Giáo án và PPT Lịch sử và Địa lí 5 cánh diều bài 12: Triều Nguyễn

BÀI 12. TRIỀU NGUYỄN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Ô chữ mí mật” 

+ GV cung cấp các câu hỏi liên quan đến triều Nguyễn. 

- GV cung cấp các câu hỏi: 

+ Câu 1 (13 chữ cái). Vị vua sáng lập Triều Nguyễn. 

+ Câu 2 (6 chữ cái). Đây là một trong ngôi chợ nổi tiếng ở thành phố Huế. 

+ Câu 3 (6 chữ cái). Đây là hệ tư tưởng được triều Nguyễn cực kì chú trọng. 

+ Câu 4 (8 chữ cái). Vị vua thứ hai của triều Nguyễn. 

+ Câu 5 ( 6 chữ cái). Đây là nơi đóng đô của vua chúa thời phong kiến.

+ Câu 6 (10 chữ cái). Đây là cách gọi khác của sông Hương. 

+ Ô chữ bí mật (6 chữ cái). Đây là cửa lớn nhất và quan trọng nhất trong Hoàng thành Huế. 

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Sự thành lập triều Nguyễn

GV đặt câu hỏi yêu cầu học sinh trao đổi trả lời:

• Nhà Nguyễn ra đời trong hoàn cảnh nào?

• Sau khi lên ngôi vua, Nguyễn Ánh lấy niên hiệu là gì?

• Kinh đô triều Nguyễn được đặt ở đâu?

Sản phẩm dự kiến:

- Sau khi đánh bại triều Tây Sơn, năm 1802, Nguyễn Ánh lên ngôi vua, lập ra Triều Nguyễn, lấy niên hiệu là Gia Long. 

- Năm 1804, vua đặt quốc hiệu là Việt nam, đóng đô ở Phú Xuân (Thừa Thiên Huế ngày nay)

Hoạt động 2. Đất nước dưới triều Nguyễn

HS tìm hiểu để trả lời câu hỏi:

• Em hãy trình bày chính sách củng cố và phát triển vương triều dưới triều Nguyễn.

• Em hãy trình bày công cuộc khẩn hoang dưới triều Nguyễn.

• Những đề nghị cải cách dưới Triều Nguyễn là gì?

• Em hãy trình bày những nét tiêu biểu về phong trào Cần vương chống Pháp.

Sản phẩm dự kiến:

Củng cố và phát triển vương triều

- Cải cách hành chính đến cấp xã, đẩy mạnh khai hoang, cải cách hệ thống thi cử,..

- Vua Minh Mạng còn quan tâm đến việc xác lập và bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, khuyến khích học hỏi, tiếp thu những tiến bộ về khoa học – kĩ thuật của phương tây, trong đó có kĩ thuật đóng thuyền.

Công cuộc khẩn hoang dưới Triều Nguyễn

- Nguyễn Công Trứ đã dâng sớ xin triều đình cấp tiến công, tiền gạo để tập hợp dân nghèo khai khẩn.

- Năm 1828, vua Minh Mạng cử Nguyễn Công Trứ làm Doanh điển sử, chuyên coi việc khai khẩn ruộng đất. Nguyễn Công Trứ đã chiêu mộ dân phiêu tán khai phá được một vùng đất đai rộng lớn miền ven biển, lập nên huyện Tiền Hải (Thái Bình) và huyện Kim Sơn (Ninh Bình) ngày nay.

Những đề nghị cải cách dưới Triều Nguyễn

- Năm 1858, thực dân Pháp xâm lược Việt Nam. Cùng với phong trào chống Pháp sôi nổi của nhân dân, một số quan lại, trí thức có tư tưởng tiến bộ như: Phạm Phú Thứ, Nguyễn Lộ Trạch, Nguyễn Trường Tộ,... đã chủ trương cải cách đất nước.

Phong trào Cần vương chống Pháp

- Năm 1884, thực dân Pháp cơ bản hoàn thành quá trình xâm lược Việt nam.

- Năm 1885, vua Hàm Nghi phát dụ Cần Vương để kêu gọi toàn dân giúp vua đánh giặc.

- Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu: Phan Đình Phùng và khởi nghĩa Hương Khê,...

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Phong trào Cần Vương do ai lãnh đạo?

A. Tôn Thất Thuyết.

B. Phan Đình Phùng.

C. Hàm Nghi.

D. Tôn Thất Thuyết và Hàm Nghi.

Câu 2: Đâu là ý đúng khi nói về sự thành lập của nhà Nguyễn?

A. Năm 1803, Nguyễn Phúc Ánh lên ngôi vua.

B. Năm 1808, Triều Nguyễn được thành lập.

C. Vua Gia Long lập ra Triều Nguyễn.

D. Vua Gia Long đóng đô ở Đại La.

Câu 3: Nội dung nào sau đây không đúng khi nói về phong trào Cần Vương?

A. Năm 1884, thực dân Pháp về cơ bản đã hoàn thành quá trình xâm lược Việt Nam.

B. Năm 1885, vua Hàm Nghi phát dụ Cần Vương.

C. Phong trào Cần Vương bùng nổ với các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu như Bãi Sậy, Ba Đình, Hương Khê,…

D. Dụ Cần Vương, kêu gọi lực lượng công nhân giúp vua đánh giặc.

Câu 4: Nội dung nào sau đây không đúng về Nguyễn Công Trứ?

A. Là người có tài, giỏi văn thơ, lập nhiều chiến công ở chiến trường.

B. Lập nên huyện Tiền Hải và huyện Kim Sơn.

C. Năm 1823, vua Minh Mạng cử Nguyễn Công Trứ làm Doanh điền sứ.

D. Dâng sớ xin triều đình cấp tiền công, tiền gạo để tập hợp dân nghèo khai khẩn.

Câu 5: Hưởng ứng phong trào Cần Vương, Phan Đình Phùng đã tập hợp nhân dân bốn tỉnh nào?

A. Thanh Hóa, Quảng Bình, Hà Nam, Hà Tĩnh.

B. Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình.

C. Nghệ An, Quảng Bình, Quảng Trị, Đồng Nai.

D. Hòa Bình, Hà Nam, Lạng Sơn, Cao Bằng.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: C

Câu 3: D

Câu 4: C

Câu 5: B

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Kể tên một số thành tựu tiêu biểu về văn hóa dưới thời Nguyễn còn tồn tại và có giá trị đến ngày nay.

Câu 2: Em hãy kể tên một số thành tựu văn hóa dưới thời Nguyễn được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa thế giới. 

Câu 3: Có quan điểm cho rằng “Nhà Nguyễn đã để lại di sản văn hóa đồ sộ”. Em có đồng ý với quan điểm này không. Tại sao?