Giáo án điện tử ngữ văn 9 tiết 18: Sự phát triển của từ vựng

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI TIẾT HỌC HÔM NAY

Quan sát hình ảnh về hành động ném đá và một bài báo trên mạng XH nói về hiện tượng ném đá. Theo em, có sự liên quan gì giữa hai sự việc này không?

Tiết 18:

SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ
2. Luyện tập

Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ

Từ Kinh tế trong bài thơ có nghĩa gì? Ngày nay chúng ta có hiểu từ này theo nghĩa như Phan Bội Châu đã dùng không?

VÀO NHÀ NGỤC QUẢNG ĐÔNG CẢM TÁC

           Vẫn là hào kiệt, vẫn phong lưu,

            Chạy mỏi chân thì hãy ở tù.

            Đã khách không nhà trong bốn biển,

            Lại người có tội giữa năm châu.

            Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế,

            Mở miệng cười tan cuộc oán thù.

            Thân ấy vẫn còn, còn sự nghiệp

            Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu.

                                       Phan Bội Châu, (Ngữ văn 8 - Tập1)

1. Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ
2. Kinh tế: Kinh bang tế thế có nghĩa là trị nước cứu đời.
3. Kinh tế: Chỉ toàn bộ hoạt động của con người trong lao động sản xuất, phát triển và sử dụng của cải vật chất.

à Như vậy: Âm của từ kinh tế giống nhau. Nghĩa khác nhau.

* Kết luận: Nghĩa của từ có thể thay đổi theo thời gian. Nghĩa cũ mất đi nghĩa mới hình thành.

THẢO LUẬN NHÓM

Nhóm 1: Xác định nghĩa của từ xuân và cho biết nghĩa nào là nghĩa gốc, nghĩa nào là nghĩa chuyển?

                a1              Gần xa nô nức yến anh

          Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân

                  Dập dìu tài tử giai nhân,

         Ngựa xe như nước áo quần như nêm

a2.         Ngày xuân em hãy còn dài

         Xót tình máu mủ thay lời nước non.

THẢO LUẬN NHÓM

Nhóm 2: Xác định nghĩa của từ tay và cho biết nghĩa nào là nghĩa gốc, nghĩa nào là nghĩa chuyển?
b1           Được lời như cởi tấm lòng

         Giở kim thoa với khăn hồng trao tay

b2           Cũng nhà hành viện xưa nay

         Cũng phường bán thịt cũng tay buôn người

a1              Gần xa nô nức yến anh

          Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân

                  Dập dìu tài tử giai nhân,

         Ngựa xe như nước áo quần như nêm

a2.         Ngày xuân em hãy còn dài

         Xót tình máu mủ thay lời nước non.

a.1 Xuân: Mùa xuân, mùa khởi đầu của một năm 

à Nghĩa gốc

a2. Xuân: Tuổi trẻ, tuổi xuân (giai đoạn phát triển của cuộc đời) à Nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ.

b1           Được lời như cởi tấm lòng

         Giở kim thoa với khăn hồng trao tay

b2           Cũng nhà hành viện xưa nay

         Cũng phường bán thịt cũng tay buôn người

b1. Tay: bộ phận của cơ thể người à  Nghĩa gốc

b2. Tay: Hoạt động chuyên môn của một nghề, giỏi về một công việc nào đó.

à Nghĩa chuyển theo phương thức hoán dụ.

Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ

Phương thức ẩn dụ

Phương thức hoán dụ

Hai phương thức chủ yếu phát triển nghĩa của từ ngữ