Đáp án Công nghệ 10 cánh diều Bài 5. Biện pháp cải tạo, sử dụng và bảo vệ đất trồng_Phần 2

BÀI 5: BIỆN PHÁP CẢI TẠO, SỬ DỤNG VÀ BẢO VỆ ĐẤT TRỒNG

(Tiếp theo)

3. CẢI TẠO, SỬ DỤNG ĐẤT MẶN

3.1. Nguyên nhân hình thành

Hình thành kiến thức: Quan sát Hình 5.5 và giải thích nguyên nhân hình thành đất mặn

Trả lời:

Do mạch nước ngầm nhiễm mặn, ngấm lên đất tạo thành đất nhiễm mặn

3.2. Đặc điểm của đất mặn

Hình thành kiến thức: Đất bị nhiễm mặn ảnh hưởng như thế nào đến cây trồng trong Hình 5.6?

Trả lời:

Ảnh hưởng của đất bị nhiễm mặn đến cây trồng:

Nồng muối trong nước thường cản trở sự hấp thu nước của cây và có thể gây nên hạn sinh lý làm cho cây bị héo khô héo.

3.3. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng:

Hình thành kiến thức:

1. Em hãy cho biết mục đích của biện pháp thủy lợi là gì?
2. Vì sao bón vôi lại cải tạo được đất mặn?
3. Trong các biện pháp đã nêu, biện pháp nào là quan trọng nhất? Vì sao?

Trả lời:

1. Mục đích của biện pháp thủy lợi là:

• Xây dựng hệ thống tưới tiêu hợp lí.
• Dẫn nước ngọt vào ruộng, cày, bừa, sục bùn để các muối hòa tan, ngâm ruộng sau đó tháo nước ra kênh tiêu.

2. Bón vôi lại cải tạo được đất mặn vì bón vôi có tác dụng đẩy Na⁺ ra khỏi keo đất. Sau khi bón vôi tháo nước rửa mặn, bón bổ sung chất hữu cơ để nang cao độ phì nhiêu cho đất.
3. Trong các biện pháp đã nêu, biện pháp thủy lợi là quan trọng nhất vì nó mang tính phòng tránh, có hiệu quả nhất, nếu không có biện pháp này các biện pháp sau xử lí sẽ mất công rất nhiều và không hiệu quả do nước biển liên tục xâm nhập.

Luyện tập: Ngoài các biện pháp chính sử dụng để cải tạo đất mặn kể trên, hiện nay người ta còn sử dụng các biện pháp nào khác? Mô tả các biện pháp đó.

Trả lời:

Ngoài các biện pháp chính sử dụng để cải tạo đất mặn kể trên, hiện nay người ta còn sử dụng biện pháp:

• Biện pháp luân canh: có thể giảm diện tích lúa 2-3 vụ/năm sang trồng lúa 1 vụ luân canh với nuôi tôm hoặc nuôi trồng thủy sản trong thời gian nhiễm mặn để đem lại hiệu quả cao và thu nhập ổn định cho nông dân.
• Sử dụng kỹ thuật canh tác thích hợp như cày sâu không lật, xới nhiều lần, cắt đứt mao quản làm cho muối không bốc lên mặt ruộng.

Vận dụng: Tìm hiểu đất trồng của một số địa phương thường hay nhiễm mặn. Đề xuất một mô hình sử dụng đất mặn hiệu quả. Giải thích vì sao lựa chọn mô hình đó.

Trả lời:

Mô hình sử dụng đất mặn hiệu quả: mô hình sản xuất thủy sản - nông nghiệp kết hợp (VD: lúa 3 vụ, 2 vụ, 1 vụ, chuyên màu, lúa - tôm sú, dừa - tôm càng xanh, chuyên dừa, chuyên muối, cây ăn trái, thủy sản lợ, mặn và tôm - rừng).

4. CẢI TẠO, SỬ DỤNG ĐẤT PHÈN

4.1. Nguyên nhân hình thành:

Hình thành kiến thức: Quan sát Hình 5.8 và cho biết đất phèn có đặc điểm gì?

