Giáo án điện tử ngữ văn 9 tiết 24: Sự phát triển của từ vựng

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC NGÀY HÔM NAY!

Hãy đọc văn bản và  chỉ ra những từ mà em cho rằng mới xuất hiện trong thời gian gần đây và giải nghĩa từ đó (nếu có thể)

"Thế kỷ hai mốt là thế kỷ của công nghệ thông tin, gọi bằng cái tên khác là thời kỳ công nghệ số, mạng xã hội ra đời như một phần tất yếu, và một “loại” anh hùng cũng từ đó sinh ra.

    “Anh hùng bàn phím” – cụm từ này cư dân mạng chắc chắn đã... quen quen, hãy cứ bắt đầu bằng cái tên, từ cái tên để dễ dàng nhận diện: Đó là những kẻ thường chẳng được ai biết đến, luôn giấu mình trong thế giới ảo, thích che giấu thân phận mình và đặc biệt luôn tìm thú vui bằng bàn phím với đôi tay.

Tiết 24

SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG

(tiếp theo)

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. Tạo từ ngữ mới
2. Mượn từ ngữ có tiếng nước ngoài
3. Tạo từ ngữ mới

Sự phát triển của từ vựng

Phát triển nghĩa của từ

Phát triển nghĩa theo phương thức Ân dụ

Phát triển nghĩa theo phương thức Hoán dụ

Phát triển số lượng từ

1. Tạo từ ngữ mới

VD1: Có các từ: Điện thoại, kinh tế, di động, sở hữu, tri thức, đặc khu, trí tuệ. Em hãy cho biết trong thời gian gần đây có những từ ngữ nào mới được cấu tạo trên cơ sở các từ trên ?

Điện thoại di động: là điện thoại  vô tuyến nhỏ mang theo người được sử dụng trong vùng phủ sóng của cơ sở cho thuê bao

I.Tạo từ ngữ mới

VD1: Hãy điền các từ vừa tìm được vào chỗ trống thích hợp cho các phần giải nghĩa sau.

1 . …...…………....  là nền kinh tế dựa chủ yếu vào việc sản xuất, lưu thông, phân phối các sản phẩm có hàm lượng tri thức cao

2 .Khu vực dành riêng để thu hút vốn và công nghệ nước ngoài với những chính sách ưu đãi gọi là :.............................

3…………………….là quyền sở hữu đối với sản phẩm do hoạt động trí tuệ mạng lại, được pháp luật bảo hộ như quyền tác giả, quyền đối với sáng chế, giải pháp hữu ích, kiểu dáng công nghiệp.

VD.2. Trong tiếng Việt có những từ được cấu tạo theo mô hình "x + tặc"như "không tặc", "hải tặc" ... Hãy tìm những từ ngữ mới xuất hiện cấu tạo như trên ?

- Lâm tặc:  kẻ cướp tài nguyên rừng

- Tin tặc: kẻ dùng kĩ thuật thâm nhập trái phép vào dữ liệu trên máy tính của người khác để khai thác hoặc phá hoại ...

1. Mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài

VD1. Hãy tìm những từ Hán Việt trong đoạn trích sau

       Thanh minh trong tiết tháng ba

Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh

    Gần xa nô nức yến anh

Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân

    Dập dìu tài tử giai nhân

Ngựa xe như nước áo quần như nêm

VD1. Hãy tìm những từ Hán Việt trong đoạn trích sau

b/ Kẻ bạc mệnh này duyên phận hẩm hiu , chồng con rẫy bỏ, điều đâu bay buộc, tiếng chịu nhuốc nhơ, thần sông có linh, xin ngài chứng giám. Thiếp nếu đoan trang giữ tiết, trinh bạch gìn lòng, vào nước xin làm ngọc Mị Nương, xuống đất xin làm cỏ Ngu mĩ. Nhược bằng long chim dạ cá, lừa chồng dối con, dưới đất xin làm mồi cho cá tôm, trên xin làm cơm cho diều quạ, và xin chịu khắp mọi người phỉ nhổ.

VD1. Tiếng Việt dùng những từ nào để chỉ những khái niệm sau :

1. a) Bệnh mất khả năng miễn dịch gây tử vong
2. b) Nghiên cứu một cách có hệ thống những điều kiện để tiêu thụ hàng hoá (chẳng hạn nghiên cứu nhu cầu, thị hiếu của khách hàng)

=> Mượn từ tiếng Anh

Mượn từ ngữ của tiếng ngoài cũng là một cách để phát triển từ vựng tiếng Việt. Bộ phận từ mượn quan trọng nhất trong tiếng Việt là từ mượn tiếng Hán.