Giáo án và PPT Âm nhạc 9 cánh diều Bài 3: Hát Bài hát Quê hương thanh bình, Nghe nhạc Bài dân ca Ví đò đưa sông Lam, Thường thức âm nhạc Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh

CHỦ ĐỀ 2: GIAI ĐIỆU QUÊ HƯƠNG – BÀI 3

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời câu hỏi:

Em biết những câu dân ca Nam Bộ nào? Lấy ví dụ.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Hát bài Quê hương thanh bình

GV yêu cầu HS hoạt động theo cặp thảo luận và trả lời câu hỏi: 

•  Em hãy trình bày hiểu biết của mình về điệu Lí tứ đại (Dân ca Nam Bộ)?
• Nêu khái quát về nội dung, giai điệu, cấu trúc của bài hát Quê hương thanh bình?

Sản phẩm dự kiến:

- Điệu Lí tứ đại (Dân ca Nam Bộ):

+Cấu trúc và nhịp điệu: đơn giản, giai điệu mượt mà, dễ nhớ; nhịp điệu thường là 2/4 hoặc 4/4.

+ Lời ca: câu thơ lục bát hoặc những câu văn vần, mang tính chất dân gian.

+Nhạc cụ: đệm bằng nhạc cụ truyền thống như đàn bầu, đàn tranh, đàn kìm vá sáo trúc.

-Bài hát Quê hương thanh bình:

+Khái quát bài hát: Quê hương thanh bình được đặt tên và phỏng theo điệu Lí tứ đại (Dân ca Nam Bộ).

+ Nội dung: thể hiện khung cảnh thanh bình và tươi đẹp của quê hương đất nước.

+Giai điệu: mềm mại, trong sáng, lời ca giàu hình ảnh.

+Cấu trúc: 1 đoạn.

Hoạt động 2: Nghe bài dân ca Ví đò đưa sông Lam

GV yêu cầu HS hoạt động theo cặp thảo luận và trả lời câu hỏi: 

•  Vì sao bản nhạc bài dân ca Ví đò đưa sông Lam không ghi số chỉ nhịp?

• Nêu cảm nhận của em về bài dân ca

Sản phẩm dự kiến:

- Bản nhạc bài dân ca Ví đò đưa sông Lam không ghi số chỉ nhịp vì tính chất của dân ca và cách truyền thống của các bài hát dân gian Việt Nam không được ghi chính xác về số chỉ nhịp (tempo) hay nhịp điệu (meter) như các bản nhạc phổ thông.

-Cảm nhận về bài dân ca: 

+Một trong những tác phẩm âm nhạc dân gian mang đậm bản sắc vùng Nghệ Tĩnh.

+ Nhịp điệu mềm mại và giai điệu đơn giản nhưng sâu lắng, bài hát gợi lên hình ảnh một cảnh đời sống miền quê, nơi con người sống gắn bó với sông nước, giao thoa hài hòa với thiên nhiên.

Hoạt động 1: Thường thức âm nhạc – Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh

GV yêu cầu HS trao đổi theo nhóm: 

• Trình bày hiểu biết của em về Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh?

• Ví và giặm có điểm khác biệt gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh:

+Ví, giặm Nghệ Tĩnh là hai thể loại hát dân ca độc đáo, chiếm vị trí quan trọng trong đời sống văn hóa của người dân hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh.

+ Không gian thể hiện: khi ru con, đan lát, dệt vải, lúc làm ruộng, chèo thuyền, xay lúa,...

+ Lời ca: mộc mạc, dân dã, gần với ngôn ngữ đời sống.

+ Nội dung: 

• Miêu tả cuộc sống, phản ánh tập quán xã hội, lịch sử, tình yêu quê hương, đất nước, con người, tình yêu đôi lứa,...
• Mang tính giáo dục: kính trọng cha mẹ, chung thủy, nghĩa tình, trung thực, góp phần gìn giữ các tập tục, truyền thống tốt đẹp.

+ Hình thức biểu diễn: hát lẻ, hát đối và hát cuộc.

- Ví và giặm được hát xen kẽ, có điểm khác biệt:

+ Hát ví: hát tự do, không có nhịp, người hát có thể co giãn trường độ một cách ngẫu hứng.

+ Hát giặm: có tiết tấu rõ ràng, có phách mạnh, phách nhẹ.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Nhạc cụ của dàn nhạc trong dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh bao gồm những nhạc cụ nào? 

A. Đàn bầu, sáo, kèn.

B. Đàn bầu, đàn tranh, đàn nguyệt.

C. Đàn bầu, đàn tranh, đàn nhị.

D. Đàn bầu, đàn cò, đàn tranh.

Câu 2: Nơi phát triển dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh là? 

A. Bắc Bộ.

B. Trung Bộ.

C. Nam Bộ.

D. Tây Nguyên.

Câu 3: Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh được diễn xướng theo hình thức

A. hát lĩnh xướng.

B. hát đối đáp.

C. hát giao hưởng.

D. hát lẻ, hát đối, hát cuộc.

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Sưu tầm một ca khúc mới sáng tác mang âm hưởng dân ca Việt Nam.

Câu 2: Nơi phát triển dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh là ở đâu? Tại sao?