Trả lời:

Đất phèn trong Hình 5.8 có đặc điểm: màu nâu ở tầng đất mặt, tầng đất mặt cứng, nhiều vết nứt nẻ.

Luyện tập: So sánh sự giống và khác nhau về đặc điểm, tính chất giữa đất mặn và đất phèn.

Trả lời:

So sánh sự giống và khác nhau về đặc điểm, tính chất giữa đất mặn và đất phèn:

4.3. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng đất phèn.

Hình thành kiến thức: Vì sao bón vôi lại cải tạo được đất phèn?

Trả lời:

Bón vôi lại cải tạo được đất phèn vì: Khi bón vôi vào đất mặn Ca²⁺ sẽ giải phóng Na+ tác nhân gây mặn ra khỏi mặt đất giúp đất bớt mặn. Đối với đất mặn chua, trong keo đất bão hòa Na+ gây mặn và H+ gây chua thì bón vôi có thể cải tạo tốt. ... Ion H+ gây chua của đất cũng được trung hòa bằng ion OH- của vôi tạo thành nước, giảm độ chua đất.

Luyện tập: Em hãy cho biết tác dụng cụ thể của các biện pháp cải tạo đất phèn là gì?

Trả lời:

Tác dụng cụ thể của các biện pháp cải tạo đất phèn:

• Thủy lợi: lên luống (liếp) hoặc xây dựng hệ thống kênh tưới và kênh tiêu song song để thau chua rửa mặn; hạ thấp mực nước ngầm mặn (bơm nước lên ruộng rồi tiêu xuống mương tiêu).
• Bón vôi: có tác dụng rất tốt cho việc khử chua và hạn chế tác hại của nhôm di động.
• Bón phân: bón cân đối đạm, lân, kali; bón phân hữu cơ, phân vi lượng để nâng cao độ phì nhiêu của đất.

5. MỘT SỐ BIỆN PHÁP BẢO VỆ ĐẤT TRỒNG

Hình thành kiến thức:

1. Vì sao phải bảo vệ đất trồng?
2. Che phủ đất có tác dụng gì?

Trả lời:

1. Phải bảo vệ đất trồng vì:

• Vì đất là tài nguyên vô cùng quý báu, là thành phần quan trọng của môi trường sống.
• Là tư liệu sản xuất không thể thiếu của nông nghiệp và lâm nghiệp.
• Do nhu cầu lương thực, thực phẩm ngày càng tăng mà diện tích đất trồng trọt có hạn

2. Che phủ đất có tác dụng:

• Đa dạng hóa các loại cây trồng, từ đó làm phong phú điều kiện sinh thái, hạn chế được các loại sâu hại và dịch bệnh.
• Giúp cây phát triển hệ rễ tốt hơn và có lợi cho quá trình hấp thu dinh dưỡng.
• Là nơi trú ẩn của một số loại sinh vật, côn trùng có lợi cho đất và cây trồng.
• Tăng lượng cacbon và nitơ trong đất.
• Cung cấp cho đất lượng phân bón hữu cơ tự nhiên bằng rễ, xác bã thực vật.
• Chống xói mòn, đặc biệt ở các khu vực đồi cao, đất dốc.
• Hạn chế sự phát triển của cỏ dại.
• Tăng thu nhập từ các cây trồng phụ.
• Hạn chế bốc hơi bề mặt, giữ ẩm cho đất.

Vận dụng: Đề xuất một số biện pháp bảo vệ đất trồng ở địa phương. Giải thích tại sao lại lựa chọn các biện pháp đó.

Trả lời:

Một số biện pháp bảo vệ đất trồng cần áp dụng ở địa phương em:

• Luân canh, xen canh cây trồng
• Thủy lợi: tưới tiêu hợp lí.
• Cày sâu bừa kĩ kết hợp bón phân hữu cơ.
• Bón vôi.