Đáp án Công nghệ 10 cánh diều Bài 5. Biện pháp cải tạo, sử dụng và bảo vệ đất trồng_Phần 1

BÀI 5: BIỆN PHÁP CẢI TẠO, SỬ DỤNG VÀ BẢO VỆ ĐẤT TRỒNG

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Theo em, giữa đất phù sa và đất phèn, loại đất nào sử dụng tốt hơn trong trồng trọt? Vì sao?

Trả lời:

Đất phù sa là loại đất trồng tốt nhất hiện nay vì đất phù sa được bồi đắp từ các dòng sông, có khả năng giữ ẩm tốt, có độ phì nhiêu cao gấp nhiều lần so với các loại đất trồng khác; nguồn dinh dưỡng, đa vi lượng có trong đất vô cùng nhiều, đem tới nhiều lợi ích cho sự phát triển và tăng năng suất cây trồng.

• Đất phù sa rất giàu khoáng chất, chất dinh dưỡng, đây là một trong những loại đất màu mỡ nhất, loại đất trồng cây tốt nhất.
• Đất phù sa rất tơi xốp vì có nhiều mùn trong tự nhiên. Tỷ lệ cát và sét trong đất phù sa tương đương nhau giúp đất có độ xốp và kết cấu tốt. Giúp loại đất này có khả năng thoát nước tuyệt vời và các điều kiện khác thuận lợi cho canh tác nông nghiệp.
• Đất có độ giữ nước vừa phải, không quá kém như đất cát cũng không quá chặt như đất sét, giúp cây hấp thụ được dưỡng chất một cách hiệu quả, đẩy nhanh quá trình sinh trưởng, giúp cây đạt năng suất cao trong nông nghiệp.
• Đất phù sa là loại đất không lẫn các tạp chất gây ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển của cây. Cũng như đất không phát sinh các côn trùng hoặc mầm cỏ và hàm lượng Mg, Ca trong đất luôn cao hơn hẳn so với Na, K và dao động khá mạnh, giàu chất dinh dưỡng có ích cho cây trồng.
• Các thành phần tự nhiên trong đất đã đầy đủ các chất hữu cơ, chất khoáng, vô cơ, vi lượng, đa lượng, các loại vi sinh vật cùng hạt keo liên kết đất, giúp cây trồng có thể phát triển tốt nhất mà không cần phải bón quá nhiều các loại phân hoá học, giúp tiết kiệm chi phí, nâng cao giá trị nông sản.
• Đất phù sa thường có bề mặt bằng phẳng, đây là địa hình thích hợp nhất cho việc trồng trọt. Bên cạnh đó bề mặt bằng phẳng còn thích hợp với hệ thống tưới tiêu bằng kênh, rạch hay giếng ống. Đây là những hệ thống tưới tiêu hiệu quả và ít tốn kém nhất.

1. CẢI TẠO, SỬ DỤNG ĐẤT XÁM BẠC MÀU

1.2. Đặc điểm của đất xám bạc màu

Hình thành kiến thức: Quan sát Hình 5.1 và cho biết đặc điểm của đất xám bạc màu trên đá cát và trên phù sa cổ.

Trả lời:

• Hình 5.1a: Đất xám bạc màu trên đá cát: Đất nâu chua, nghèo dinh dưỡng và dễ bị khô hạn
• Hình 5.1b: Đất xám bạc màu trên phù sa cổ: mịn, có màu loang đỏ, độ phì tự nhiên không cao: hàm lượng các nguyên tố dinh dưỡng trong đất thấp.

1.3. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng

Luyện tập:

1. Em hãy cho biết tác dụng cụ thể của các biện pháp cải tạo đất xám bạc màu là gì?
2. Vì sao đất xám bạc màu thích hợp với nhiều loại cây trồng cạn?

