng hợp, khái quát và ghi chép một cách có hệ thống dưới dạng dàn ý, sơ đồ tư duy, đồ họa thông tin…

4

YÊU CẦU

TÌM HIỂU CÁCH THỨC, QUY TRÌNH THỰC HIỆN NGHIÊN CỨU MỘT VẤN ĐỀ VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM

1. Đọc ngữ liệu tham khảo

Em hãy thực hiện các yêu cầu dưới đây:

• Chuẩn bị đọc ngữ liệu tham khảo “Độc thoại nội tâm trong Truyện Kiều” (Trần Đình Sử).
• Theo dõi ngữ liệu qua bảng dưới đây và trả lời các câu hỏi liên quan đến ngữ liệu.

Theo dõi ngữ liệu

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

Nhóm 1

• Để làm cơ sở lí thuyết cho việc nghiên cứu vấn đề, tác giả đề cập đến những khái niệm gì?
• Những khái niệm ấy có tác dụng như thế nào đối với việc triển khai nội dung, kết quả nghiên cứu?

Nhóm 2

• Qua văn bản bạn hiểu thế nào là độc thoại nội tâm, “độc thoại hóa” đối thoại?
• Dựa vào đâu để phân biệt độc thoại nội tâm với đối thoại?
• Bạn học hỏi được gì qua cách tác giả xác lập cơ sở lí thuyết cho việc nghiên cứu vấn đề ở nửa đầu văn bản nghiên cứu này?

Nhóm 3

• Nhận xét về cách tác giả thực hiện việc khảo sát, phân tích ngữ liệu đối thoại – độc thoại nội tâm của nhân vật Hoạn Thư trong Truyện Kiều và cách phân tích, so sánh lời thoại của nhân vật Từ Hải trong Truyện Kiều và trong Kim Vân Kiều Truyện.
• Bạn học hỏi được gì ở cách thực hiện các thao tác phân tích so sánh ngữ liệu nghiên cứu đó của tác giả?

Nhóm 4

Vận dụng cách khảo sát phân tích ngữ liệu của tác giả trong đoạn 2c, thực hiện khảo sát, phân tích một đoạn khác trong Truyện Kiều (ví dụ đoạn cuối trong Trao duyên, đoạn cuối trong Thúy Kiều hầu rượu Hoạn Thư – Thúc Sinh).

Nhóm 5

Văn bản trên đã mang lại cho bạn những thông tin hay nhận thức gì mới về độc thoại nội tâm trong Truyện Kiều của Nguyễn Du?

Nhóm 6

Nêu tóm tắt công việc, thao tác mà theo bạn là không thể thiếu khi thực hiện nghiên cứu một vấn đề văn học trung đại.

Các khái niệm được nhắc đến

Độc thoại nội tâm

Độc thoại hóa đối thoại

Độc thoại

• Độc thoại là lời nói một mình trước và sau không gắn với lời thoại nào của ai khác.
• Được sử dụng trong kịch và phim.
• Độc thoại nội tâm là lời độc thoại dùng vào việc miêu tả quá trình ý nghĩa trong nội tâm.
• Là lời nói thầm kín viết ra để đọc chứ không nhằm nói ra thành tiếng như trong kịch.

Phân biệt: Độc thoại, độc thoại nội tâm, độc thoại hóa đối thoại

Đối thoại – độc thoại nội tâm của nhân vật Hoạn Thư

Sự đan xen tự nhiên giữa:

• Lời thuật của nhân vật.
• Lời kể của tác giả.
• Lời độc thoại nội tâm nhân vật.
• Lời độc thoại hóa đối thoại nhân vật.

Tác dụng độc thoại hóa đội thoại: “Độc thoại hóa làm cho tâm tình, dục vọng của nhân vật nổi lên rõ lồ lộ”.

---------------------------------------

----------------------Còn tiếp---------------------