Nội dung chính Sinh học 12 kết nối Bài 30: Diễn thế sinh thái
Hệ thống kiến thức trọng tâm Bài 30: Diễn thế sinh thái sách Sinh học 12 kết nối tri thức. Với các ý rõ ràng, nội dung mạch lạc, đi thẳng vào vấn đề, hi vọng người đọc sẽ nắm trọn kiến thức trong thời gian rất ngắn. Nội dung chính được tóm tắt ngắn gọn sẽ giúp thầy cô ôn tập, củng cố kiến thức cho học sinh. Bộ tài liệu có file tải về. Mời thầy cô kéo xuống tham khảo.
Xem: => Giáo án sinh học 12 kết nối tri thức
I. KHÁI NIỆM VÀ CÁC LOẠI DIỄN THẾ SINH THÁI
1. Khái niệm
- Diễn thế sinh thái là quá trình thay đổi dần thành phần loài của quần xã theo thời gian, tương ứng với sự biến đổi của môi trường.
Quá trình diễn thế chia thành 3 giai đoạn
+ Giai đoạn mở đầu.
+ Giai đoạn giữa.
+ Giai đoạn cuối.
2. Các loại diễn thế
Có 2 dạng diễn thế sinh thái:
- Diễn thế nguyên sinh:
+ Bắt đầu từ môi trường trống trơn, chưa có sinh vật. Những loài sinh vật đầu tiên thích nghi với điều kiện nghèo dinh dưỡng như vi khuẩn, địa y, rêu,... hình thành quần xã tiên phong.
+ Diễn ra trong thời gian dài.
+ Kết quả dẫn đến hình thành quần xã đỉnh cực, số lượng loài trong quần xã đạt cực đại.
- Diễn thế thứ sinh:
+ Từ môi trường đã có một quần xã sinh vật nhưng đã bị diệt vong, trong môi trường vẫn còn sinh vật tồn tại.
+ Diễn ra trong thời gian ngắn hơn.
+ Dẫn đến hình thành quần xã đỉnh cực mới hoặc dẫn đến hình thành quần xã suy thoái.
II. NGUYÊN NHÂN VÀ TẦM QUAN TRỌNG CỦA NGHIÊN CỨU DIỄN THẾ
1. Nguyên nhân của diễn thế
- Nguyên nhân bên ngoài: tác động của các nhân tố vô sinh từ môi trường núi lửa phun, cháy rừng.... hoặc tác động của con người trong khai thác tài nguyên, xây dựng....
- Nguyên nhân bên trong: do mối quan hệ tương hỗ giữa quần xã với sinh cảnh và các mối quan hệ sinh thái giữa các loài trong quần xã, đặc biệt là quan hệ cạnh tranh khác loài. Ví dụ loài ưu thế tác động làm biến đổi mạnh quần xã.
2. Tầm quan trọng của việc nghiên cứu diễn thế
Đánh giá được tác động của con người lên hệ sinh thái, từ đó giúp đem lại các lợi ích
cơ bản sau:
- Bảo vệ và phát triển bền vững môi trường sống.
- Duy trì đa dạng sinh vật.
- Khai thác hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên.
III. MỘT SỐ HIỆN TƯỢNG ẢNH HƯỞNG BẤT LỢI ĐẾN HỆ SINH THÁI
Hiện tượng bất lợi | Khái niệm | Nguyên nhân | Hậu quả | Giải pháp hạn chế tác động và khắc phục |
1. Phì dưỡng | Hiện tượng môi trường nước thừa chất dinh dưỡng (nitrogen, phosphorus). | Dòng nước chứa phân bón dư thừa, nước thải sinh hoạt, nước thải từ ngành công nghiệp chế biến, chất thải chăn nuôi chưa được xử lí. | Dẫn đến sự phát triển quá mức của vi sinh vật, gây độc và suy giảm lượng oxygen trong nước, làm chết hàng loạt động vật thủy sinh. | - Tạo điều kiện cho nước trong ao hồ được lưu thông (xây dựng nguồn vào và ra, tạo dòng lưu thông). - Sử dụng phân bón đúng liều lượng, kĩ thuật. - Xử lí nước thải trước khi thải ra môi trường. |
2. Sự ấm lên toàn cầu | Hiện tượng tăng nhiệt độ trung bình của Trái Đất trong thời gian dài. | Do chặt phá rừng, các hoạt động công nghiệp, giao thông, sinh hoạt phát thải nhiều khí nhà kính vào khí quyển. | Biến đổi khí hậu, gây ra các hiện tượng thời tiết cực đoan. | Trồng rừng, sử dụng năng lượng sạch tái tạo, bền vững như gió, thủy triều,... |
3. Sa mạc hóa | Quá trình thoái hóa đất ở những vùng khô hạn. | Biến đổi khí hậu và hoạt động canh tác lạc hậu, chăn thả gia súc mật độ cao. | Suy giảm diện tích rừng, giảm diện tích đất nông nghiệp, gây suy giảm đa dạng sinh vật. | Trồng rừng phòng hộ chắn cát ven biển, quy hoạch lại vùng chăn thả gia súc, thu giữ dòng nước ngầm kết hợp cải tạo đất. |
=> Giáo án Sinh học 12 kết nối Bài 30: Diễn thế sinh thái