Giáo án điện tử KHTN 7 chân trời – Phần vật lí bài 19: Từ trường (3 tiết)

BÀI 19. TỪ TRƯỜNG (3 TIẾT)

1. KHỞI ĐỘNG

Vì sao khi đưa các vật liệu từ gần nam châm thì xuất hiện lực hút?

HÌNH ẢNH

1. NỘI DUNG BÀI HỌC
2. Từ trường (trường từ)
3. Từ phổ
4. Đường sức từ

III. PHẦN TRIỂN KHAI KIẾN THỨC

1. Từ trường (trường từ)
2. Nhận biết từ trường của thanh nam châm

Hoạt động nhóm: Tiến hành thí nghiệm

Chuẩn bị: Kim nam châm có thể quay tự do quanh trục thẳng đứng, thanh nam châm đặt trên giá đỡ

Tiến hành:

- Lúc đầu, để kim nam châm ở xa thanh nam châm

- Sau đó, từ từ dịch chuyển kim nam châm lại gần thanh nam châm

- Quan sát và nhận xét hướng của kim nam châm so với hướng ban đầu

HÌNH 19.1

à Thí nghiệm chứng tỏ vùng không gian bao quanh nam châm có từ trường.

Em hãy trả lời Câu hỏi 1 SGK trang 94:

Ngoài nam châm, ta có thể dùng các vật nào khác để phát hiện từ trường không?

Đáp án

Một phương pháp khác để phát hiện từ trường là sử dụng các vật có từ tính. Nếu xuất hiện các lực tác dụng lên các vật bằng sắt, thép, coban,.. thì kết luận vùng không gian ấy tồn tại từ trường

1. Nhận biết từ trường của dây dẫn mang dòng điện

Em hãy quan sát video thí nghiệm và trả lời Câu hỏi 2 và Luyện tập SGK trang 95:

(link https://youtu.be/qS361iadCPA)

Hình 19.2

2. Thí nghiệm Oersted cho thấy có điểm nào giống nhau giữa không gian quanh nam châm và dòng điện.
3. Xung quanh vật nào sau đây có từ trường?
4. a) Bóng đèn điện đang sáng.
5. b) Cuộn dây đồng nằm trên kệ.

Đáp án

2. Không gian quanh nam châm và không gian quanh dây dẫn mang dòng điện đều có từ trường.

LT.

Từ trường tồn tại xung quanh bóng đèn điện đang sáng, không tồn tại xung quanh cuộn dây đồng đang nằm trên kệ.

Kết luận:

- Không gian xung quanh nam châm, xung quang dòng điện tồn tại từ trường (trường từ).

- Từ trường tác dụng lực từ lên vật liệu từ đặt trong nó.

2. Từ phổ

Thí nghiệm quan sát từ phổ của một nam châm

Chuẩn bị: Tấm nhựa trong, mạt sắt, thanh nam châm

Tiến hành thí nghiệm:

- Đặt tấm nhựa trong lên thanh nam châm

- Rắc đều một lớp mạt sắt lên tấm nhựa

- Gõ nhẹ tấm nhựa và quan sát sự sắp xếp của các mạt sắt

(Hình 19.3)

(Link video TN: https://youtu.be/mShTQ1aEjfg)

Em hãy trả lời Câu hỏi 3 và thực hiện Luyện tập SGK trang 95:

3. Nhận xét về hình dạng sắp xếp mạt sắt ở xung quanh nam châm.
4. Hãy thực hiện thí nghiệm quan sát từ phổ của một nam châm tròn.

Đáp án

3. Hình dạng sắp xếp mạt sắt ở xung quanh nam châm:

• Các mạt sắt xung quanh nam châm được sắp xếp thành những đường cong kín nối từ cực này sang cực kia của nam châm.
• Càng ra xa nam châm, các đường này càng thưa dần và mở rộng ra.

Kết luận

- Hình ảnh các đường mạt sắt sắp xếp xung quanh nam châm được gọi là từ phổ.

­- Từ phổ cho ta một hình ảnh trực quan về từ trường.

3. Đường sức từ

Hoạt động nhóm: Thực hiện thí nghiệm tìm hiểu về đường sức từ:

Chuẩn bị: Thanh nam châm, tờ giấy trắng, bút chì, kim nam châm (hoặc la bàn nhỏ)

Tiến hành thí nghiệm:

- Đặt thanh nam châm lên tờ giấy và kim nam châm (hoặc la bàn) tại một điểm bất kì nào đó trong từ trường. Dùng bút đánh dấu vị trí hai đầu kim nam châm trên tờ giấy.

- Di chuyển kim nam châm sao cho một đầu kim trùng với dấu chấm trước đó, chấm điểm tiếp theo ở phía đầu kim còn lại.

- Nối các điểm có dấu chấm với nhau, ta được một đường cong liền nét. Đó là đường sức từ của từ trường

HÌNH 19.4

Em hãy trả lời Câu hỏi 4 và 5 SGK trang 96

4. Em hãy xác định cực Bắc và Nam của kim nam châm trong Hình 19.4.

HÌNH 19.4

5. a) Hãy nhận xét về hình dạng đường sức từ Hình 19.5 và sự sắp xếp các mạt sắt ở từ phổ Hình 19.3.

HÌNH 19.3

1. b) Có thể nhận biết từ trường mạnh yếu qua các đường sức từ không?

Đáp án

4. Màu đỏ của kim nam châm là cực Bắc, màu xanh là cực Nam
6. a) Hình dạng đường sức từ Hình 19.5 giống với sự sắp xếp các mạt sắt ở từ phổ Hình 19.3.