Giáo án điện tử ngữ văn 9 tiết: Các thành phần biệt lập

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC NGÀY HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Trong các câu sau:

1. Ôi, trời rét thế!
2. Cũng may mà bằng mấy nét vẽ, họa sĩ đã ghi xong lần đầu gương mặt người thanh niên.
3. Trâu ơi ta bảo trâu này

Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta.

                Hãy tìm thành phần biệt lập trong các câu trên và cho biết tên gọi của các thành phần biệt lập đó?

CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. THÀNH PHẦN GỌI ĐÁP
2. THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ

III. LUYỆN TẬP

1. THÀNH PHẦN GỌI ĐÁP
2. Ví dụ (SGK/tr31)

1. Này, bác có biết mấy hôm nay sung nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không?
2. - Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ?

Ông Hai đặt bát nước xuống chồng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời:

      - Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.

2. Nhận xét

1. Này: dùng để gọi

• Thiết lập cuộc hội thoại (Mở ra cuộc hội thoại).

1. Thưa ông: dùng để đáp

• Duy trì cuộc trò chuyện đang diễn ra giữa những người tham gia hội thoại.
• Vậy em hiểu thế nào là thành phần gọi đáp?
• Thành phần gọi đáp dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp.

1. THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ
2. Ví dụ (SGK/tr31)

1. Lúc đi, đứa con gái đầu lòng – và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
2. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.

2. Nhận xét

1. Lúc đi, đứa con gái đầu lòng chưa đầy một tuổi.
2. Lão không hiểu tôi và tôi càng buồn lắm.

• Khi lược bỏ các từ in nghiêng nghĩa sự việc trong câu không thay đổi.

Cụm từ in đậm "và cũng là đứa con duy nhất của anh" chú thích cho cụm từ "đứa con gái đầu lòng của anh"

3. cụm chủ vị "tôi nghĩ vậy" bổ sung ý nghĩa cho cụm C-V (lão không hiểu tôi).

Vậy em hiểu thế nào là thành phần phụ chú của câu?

• Thành phần gọi đáp dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
• Các thành phần gọi – đáp và phụ chú cũng là những thành phần biệt lập.
• Thành phần gọi – đáp được dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp.
• Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung chi tiết cho nội dung chính của câu. Thành phần phụ chú thường được đặt giữa hai dấu ngạch ngang, hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn hoặc giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy. Nhiều khi thành phần phụ chú còn đặt sau dấu hai chấm.

III. LUYỆN TẬP

BÀI TẬP 1

Xác định thành phần gọi đáp và nêu công dụng:

• Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy , chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
• Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
• “Này”: Dùng để gọi
• “Vâng”: Dùng để đáp
• Quan hệ “trên” – “dưới”

BÀI TẬP 2

Tìm thành phần gọi – đáp trong câu ca dao sau và cho biết gọi – đáp đó hướng đến ai.

Bầu ơi thương lấy bí cùng

Tuy rằng khác giống, nhưng chung một giàn

• Lời gọi – đáp: Bầu ơi

• Đối tượng: hướng đến nhiều người