Giáo án điện tử ngữ văn 9 tiết 3: Các phương châm hội thoại

CHÀO MỪNG THẦY CÔ VÀ CÁC EM TỚI THAM DỰ TIẾT HỌC

KHỞI ĐỘNG

Đọc câu truyện và trả lời câu hỏi: Anh chồng nói như vậy có chấp nhận được không? Em rút ra bài học gì từ câu chuyện?

CÂU CHUYỆN CON RẮN VUÔNG

Anh chàng nọ có tính hay nói phóng đại. một hôm, đi rừng về, bảo vợ:
- Hôm nay, tôi vào rừng hái củi, trông thấy một con rắn to ơi là to!... Bề ngang hai mươi thước, bề dài một trăm hai mươi thước!
Chị vợ bĩu môi nói:
- Làm gì có con rắn dài như thế bao giờ.
- Không tin à? Chẳng một trăm hai mươi thước, cũng một trăm thước!
- Cũng không thể dài đến một trăm thước.
- Thật mà. Không đúng một trăm thước cũng đến tám mươi thước.
Chị vợ vẫn lắc đầu. Anh chồng thì gân cổ cãi, và muốn cho vợ tin, cứ rút xuống dần.
Cuối cùng nói:
- Tôi nói thật đấy nhé! Quả tôi có trông thấy con rắn dài đúng hai mươi thước, không kém một tấc, một phân nào!
Lúc ấy chị vợ bò lăn ra cười:
- Bề ngang hai mươi thước, bề dài hai mươi thước, thế thì là con rắn vuông rồi!

Tiết 3:

 CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI

NỘI DUNG BÀI HỌC

Phương châm về lượng

Phương châm về chất

1. Phương châm về lượng

Theo dõi đoạn hội thoại sau và trả lời câu hỏi: Ba có trả lời đúng điều An muốn hỏi không?

THẢO LUẬN CẶP ĐÔI:

Vì sao truyện lại gây cười? Lẽ ra anh “Lợn cưới” và anh “áo mới” phải hỏi và trả lời như thế nào để người nghe đủ biết được điều cần hỏi và trả lời?

Truyện cười: Lợn cưới, áo mới

- Bác có thấy con lợn cưới của tôi chạy qua đây không?

- Từ lúc tôi mặc cái áo mới này, tôi chẳng thấy con lợn nào chạy qua đây cả.

Các nhân vật nói nhiều hơn những gì cần nói (thừa từ ngữ).

KẾT LUẬN:

Khi giao tiếp, cần nói cho có nội dung; nội dung của lời nói phải đáp ứng đúng yêu cầu của cuộc giao tiếp, không thiếu, không thừa.

1. Phương châm về chất

Đọc truyện cười sau và trả lời câu hỏi:

• Truyện cười phê phán điều gì?
• “Nói khoác” là nói như thế nào?
• Như vậy trong giao tiếp có điều gì cần tránh?

Truyện cười: Quả bí khổng lồ

Hai anh chàng đi qua một khu vườn trồng bí. Một anh thấy quả bí to, kêu lên:

- Chà, quả bí kia to thật!

Anh bạn có tính hay nói khoác, cười mà bảo rằng:

- Thế thì đã lấy gì làm to. Tôi đã từng thấy những quả bí to hơn nhiều. Có một lần, tôi tận mắt trông thấy một quả bí to bằng cả cái nhà đằng kia kìa.

Anh kia nói ngay:

- Cái nồi ấy dùng để làm gì mà to vậy?

Anh kia giải thích:

- Cái nồi ấy dùng để luộc quả bí anh vừa nói ấy mà.

Anh nói khoác biết bạn chế nhạo mình bèn nói lảng sang chuyện khác.

1. Phương châm về chất

NHẬN XÉT:

Truyện phê phán tính nói khoác  à Nói khoác là nói quá sự thật về khả năng có thật của mình để khoe khoang hoặc tự đề cao mình.

Khi giao tiếp đừng nói những điều mà mình không tin là đúng hay không có bằng chứng xác thực

Bài tập vận dụng

THẢO LUẬN NHÓM

Bạn A hôm nay nghỉ học. Không biết vì lí do gì.

Cô giáo hỏi: Vì sao bạn A nghỉ học ?

Nếu không biết chắc chắn lí do của A, thì các em sẽ trả lời cô như thế nào? Vì sao? Từ đó em thấy trong giao tiếp còn cần tránh điều gì?

1. Thưa cô, hình như bạn ấy bị ốm.
2. Thưa cô, em nghĩ là bạn ấy bị ốm.
3. Thưa cô, có lẽ là bạn ấy bị ốm.

=> Trong giao tiếp, đừng nên nói những điều mà mình không tin là đúng hay không có bằng chứng  xác thực.