Giáo án và PPT KHTN 7 cánh diều Bài 4: Phân tử, đơn chất, hợp chất

BÀI 4: PHÂN TỬ, ĐƠN CHẤT, HỢP CHẤT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV chiếu hình ảnh lọ tinh dầu, hoà tan đường vào trong cốc nước, yêu cầu HS quan sát

- GV dẫn dắt HS tìm hiểu bài mới: Khi mở nắp lọ tinh dầu, chúng ta có thể cảm nhận được mùi thơm do một số chất ở trong tinh dầu đã tách ra thành những hạt rất nhỏ,  lan toả trong không khí và tác động lên khứu giác của con người. Những hạt như vậy được gọi là phân tử. Hoặc khi cho một lượng nhỏ đường ăn vào trong cốc nước rồi khuấy đều. Sau một thời gian ta sẽ không còn nhìn thấy đường trong cốc và dung dịch thu được thì có vị ngọt. Sở dĩ như vậy là do những hạt đường ban đầu đã tách ra thành các phân tử đường và lan toả vào trong nước. Mỗi phân tử đường gồm nhiều nguyên tử C, H, O liên kết với nhau.  Vậy phân tử là gì? Thế nào là đơn chất? Hợp chất? Các em sẽ tìm hiểu trong nội dung bài 4: Phân tử, đơn chất, hợp chất.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. PHÂN TỬ

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm phân tử và cách tính khối lượng phân tử

- GV yêu cầu quan sát hình 4.1: sự lan toả của iodine và xem đoạn video thí nghiệm quá trình hoà tan đường trong cốc nước.

- Giáo viên phân tích các hiện tượng sự lan toả của iodine trong bình tam giác và sự hoà tan của đường trong nước thành dung dịch 

- GV cho quan sát hình 4.2: mô hình phân tử của nước và idione và giới thiệu iodine, đường, nước đều do các phân tử hợp thành. Các phân tử của một chất giống nhau về thành phần và hình dạng.

- Giáo viên yêu cầu học sinh đọc thông tin SGK, thực hiện theo cặp đôi trả lời câu hỏi vào phiếu học tập

- GV chia lớp thành các nhóm, yêu cầu các nhóm quan sát hình ảnh mô hình phân tử hydrogen, Carbon dioxide, Sulfur dioxide, đọc thông tin ví dụ SGK

- Yêu cầu mỗi cá nhân quan sát hình, thảo luận nhóm, trả lời câu hỏi:

 + Phân tử Hydrogen, Carbon dioxide, Sulfur dioxide gồm những nguyên tố nào? Số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố trong phân tử là bao nhiêu?

+ Em hãy đề xuất cách tính khối lượng phân tử của mỗi chất?

Sản phẩm dự kiến:

1. Khái niệm phân tử

- Phân tử là hạt đại diện cho chất, gồm một số nguyên tử gắn kết với nhau bằng liên kết hoá học và thể hiện đầy đủ tính chất hoá học của chất

2. Khối lượng phân tử

- Khối lượng phân tử (kí hiệu: M) bằng tổng khối lượng các nguyên tử có trong phân tử. Đơn vị của khối lượng phân tử là amu. 

II. ĐƠN CHẤT

Hoạt động 2: Tìm hiểu về đơn chất 

- GV yêu cầu mỗi cá nhân quan sát hình 4.4 và 4.5 SGK, đọc thông tin SGK

- Thảo luận cặp đôi, trả lời câu hỏi: Quan sát hình 4.4 và hình 4.5, cho biết các chất trong hình có đặc điểm gì chung ?

Sản phẩm dự kiến:

- Đơn chất là những chất được tạo thành từ một nguyên tố hoá học.

+  Ở điều kiện thường, các đơn chất kim loại đều ở thể rắn (trừ mercury ở thể lỏng). 

+ Tên của đơn chất thường trùng với tên của nguyên tố tạo nên chất, trừ một số nguyên tố tạo ra được hai hay nhiều đơn chất.  Than và kim cương là các đơn chất được tạo ra từ cùng một nguyên tố carbon. Khí oxygen và khí ozone là các đơn chất được tạo ra từ cùng một nguyên tố oxygen

III. HỢP CHẤT

Hoạt động 3: Tìm hiểu về hợp chất

- GV yêu cầu mỗi cá nhân quan sát hình 4.7 SGK, đọc thông tin SGK

- Thảo luận cặp đôi, trả lời câu hỏi: Quan sát hình 4.7 và nêu đặc điểm chung của các chất có trong hình ?

Sản phẩm dự kiến:

- Hợp chất là những chất do hai hoặc nhiều nguyên tố hoá học tạo thành.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Hãy chọn phát biểu đúng trong các phát biểu dưới đây.

A. Phân tử là một nhóm gồm hai hay nhiều nguyên tử.

B. Phân tử là một nhóm gồm hai hay nhiều nguyên tử giống nhau liên kết với nhau.

C. Phân tử là một tập hợp gồm hai hay nhiều nguyên tử.

D. Phân tử là một nhóm gồm hai hay nhiều nguyên tử gắn kết với nhau bằng liên kết hóa học.

Câu 2: Chọn câu đúng trong các câu sau:

A. Các phân tử có số nguyên tử bằng nhau thì có khối lượng phân tử bằng nhau.

B. Các phân tử có khối lượng bằng nhau thì có số nguyên tử như nhau.

C. Các phân tử có khối lượng và số nguyên tử bằng nhau thì thuộc cùng một chất.

D. Các phân tử của một chất có khối lượng phân tử và số nguyên tử bằng nhau.

Câu 3: Chọn câu đúng trong các câu sau:

A. Đơn chất là chất trong phân tử chỉ có một nguyên tử.

B. Đơn chất là chất mà phân tử gồm các nguyên tử có khối lượng bằng nhau.

C. Trong đơn chất, các nguyên tử hoàn toàn giống nhau.

D. Trong đơn chất, các nguyên tử có điện tích hạt nhân giống nhau.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: D

Câu 3: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Trong các chất sau đây, chất nào là đơn chất, chất nào là hợp chất: khí oxygen, carbon dioxide, khí nitrogen, nước, muối ăn, đồng, nhôm?

Câu 2: Tính khối lượng của mỗi phân tử sau:

a) Phân tử sulfur trioxide gồm một nguyên tử sulfur và ba nguyên tử oxygen.

b) Phân tử ethanol gồm hai nguyên tử carbon, sáu nguyên tử hydrogen và một nguyên tử oxygen.

c) Phân tử acetic acid gồm hai nguyên tử carbon, bốn nguyên tử hydrogen và hai nguyên tử oxygen.

d) Phân tử aminoacetic acid (glycine) gồm hai nguyên tử carbon, năm nguyên tử hydrogen, hai nguyên tử oxygen và một nguyên tử nitrogen.