Trả lời:

1. Tác dụng cụ thể của các biện pháp cải tạo đất xám bạc màu:

• Làm đất: làm đường đồng mức đối với đất dốc, cày sâu để đưa sét tầng dưới lên tầng mặt giúp tăng bề dày của lớp đất canh tác.
• Thủy lợi: củng cố bờ vùng, bờ thửa; xây dựng hệ thống tưới, tiêu hợp lí.
• Bón phân: bón nhiều phân hữu cơ và vôi, giảm lượng phân bón hóa học.
• Bố trí cơ cấu cây trồng hợp lí: xuân canh, xen canh,.. giúp tăng độ che phủ đất.
• Bón vôi để khử chua.

2. Đất xám bạc màu thích hợp với nhiều loại cây trồng cạn vì: 

• Hình thành ở địa hình dốc thoải, dễ thoát nước
• Thành phần cơ giới nhẹ
• Dễ cày bừa

Vận dụng: Theo em, cần làm gì để hạn chế sự thoái hóa của đất?

Trả lời:

Theo em, để hạn chế sự thoái hóa của đất, cần:

• Bảo vệ và trồng rừng.
• Tưới tiêu hợp lý.
• Trồng cây che phủ bề mặt và cải tạo đất.
• Luân canh cây trồng quanh năm.
• Bổ sung các chất hữu cơ và hệ vi sinh cho đất trồng.

2. CẢI TẠO, SỬ DỤNG ĐẤT XÓI MÒN MẠNH TRƠ SỎI ĐÁ

2.2. Đặc điểm của đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá.

Hình thành kiến thức: Em hãy mô tả đặc điểm của đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá trong Hình 5.2

Trả lời:

Đặc điểm của đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá trong Hình 5.2:

• Tầng đất mặt mỏng.
• Đá, cát, sỏi chiếm ưu thế trong đất.
• Nghèo mùn, vi sinh vật ít.

2.3. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng.

Vận dụng:

1. Xói mòn đất thường xảy ra ở vùng nào của nước ta?
2. Đất nông nghiệp và đất lâm nghiệp, đất nào chịu tác động của quá trình xói mòn nhiều hơn? Vì sao

Trả lời:

1. Xói mòn thường xảy ra ở vùng đồi núi vì có độ dốc lớn.
2. Đất lâm nghiệm chịu tác động của quá trình xói mòn mạnh hơn vì đất lâm nghiệp đa số ở vùng có độ dốc lớn hơn đất đất nông nghiệp (thường ở vùng đồng bằng, nếu ở vùng đồi núi thì đa số thiết kế theo dạng bậc thang để giảm xói mòn).

Hình thành kiến thức:

1. Quan sát Hình 5.3 và 5.4 cho biết vì sao làm ruộng bậc thang và thềm cây ăn quả lại có tác dụng cải tạo đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá.
2. Tác dụng của các biện pháp cải tạo đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá là gì?

Trả lời:

1. Làm ruộng bậc thang và thềm cây ăn quả lại có tác dụng cải tạo đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá vì: 

• Làm ruộng bậc thang để hạn chế dòng chảy rửa trôi
• Trồng cây ăn quả để nâng độ che phủ, hạn chế dòng chảy

2. Tác dụng của các biện pháp cải tạo đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá:

• Trồng cây theo luống có khả năng chống xói mòn.
• Trồng cây có bộ rễ khỏe, có khả năng phá lớp đất rắn bề mặt.
• Trồng cây che phủ đất: đảm bảo đất luôn được che phủ bằng cây trồng chính hoặc cây che phủ, nhất là mùa mưa.
• Che phủ đất bằng các bộ phận dư thừa của cây trồng sau khi thu hoạch.
• Luân canh cây trồng để tăng độ che phủ đất, hạn chế xói mòn, rửa trôi
• Trồng cây theo đường đồng mức, theo bằng giúp tăng độ che phủ, hạn chế sức phá của mưa
• Bón vôi, bón phân hữu cơ kết hợp với phân hóa học để giảm độ chua.