Giáo án điện tử KHTN 7 chân trời- Phần vật lí bài 13. Độ to và độ cao của âm (3 tiết)

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Dùng tay gẩy đầu tự do của thước có thể phát ra âm. Khi khoảng cách giữa đầu tự do của thước với mép bàn khác nhau thì âm phát ra khác nhau. Vì sao?

BÀI 13.

ĐỘ TO VÀ ĐỘ CAO CỦA ÂM (3 TIẾT)

NỘI DUNG BÀI HỌC

Độ to của âm

Độ cao của âm

1. Độ to của âm

• Đối với một vật đang dao động, biên độ dao động là độ lệch lớn nhất của vật so với vị trí cân bằng của nó
• Trên màn hình dao động kí, biên độ dao động là khoảng cách giữa đỉnh đồ thị và đường vẽ cắt ngang ở giữa đồ thị. Biên độ dao động hiểu thị trên màn hình tỉ lệ với biên độ doa động của sóng âm và micro nhận được.

Hãy xác định biên độ dao động của dây chun khi bị gẩy

Quan sát hình ảnh

Hình dưới đây cho thấy đồ thị dao động trên màn hình dao động kí khi nguồn âm là một âm thoa được gõ nhẹ (a) và gõ mạnh (b).

Sóng âm nào có biên độ dao động lớn hơn?

Từ đồ thị dao động của âm thoa ta thấy, biên độ dao động của sóng âm khi gõ mạnh là 2 ô, biên độ dao động của sóng âm khi gõ nhẹ là 1 ô.

→ Sóng âm ở hình b có biên độ dao động lớn hơn.

Hoạt động nhóm

Câu hỏi thảo luận 1: Tiến hành thí nghiệm 1 theo các bước trong SGK và hoàn thành bảng thông tin theo mẫu bảng 13.1

Câu hỏi thảo luận 2: Nêu nhận xét về mối liên hệ giữa độ to của âm phát ra với biên độ dao động của dây chun.

Biên độ dao động của dây chun (độ lệch tối đa của dây chun so với vị trí cân bằng) càng lớn thì âm nghe được càng to. Tức là biên độ dao động của nguồn âm càng lớn thì âm nghe được càng to.

Tiến hành thí nghiệm với thước thép (như Hình 13.1)

Tiến hành thí nghiệm 2, với các trường hợp:

• Trường hợp 1: Gõ nhẹ vào một nhánh của âm thoa.
• Trường hợp 2: Gõ mạnh vào một nhánh của âm thoa.
• Trường hợp 3: Gõ mạnh hơn trường hợp 2 vào một nhánh của âm thoa.
• Câu hỏi thảo luận 3
• a) So sánh độ to của âm nghe được trong ba trường hợp gõ âm thoa.
• b) So sánh biên độ của dao động âm trên màn hình trong ba trường hợp gõ âm thoa.
• c) Nêu nhận xét về mối liên hệ giữa độ to của âm nghe được và biên độ dao động của sóng âm

Trả lời:

1. a) So sánh độ to của âm nghe được trong ba trường hợp gõ âm thoa:

• Trường hợp 1. Dùng búa cao su gõ nhẹ vào một nhánh âm thoa: âm phát ra nhỏ nhất.
• Trường hợp 2. Gõ mạnh vào âm thoa: âm phát ra to hơn.
• Trường hợp 3. Gõ mạnh hơn vào âm thoa: âm phát ra to nhất.

1. b) Biên độ của dao động âm trên màn hình trong ba trường hợp gõ âm thoa: trường hợp 1 < trường hợp 2 < trường hợp 3
2. c) Mối liên hệ giữa độ to của âm nghe được và biên độ dao động của sóng âm: âm nghe được càng to khi biên độ âm càng lớn và ngược lại, âm nghe được càng nhỏ khi biên độ âm càng nhỏ.

KẾT LUẬN

• Âm nghe được càng to khi biên độ âm càng lớn
• Âm nghe được càng nhỏ khi biên độ âm càng nhỏ.

2. Độ to của âm

• Làm thế nào xác định mức nhanh hay chậm của một vật đang dao động.
• Người ta dựa vào số dao động mà vật thực hiện trong một giây để biết một vật dao động nhanh hay chậm.
• Số dao động mà vật thực hiện trong một giây được gọi là tần số.
• Đơn vị của tần số là Hertz (Hz)

Câu hỏi luyện tập: Dây đàn guitar phải thực hiện bao nhiêu dao động trong mỗi giây để phát ra nốt La (A4) có tần số 440 Hz?

• Tần số là số dao động thực hiện được trong một giây.
• Vậy dây đàn guitar phải thực hiện được 440 dao động trong mỗi giây để phát ra nốt La (A4) có tần số 440 Hz.