Giáo án điện tử ngữ văn 9 tiết 13: Các phương châm hội thoại

CHÀO MỪNG CÁC EM  CÙNG ĐẾN VỚI TIẾT HỌC HÔM NAY!

TRÒ CHƠI: AI NHANH HƠN

Câu 1: Em hãy nối thông tin cột A với B để có nhận định đúng

 về các phương châm hội thoại?

Câu 2: Những câu sau liên quan đến phương châm hội thoại nào?

Tiết 13:

CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI

NỘI DUNG BÀI HỌC

Quan hệ giữa phương châm hội thoại với tình huống giao tiếp

Những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại

Luyện tập

1. Quan hệ giữa phương châm hội thoại với tình huống giao tiếp

Đọc truyện cười sau và trả lời các câu hỏi:

1. Anh chàng trong câu truyện được giới thiệu trong hoàn cảnh như thế nào?

2 Anh ta có thực hiện đúng lời dặn ấy không? Thực hiện như thế nào?

3. Trong tình huống này chàng rể đã vi phạm phương châm hội thoại nào? Vì sao?

Truyện cười: " Chào hỏi"

Anh chàng được giới thiệu: Ở nhà vợ tại một vùng quê. Được người nhà dặn là phải luôn chào hỏi mọi người xung quanh.

Anh chàng thực hiện đúng lời dặn, thấy người đốn cành trên một cây cao cũng vẫy xuống để chào.

à Chàng rể đã vi phạm:  Không tuân thủ phương châm lịch sự vì không phù hợp với tình huống giao tiếp. Gây phiền hà, ảnh hưởng công việc của người khác.

Truyện cười: " Chào hỏi"

Chàng rể không tuân thủ phương châm lịch sự vì lời chào không đúng lúc, đúng chỗ, không phù hợp với tình huống giao tiếp ( áp dụng máy móc)

1. Những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại
2. Đọc yêu cầu phần 1 (SGK - 37)

 Các ví dụ 1 (SGK- 8), truyện cười “ Quả bí khổng lồ” (SGK-9), đọc 1 số thành ngữ (SGK- 21), truyện “ người ăn xin” (SGK-22).

? Trong các ví dụ đã phân tích trên khi học về các phương châm hội thoại, trong những tình huống nào phương châm hội thoại không được tuân thủ

1. Những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại

Tình huống trong truyện " Người ăn xin" phương châm lịch sự được tuân thủ.

Các tình huống còn lại không tuân thủ phương châm hội thoại.

Câu trả lời của Ba có đáp ứng nhu cầu thông tin đúng như An mong muốn hay không ?

? Trong tình huống này thì phương châm hội thoại nào không được tuân thủ ?

? Vì sao Ba trả lời như vậy mà không tuân thủ phương châm hội thoại đã nêu ?

2. Đọc đoạn đối thoại sau, chú ý từ ngữ in đậm và trả lời câu hỏi.

An: Cậu có biết chiếc máy bay đầu tiên được chế tạo vào năm nào không?

Ba:Đâu khoảng vào đầu thế kì XX

2. Đọc đoạn đối thoại sau, chú ý từ ngữ in đậm và trả lời câu hỏi.

An: Cậu có biết chiếc máy bay đầu tiên được chế tạo vào năm nào không?

Ba: Đâu khoảng vào đầu thế kì XX

- Câu trả lời của Ba  không đáp ứng được yêu cầu của An.

- Phương châm về lượng không được tuân thủ.

• Vì Ba không biết chiếc máy bay đầu tiên đươc chế tạo vào năm nào. Để tuân thủ phương châm về chất nên Ba phải trả lời chung chung như vậy.                        
• Khi bác sĩ nói với một người mắc bệnh nan y về tình trạng sức khoẻ của bệnh nhân đó thì phương châm hội thoại nào có thể không được tuân thủ ? Tại sao bác sĩ phải làm như vậy?
• ? Em hãy tìm những tình huống giao tiếp khác mà phương châm hội thoại cũng không được tuân thủ?
• - Bác sĩ không nên nói thật vì có thể sẽ khiến cho bệnh nhân hoảng sợ, tuyệt vọng.
• - Bác sĩ không tuân thủ phưương châm về chất (nói điều mình tin là không đúng).
• - Có thể chấp nhận đưưîc vì nó có lợi cho bệnh nhân, giúp cho người bệnh lạc quan trong cuộc sống.

4. Khi nói Tiền bạc chỉ là tiền bạc thì có phải người nói không tuân thủ phương châm về lượng không? Theo em, nên hiểu ý nghĩa câu này như thế nào?

- Nếu xét nghĩa tường minh thì cách nói này không tuân thủ phương châm về lượng vì nó dường nhưư không cho người nghe thêm một thông tin nào.

- Nếu xét theo nghĩa hàm ý thì cách nói này vẫn tuân thủ phương châm về lượng.

• Tiền bạc chỉ là phương tiện để sống chứ không phải là mục đích cuối cùng của con người. Câu này có ý nghĩa răn dạy con ngưười ta không nên chạy theo tiền bạc mà quên tất cả.

=> Muốn gây một sự chú ý, để người nghe hiểu câu nói theo một hàm ý nào đó.