Giáo án điện tử ngữ văn 9 tiết: Tổng kết từ vựng – Từ nhiều nghĩa

Chào mừng các em đến với bài học hôm nay!
Tiết :
TỔNG KẾT TỪ VỰNG

Nội dung bài học

III. NGHĨA CỦA TỪ

1. TỪ NHIỀU NGHĨA VÀ HIỆN TƯỢNG CHUYỂN NGHĨA CỦA TỪ

III. NGHĨA CỦA TỪ

1, Khái niệm nghĩa của từ

Em hiểu nghĩa của từ là gì?

   Hình  thức

  Nội dung

Nghĩa của từ là  nội dung (sự vật, tính chất, hoạt

 động, quan hệ...) từ biểu thị

Có 2 cách giải thích nghĩa của từ :

• Trình bày khái niệm mà từ biểu đạt.
• VD: Thủ đô: thành phố đứng hàng đầu của một quốc gia, nơi làm việc của chính phủ và các cơ quan trung ương.
• Đưa ra những từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa với từ cần giải thích.
• VD: Phi cơ: máy bay; tàu hỏa: xe lửa
• Ngắn: trái với dài; đường cong: đường không phải là đường thẳng, cũng không phải đường gấp khúc

2. Chọn cách hiểu đúng:

Cách (a) : người phụ nữ, có con, nói trong quan hệ với con.

3. Cách giải thích nào trong hai cách giải thích sau là đúng? Vì sao?

Độ lượng là:

1. đức tính rộng lượng, dễ thông cảm với người có sai lầm và dễ tha thứ.
2. rộng lượng, dễ thông cảm với người có sai lầm và dễ tha thứ.

(b) là cách giải thích đúng là vì dùng các tính từ để giải thích cho một tính từ.

Điền các từ vào chỗ trống cho phù hợp:

1. Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ :
2. Ôn lại khái niệm

- Từ nhiều nghĩa: là từ có nhiều nghĩa khác nhau, gồm một nghĩa gốc và nhiều nghĩa chuyển.

1. Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ :
2. Ôn lại khái niệm

- Từ nhiều nghĩa: là từ có nhiều nghĩa khác nhau, gồm một nghĩa gốc và nhiều nghĩa chuyển.

- Chuyển nghĩa: là từ nghĩa gốc tạo ra từ có nhiều nghĩa mới.

Trong từ nhiều nghĩa có:

+ Nghĩa gốc: là nghĩa chính, xuất hiện từ đầu, làm cơ sở để tạo thành các nghĩa khác.

+ Nghĩa chuyển: là nghĩa được sinh ra trên cơ sở nghĩa gốc.

(ví dụ: nghĩa 2, nghĩa 3 trong từ thịt)

2. Trong hai câu thơ sau, từ hoa trong thềm hoa, lệ hoa được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển? Có thể coi đây là hiện tượng chuyển nghĩa làm xuất hiện từ nhiều nghĩa được không? Vì sao?

  Nỗi mình thêm tức nỗi nhà,

Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng!

                                                    (Nguyễn Du, Truyện Kiều)

2. Nghĩa của từ hoa trong thềm hoa, lệ hoa.

  Nỗi mình thêm tức nỗi nhà,

Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng!

                                           (Nguyễn Du, Truyện Kiều)

Từ hoa trong thềm hoa và lệ hoa được dùng theo nghĩa chuyển.

Hoa ở đây là đẹp, sang trọng, tinh khiết (ẩn dụ).

à Từ hoa không phải là hiện tượng chuyển nghĩa làm xuất hiện từ nhiều nghĩa. Vì nó không được giải thích trong từ điển.

Ví dụ: Từ “ăn”

- Nghĩa gốc: cho thức ăn vào miệng, nhai và nuốt.

ăn cơm, ăn bánh,…

- Nghĩa chuyển:

ăn bài, ăn ảnh, ăm bám, ăn bẩn, ăn bớt, ăn cắp, ăn cướp, ăn tết, ăn vạ, ăn ý,…

* Tìm nghĩa gốc, nghĩa chuyển của từ đánh.