Giáo án điện tử Vật lí 11 kết nối Bài 8: Mô tả sóng

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Quan sát hình ảnh

Vậy sóng được hình thành như thế nào và có những đặc điểm gì?

BÀI 8:

MÔ TẢ SÓNG

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. THÍ NGHIỆM TẠO SÓNG MẶT NƯỚC

Dụng cụ

Tiến hành

Bước 1: Đặt miếng xốp nhỏ C trên mặt nước. Quay đĩa D làm cho vật tạo sóng O dao động lên xuống, ta thấy mặt nước tại O bị biến dạng thành những gợn sóng lan truyền đi xa. Khi gợn sóng lan truyền đến C thì miếng xốp dao động lên xuống.

Bước 2: Quan sát chuyển động của miếng xốp.

Hoạt động (SGK – tr32):

Hãy quan sát chuyển động của miếng xốp trong thí nghiệm Hình 8.1 và cho biết miếng xốp có chuyển động ra xa nguồn cùng với sóng không?

Trong thí nghiệm Hình 8.1 SGK, miếng xốp không chuyển động ra xa nguồn mà chỉ dao động trong một phạm vi không gian rất hẹp.

THẢO LUẬN NHÓM

Mặt cắt của nước có hình dạng như thế nào?

Miếng xốp C và những biến dạng của mặt nước dao động như thế nào?

Nguồn sóng là gì? Môi trường truyền sóng là gì? Phương truyền sóng là gì?

KẾT LUẬN

Mặt cắt của nước có dạng hình sin

Miếng xốp C dao động lên xuống tại chỗ, còn những biến dạng của mặt nước lan truyền đi từ nguồn sóng O ra xa cho ta hình ảnh về sóng có trên mặt nước

O là nguồn sóng, nước là môi trường truyền sóng, đường thẳng OC là phương truyền sóng

2. GIẢI THÍCH TẠO THÀNH SÓNG

THẢO LUẬN NHÓM ĐÔI

Trong thí nghiệm Hình 8.1, ta thấy phần từ nước sát nguồn O dao động theo phương thẳng đứng, tại sao phần tử nước ở điểm M lân cận điểm O dao động theo?

Nêu nguyên nhân tạo nên sóng truyền trong một môi trường.

Có hai nguyên nhân tạo nên sóng truyền trong một môi trường. Đó là nguồn dao động từ bên ngoài tác dụng lên môi trường và có lực liên kết giữa các phần tử môi trường.

Sóng cơ là những biến dạng cơ lan truyền trong môi trường đàn hồi

Quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi

Trong đồ thị của sóng hình 8.2d,  những điểm nào trong các điểm M, N, P trên phương Ox dao động lệch pha , ngược pha, đồng pha với nhau?

TRẢ LỜI

Các phần tử nước dao động lệch pha  là: M và N, N và P.

Các phần tử nước dao động ngược pha là: O và N, M và P

Trong các điểm O. M, N, P không có điểm nào dao động đồng pha

3. 
   CÁC ĐẠI LƯỢNG ĐẶC TRƯNG CỦA SÓNG

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Biên độ sóng là gì?

Chu kì sóng và tần số sóng là gì? Chúng có mối liên hệ như thế nào?

Tốc độ truyền sóng là gì?

Bước sóng là gì? Bước sóng có mối liên hệ với chu kì hoặc tần số như thế nào?

Cường độ sóng là gì? Nêu biểu thức tính cường độ sóng

Biên độ sóng là độ dịch chuyển lớn nhất của phần tử sóng khỏi vị trí cân bằng

Chu kì của sóng chính bằng chu kì dao động của phần tử sóng, kí hiệu là T, đơn vị là s.

Đại lượng  được gọi là tần số sóng

Tốc độ truyền sóng là tốc độ lan truyền của biến dạng trong môi trường truyền sóng

Bước sóng là quãng đường sóng truyền được trong một chu kì, kí hiệu là , đơn vị là m

Giữa các đại lượng , T (hay f) có mối liên hệ:

Cường độ sóng I được định nghĩa là năng lượng sóng được truyền qua một đơn vị diện tích vuông góc với phương truyền sóng trong một đơn vị thời gian.

trong đó, E là năng lượng sóng truyền qua một diện tích S vuông góc với phương truyền sóng trong thời gian .

Khi quan sát một hồ nước rộng, ta nhìn thấy có những gợn sóng lan truyền qua trước mặt. Hãy đề xuất cách đo các đại lượng đặc trưng của sóng như: chu kì của sóng, bước sóng, tốc độ truyền sóng trên mặt nước.

Câu hỏi 1: Chu kì sóng là

Câu hỏi 2: Một sóng lan truyền với tốc độ v = 200 m/s có bước sóng λ = 4 m. Chu kì dao động của sóng là